„Nie od razu Polskę zbudowano”

Europejskie Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku

Jak niemiecka huta „Josephine” zmieniła się w polską „Julię”, co zawierały zbiory Schaffgotschów w Cieplicach, jak wyglądała średniowieczna sztolnia i jak się pracowało w kieracie? — tego między innymi można będzie się dowiedzieć podczas tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa na Dolnym Śląsku. W imprezie udział weźmie 40 organizatorów, którzy przygotowali ponad 50 wydarzeń.

Od 7 do 15 września 2013 r. w całej Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, organizowane są Europejskie Dni Dziedzictwa. Należą one do najważniejszych europejskich wydarzeń kulturalnych o charakterze edukacyjnym. Promując szczególnie interesujące (często unikatowe) zabytki, przyczyniają się do kształtowania postaw otwartości na kulturową różnorodność, rozbudzają zainteresowanie historią własnego regionu. Wszystkie imprezy w ramach EDD są bezpłatne, wielu organizatorów udostępnia w tym czasie miejsca, których turyści na co dzień nie mogą zwiedzać. Tegoroczne EDD odbywające się pod hasłem „Nie od razu Polskę zbudowano” na Dolnym Śląsku mają szczególny wymiar — tłumaczy pani Elżbieta Berendt, szefowa Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu. — Z jednej strony przypominają o pionierskim okresie przejmowania tych terenów przez polską administrację oraz o trudnych procesach asymilowania się powojennych osadników. Z drugiej strony odsyłają do czasów przedwojennych, śladów polskiego osadnictwa oraz politycznych związków tych ziem z państwem polskim.

Po raz pierwszy w Europejskich Dniach Dziedzictwa udział weźmie nowa atrakcja turystyczna Dolnego Śląska, czyli Średniowieczny Park Techniki w Złotym Stoku, otwarty dla publiczności w kwietniu tego roku. Tam można będzie zobaczyć, jak wyglądały najstarsze urządzenia techniki: kierat, koło deptakowe, średniowieczna sztolnia, można będzie zwiedzić chatę kata i tunel strachu oraz przejechać się „czołgiem Leonarda da Vinci” — urządzeniem zbudowanym według projektu mistrza. Podczas EDD turyści zapoznają się też z nową siedzibą Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze-Cieplicach, które w tym roku przenosi się do budynku dawnego klasztoru. W tym obiekcie najpierw mieściła się prepozytura klasztoru cystersów w Krzeszowie, a później biblioteka Schaffgotschów.

Pracownicy muzeum zapraszają na wykład na temat biblioteki i losów zbiorów Schaffgotschów po 1945 roku, opowiedzą też o powstaniu i peregrynacji Muzeum Przyrodniczego w Cieplicach. W programie jest również zwiedzanie całego obiektu pocysterskiego z przewodnikiem.

Wykłady, spotkania na temat początków swoich miejscowości i powojennych dziejów mieszkańców przygotowały m.in.: Muzeum Regionalne w Jaworze, Fundacja Odnowy Ziemi Noworudzkiej i Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie. Muzeum Sprzętu Gospodarstwa Domowego w Ziębicach w ramach obchodów EDD powołało Klub Ziębickiego Pioniera — inicjując tym samym proces gromadzenia wspomnień polskich pionierów. W Ośrodku Kultury w Obornikach Śląskich można będzie posłuchać wspomnień pierwszych polskich osadników z 1945 roku, pp. Jadwigi Pawłow i Henryka Ogonowskiego, a w hucie szkła „Julia” w Piechowicach spotkać się z emerytowanymi pracownikami huty, którzy opowiedzą o zamianie huty z niemieckiej „Josephiny” na polską „Julię”. Pracownicy Muzeum Narodowego we Wrocławiu i zaproszeni goście w cyklu wykładów przedstawią ceramikę i szkło na Śląsku po 1945 roku, dzieje śląskich książąt, stracone i ocalone dolnośląskie dwory i pałace oraz Madonny kresowe, które wraz z powojennymi osadnikami przybywały na Dolny Śląsk.

Polską wynalazczość i myśl techniczną eksponują przede wszystkim organizatorzy Fundacji Otwartego Muzeum Techniki. Śluzy, porty, jazy i elektrownie Odry z czasów zacumowanego przy nadbrzeżu rzeki holownika „Nadbor”, pierwsze powojenne lata żeglugi odrzańskiej zaprezentowane będą w szerokim kontekście historycznym. Przewidziano też spotkanie z weteranami żeglugi i warsztaty modelarskie dla dzieci i młodzieży. Muzeum Radia Wrocław udostępni unikalne materiały radiowe sprzed lat. A na oprowadzanie po zabytkowym budynku radia zaprasza Klub Przewodników i Pilotów „Rzepiór”. Jak wyglądały dawne radioodbiorniki produkowane przez zakłady Diora, można będzie zobaczyć na wystawie przygotowanej przez Muzeum Miejskie w Dzierżoniowie.

Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu specjalnie z okazji EDD przygotowało wystawę „Szewskie pasje”, która składa się z dwóch części. Jedna poświęcona jest szewstwu i cholewkarstwu oraz historii tych rzemiosł na Dolnym Śląsku, druga prezentuje twórczość wrocławskiego szewca i rzeźbiarza Zygmunta Trąbczyńskiego.

Koordynator regionalny: Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu