Jesteś tutaj: Ogłoszenia i aktualności » Aktualności » Król Goodwill Zwelithini kaBhekuzulu nie żyje

Król Goodwill Zwelithini kaBhekuzulu nie żyje

Requiescat in pace

12 marca 2021 roku, w wieku 72 lat, zmarł po ponadmiesięcznym pobycie w szpitalu w Durbanie Jego Królewska Mość król Goodwill Zwelithini kaBhekuzulu.

Przyszły monarcha urodził się 14 lipca 1948 r. w mieście Nongoma. Był potomkiem króla Cetshwayo kaMpande, który przewodził narodowi Zulusów podczas wojny z Brytyjczykami w roku 1879, synem króla Cypriana Bhekuzulu kaSolomon i jego drugiej żony, królowej Thomozile Jezangani kaNdwandwe. Stanął na czele największej grupy etnicznej zamieszkującej Republikę Południowej Afryki, obejmującej około 18% ogółu ludności, a poprzez liczne związki małżeńskie (praktykując tradycyjną poligamię, która w RPA nie jest postrzegana jako sprzeczna z protestantyzmem, pojął sześć żon1) miał powiązania rodzinne z królami i arystokracją Suazi i Xhosa.

Goodwill Zwelithini był jednym z najbardziej znanych panujących na kontynencie afrykańskim w drugiej połowie XX wieku i pierwszych dekadach obecnego stulecia. Do roli władcy przygotowywał się od najmłodszych lat, uczęszczając do elitarnego koledżu Bhekuzulu i pobierając nauki w rezydencji królewskiej Khethomthandayo. Wstąpił na tron 17 września 1968 r., lecz do jego koronacji doszło dopiero 3 grudnia 1971 r. Młody władca kilka lat spędził na Wyspie Świętej Heleny, próbując dzięki emigracji uniknąć zamachu na swoje życie. W tym czasie stanowisko regenta zajmował, mianowany przez władze RPA, xiążę Israel Mcwayizeni2. W trakcie ceremonii, która zgromadziła w Nongomie dwadzieścia tysięcy uczestników, Goodwill Zwelithini stał się już oficjalnie ósmym królem (Isilo) Zulusów.

Ponad pięćdziesiąt lat panował nad Zulusami, kierując się zasadami tradycyjnego przywództwa – potwierdzonymi w konstytucji RPA z 1996 r. i później przyjętych ustawach. Do końca życia pozostał zdecydowanym orędownikiem zachowania tożsamości kulturowej. Jako strażnik tradycji i zwyczajów Zulusów, przywrócił wiele praktyk plemiennych, wśród nich uroczystość wręczania pierwszych owoców (Ukweshwama) i taniec trzcin (Umhlanga). Przez lewicę ta druga ceremonia jest określana mianem „patriarchalnej”, gdyż ma na celu uczczenie dziewictwa młodych kobiet, a także sprzyja jedynej skutecznej metodzie profilaktyki zakażeń i podnosi poziom wiedzy na temat HIV/AIDS (prowincja KwaZulu-Natal nadal ma jeden z najwyższych wskaźników zakażeń w RPA). Władca często podróżował do krajów Zachodu, aby pozyskiwać fundusze na lokalną działalność charytatywną oraz promować handel i walory turystyczne swojej ojczyzny – KwaZulu. Angażował się również w rozwój lokalnego szkolnictwa wyższego.

Dekady jego panowania naznaczyła konieczność prowadzenia skomplikowanych rozgrywek politycznych w obliczu rozwoju zuluskiego nacjonalizmu i narastania podziałów partyjnych, przyznania przez władze RPA autonomii bantustanowi KwaZulu, walki z apartheidem, a także wojny domowej w latach 1985–1995. Demontaż apartheidu nie stał się końcem problemów – demokraci, którzy przejęli władzę w nowej prowincji KwaZulu-Natal, podejmowali próby ograniczenia prerogatyw króla na rzecz rady wodzów plemiennych. Pozycję panującego na scenie politycznej umocniło powołanie w 1994 r. fundacji nazwanej Ingonyama Trust. Nowa instytucja zajęła się zarządzaniem ziemią uważaną za własność narodu reprezentowanego przez króla (około 2,8 miliona hektarów), co uniezależniło głowę narodu od finansowego nacisku ze strony lokalnych polityków. Po roku 2003 r. zaczęły znacząco rosnąć kwoty przyznawane przez rząd prowincji na zaspokojenie potrzeb domu królewskiego.

