Wspaniały obraz Juliana Fałata wrócił do Muzeum

Muzeum Narodowe w Krakowie

Julian Fałat namalował pejzaż Cmentarz Montmartre w Paryżu podczas kilkumiesięcznego pobytu w stolicy Francji wiosną 1893 roku. Jest to najlepszy pejzaż miejski w twórczości tego artysty. Tematem „impresjonistycznego”, skąpanego w przymglonym świetle (z błękitnymi cieniami typowymi dla Fałata) obrazu, jest natura: barwne jesienne drzewa kontrastują z geometrycznymi nagrobkami i budynkami w tle. Fałat nigdy nie powtórzył już tego tematu ani też nie stworzył repliki pracy. Po raz pierwszy obraz był wystawiony jako Cmentarz w Paryżu w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w 1896 roku.

Erazm Barącz (1859–1928), naczelnik Żup Wielickich i ceniony kolekcjoner, zakupił tę pracę – prawdopodobnie po wystawie w TPSP – w roku 1897. Wraz z przejściem na emeryturę Barącz postanowił przekazać swoje zbiory Muzeum Narodowemu w Krakowie, w tym także Cmentarz Montmartre w Paryżu. W roku 1923 w Krakowie, przy ul. Karmelickiej 51, został otwarty oddział imienia Erazma Barącza. Z tej okazji został wydany katalog i w nim, jako pozycję 38, odnotowano: „Fałat Julian. Mont Martre akw.”

25 czerwca 1940 roku obraz został zarekwirowany przez Niemców do biur Generalnego Gubernatora. Nie powrócił już do MNK, figurował w wykazie strat wojennych. Akwarela została odnaleziona w Muzeum Narodowym w Warszawie i wkrótce zostanie przebadana w pracowni konserwatorskiej MNK, a po kilku miesiącach prac trafi do Gabinetu Grafiki i Rysunku w naszym muzeum.

Podczas II wojny światowej Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Książąt Czartoryskich utraciły w sumie 1351 obiektów. W tym: 1006 obiektów utraciło MNK, a 345 obiektów – Muzeum Książąt Czartoryskich.

W latach 2018–2019 w ramach Programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizowany był w Muzeum projekt „Straty wojenne MNK i Kolekcji Książąt Czartoryskich – digitalizacja posiadanej i odnalezionej dokumentacji wizualnej”, którego celem było odszukanie możliwie jak największej liczby wizerunków obiektów znajdujących się na liście strat wojennych.

opracowanie: KB