1 lipca 2012 roku — referendum w Liechtensteinie

Thurgauer Zeitung

Władca Liechtensteinu, JO xiążę Jan Adam II wyraził sprzeciw wobec inicjatywy prowadzącej do usunięcia z konstytucji przysługującego mu prawa weta. Jego stanowisko poparły demonstracje poddanych.

Dyskusja dotyczyła istotnego fragmentu konstytucji opartej na dualizmie dwóch suwerenów: xięcia i ludu. Ugrupowanie, które głosi hasło „Żeby Twój głos się liczył”, chciałoby poprzez referendum pozbawić xięcia prawa weta wobec zmian rangi konstytucyjnej, a w efekcie ograniczyć stosowanie weta do zwykłego ustawodawstwa. Grupa ta zakłada, że to ludowi – wyrażającemu swoje zdanie w referendum – powinno przysługiwać ostatnie słowo, podczas gdy lojalni poddani obawiają się, że taka zmiana konstytucji obali równowagę pomiędzy współistniejącymi suwerenami.

Xiążę Jan Adam II otwarcie stwierdził, że rodzina panująca postrzega to jako atak na ustrój, który opiera się na koegzystencji monarchy i ludu. Xiążę podczas jednego z czerwcowych weekendów otrzymał mocne poparcie poddanych manifestujących pod hasłem „Jesteśmy Liechtensteinem”. W trakcie wiecu, który był bezprecedensowym wydarzeniem w najnowszej historii monarchii, zebrani licznie poddani zapewniali o odrzuceniu inicjatywy i opowiadali się za sprawdzonym dualizmem monarchy i ludu.

Działania na rzecz ograniczenia prawa xiążęcego weta są pokłosiem zeszłorocznej, nieudanej próby narzucenia w Liechtensteinie ustawodawstwa umożliwiającego zabijanie dzieci w łonach matek w trakcie pierwszych 12 tygodni życia płodowego. Wówczas JO xiążę-regent Alojzy zapowiedział przed głosowaniem, że odmówi podpisania prawa wprowadzającego aborcję, nawet jeśli w referendum większość opowie się za takim rozwiązaniem. Prawo weta głowy państwa i koregenta stało się już przedmiotem debaty publicznej w 2003 r., kiedy pozytywny wynik referendum zakończył debatę nad konstytucją. Autorzy inicjatywy zapewniają, że ich akcja oznacza niewielką zmianę, jednak oponenci podejrzewają, że jest to pierwszy krok ku nowemu ustrojowi, w którym kompetencje monarchy byłyby zredukowane do funkcji reprezentacyjnych.

Jeżeli rzeczywistym celem inicjatywy było obalenie istniejącej formy monarchii, w odpowiedzi na nią przypomniano, że Dom panujący będzie rządził tak długo, jak życzyć sobie tego będą mieszkańcy Liechtensteinu: xiążę Jan Adam II porównał dualizm xiążę — lud do umowy o partnerstwie obu suwerenów, której nie można zmieniać jednostronnie. Gdyby ta umowa została zakwestionowana, xiążę i koregent postrzegaliby ograniczenie pozycji głowy państwa jako zagrożenie ustrojowe.

opracowanie: Łukasz Szymański i Adrian Nikiel