Monarcha odnosił się krytycznie do rządzącego Południową Afryką Afrykańskiego Kongresu Narodowego – partia zobowiązała się w 1989 r. w Lusace do utrzymania w ramach nowego ustroju dotychczasowego statusu zwierzchników narodowych i plemiennych – oskarżając władze Republiki o złe zarządzanie państwem. Między innymi w przemówieniu z 28 września 2003 r. podnosił, że rząd i parlament powinny więcej uwagi poświęcić odwiecznym instytucjom tradycyjnego przywództwa (Ubukhosi), gdyż szefowie poszczególnych narodów i wodzowie plemienni nie są proszeni o konsultacje ani angażowani w procesy decyzyjne, które bezpośrednio dotyczą ich codziennych aktywności. Tymczasem, jak wykazało kilka dekad ery postkolonialnej, żadne demokratyczne struktury nie są w stanie zastąpić Ubukhosi. W 2018 r. król Goodwill znacząco przyczynił się do zmiany na stanowisku prezydenta RPA, przekonując do ustąpienia oskarżonego o korupcję i zagrożonego impeachmentem Jakuba Zumę.

W styczniu 2012 r., przemawiając podczas sto trzydziestej trzeciej rocznicy bitwy pod wzgórzem Isandlwana, wyraził zaniepokojenie moralnym upadkiem, który m.in. doprowadził do powszechnego zjawiska wykorzystywania i przemocy sexualnej – również o charakterze sodomickim. W 2015 r. kontrowersje wzbudziły natomiast jego słowa, że cudzoziemcy (nielegalni imigranci) powinni spakować się i wrócić do swoich krajów. Po krytyce, którą uznał za absurdalną, król odżegnał się od interpretacji tych słów jako podżegania do ataku na obcokrajowców.

6 listopada 2020 r. w Northwold, przedmieściu Johannesburga, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach (policja podejrzewa morderstwo) xiążę Lethukuthula (ur. 1970), pierworodny syn króla Goodwilla i JKM królowej Sibongile Winifred Dlamini. Nie była to jedyna rodzinna tragedia, która w ostatnich latach dotknęła Zmarłego – w 2018 r. choroba stała się przyczyną przedwczesnego zgonu xięcia Butho, syna z małżeństwa z JKM królową Buhle kaMathe.

Wspominając Zmarłego, prezydent RPA Cyryl Ramaphosa wysoko ocenił jego wkład w rozwój ekonomiczny i kulturalny kraju, stwierdzając, że Jego Królewska Mość zostanie zapamiętany jako ukochany monarcha wizjoner, który m.in. wniósł istotny wkład w kształtowanie się jedności narodowej i tożsamości kulturowej Zulusów. Kondolencje rodzinie panującej i poddanym, opłakującym odejście najdłużej panującego władcy w dziejach tego narodu, złożyli także przedstawiciele opozycji.

Państwowe flagi opuszczono do połowy masztów. Pogrzeb odbędzie się w asyście Południowoafrykańskich Narodowych Sił Obrony.

opracowanie: Przemysław Olszewski, Adrian Nikiel


1 Mantfombi Dlamini (ur. 1956, główna żona od 1977 r., prawdopodobnie jej syn, Jego Królewska Wysokość xiążę Misuzulu, zostanie kolejnym królem Zulusów), Sibongile Winifred Dlamini, Buhle kaMathe, Thandekile Jane Ndlovu, Nompumelelo Mchiza, Zola Zelusiwe Mafu.

2 Xiążę Israel Mcwayizeni (1932–1999), stryj króla Goodwilla, w 1994 r. wybrany do parlamentu RPA.

PMK Design
© Organizacja Monarchistów Polskich 1989–2024 · Zdjęcie polskich insygniów koronacyjnych pochodzi z serwisu replikiregaliowpl.com.