Król Abdullah — próba podsumowania

Zmiana na tronie w Rijadzie

Odszedł król Abdullah, ogłosił dwór królewski Arabii Saudyjskiej w telewizyjnym oświadczeniu wydanym w godzinach porannych 23 stycznia 2015 roku. Rada Wierności (powołane w 2006 r. ciało doradcze określające porządek sukcesji w Arabii Saudyjskiej) złożyła hołd JKM królowi Salmanowi i – jako nowemu następcy tronu – JKW księciu Muqrinowi. Jego Wysokość Salman bin Abdulaziz Al Saud, wszyscy członkowie rodziny oraz cały naród opłakują Strażnika Dwóch Świętych Meczetów Króla Abdullaha bin Abdulaziza, który zmarł dokładnie o godzinie 1 nad ranem – brzmiało odczytane oświadczenie.

Brat Zmarłego, siódmy w historii państwa władca Arabii Saudyjskiej, siedemdziesięciodziewięcioletni król Salman, od 2012 roku był następcą tronu i ministrem obrony, a w latach 1963-2011 sprawował stanowisko gubernatora prowincji Rijad. Znany jest z filantropii oraz ze wspomagania ofiar klęsk żywiołowych w krajach muzułmańskich.

Abdullah był królem od 2005 roku, ale już dekadę wcześniej – po wylewie króla Fahda – rządził krajem jako faktyczny regent. Po atakach terrorystycznych 11 września 2001 r. prowadził zdecydowaną politykę wobec islamskiego extremizmu (jego główny reprezentant, Al-Kaida, ma swoje korzenie w Arabii Saudyjskiej). W 2014 r., również w celach wizerunkowych, dołączył do koalicji przeciwko Państwu Islamskiemu – mimo wieloletniej współpracy politycznej i gospodarczej lojalność Domu Saudów wobec Zachodu jest często kwestionowana, a niektórzy członkowie dynastii posądzani są o wspieranie muzułmańskich organizacyj terrorystycznych.

W czasie swoich rządów zmarły monarcha zmagał się z wieloma problemami społecznymi, religijnymi, ideologicznymi i dynastycznymi, zarówno w wymiarze regionalnym, jak i w skali globalnej. Wywieraniu nacisku zmierzającego do obalenia monarchii absolutnej służyły m.in. wielokrotne petycje organizacyj zajmujących się „niesieniem demokracji” (zwykle bez pytania zainteresowanych o zdanie). Mimo pojawiających się niekiedy sygnałów ze strony Stanów Zjednoczonych odnośnie do kierunku pożądanych zmian, Arabia Saudyjska uniknęła koszmaru rewolucji, a nowym elementem ustroju stały się konsultacje z poddanymi. W skład Rady Konsultacyjnej weszły także kobiety.

Gorzej oceniana jest polityka zagraniczna króla Abdullaha. Władca dążył do uzyskania statusu bliskowschodniego lidera, lecz zaproponowana w 2002 r. Arabska Inicjatywa Pokojowa – która miała gwarantować palestyńskim uchodźcom powrót do domów oraz ustanowienie stolicy ich państwa we Wschodniej Jerozolimie w zamian za uznanie Izraela w granicach z 1967 roku przez 22 państwa muzułmańskie – została odrzucona przez Izrael. Porażką zakończyły się także próby pogodzenia zwaśnionych frakcyj palestyńskich, jak również powstrzymania Arabskiej Wiosny w sprzyjających polityce Saudów krajach Północnej Afryki.

Za panowania Abdullaha na głównego rywala sunnickiej Arabii Saudyjskiej na Bliskim Wschodzie wyrósł Iran. Rosnąca potęga tej teokratycznej republiki, jej polityczny patronat nad szyitami w całym regionie oraz prace nad programem atomowym doprowadziły do bliskiej współpracy monarchii z Egiptem i Jordanią oraz krajami NATO, pogorszyły się natomiast stosunki dyplomatyczne z Syrią, której władze w 2006 r., wbrew życzeniom króla, wspierały szyicką organizację Hezbollah w walce z Izraelem. W ostatnich latach życia monarcha współpracował ze Stanami Zjednoczonymi w udzielaniu pomocy syryjskim rebeliantom, oczekując przy tym od prezydenta Baracka Obamy większego zaangażowania – obalenie rządu Baszszara al-Asada skutkowałoby bowiem osłabieniem pozycji Iranu.

opracowanie: Igor Olech