Nowa Galeria Sztuki Starożytnej coraz bliżej

Muzeum Narodowe w Warszawie

W grudniu Muzeum Narodowe w Warszawie będzie świętować zakończenie trwającego prawie dziesięć lat projektu rearanżacji Galerii Sztuki Starożytnej. Nowa galeria będzie dostępna dla zwiedzających po ponownym otwarciu Muzeum, prawdopodobnie w styczniu 2021 roku.

Na zakończenie 2020 roku MNW przygotowało wyjątkową atrakcję: sztuka starożytna powróci na stałe do sal wystawowych. – Już niebawem, gdy tylko sytuacja epidemiczna na to pozwoli, udostępnimy publiczności Galerię Sztuki Starożytnej po gruntownym remoncie i w zupełnie nowej aranżacji. Takie wydarzenie w historii polskiego muzealnictwa zdarza się raz na kilkadziesiąt lat. Nowa galeria jest efektem wspólnej pracy i zaangażowania wielu kuratorów, badaczy antyku, konserwatorów, pracowników i kolejnych dyrektorów Muzeum. Fakt, że to mnie przypadł w udziale zaszczyt dokończenia projektu i otwarcia ekspozycji, jest dla mnie wyróżnieniem – podkreśla dyrektor MNW, pan Łukasz Gaweł. Zbiory sztuki starożytnej Muzeum należą do największych i najbogatszych w Polsce.

Perły kolekcji

W nowej galerii znajdzie się około 1800 uporządkowanych chronologicznie zabytków starożytnych cywilizacji Egiptu, Bliskiego Wschodu, Grecji i Rzymu. Do najciekawszych należą m.in.: sarkofag i kartonaż kapłana Hor-Dżehutiego z mumią nieznanej kobiety, zapisany hieroglifami papirus z Księgą Umarłych (niemal dziesięciometrowej długości), rytualne ślepe wrota z mastaby egipskiego urzędnika imieniem Izi czy portret młodego chłopca pochodzący najpewniej z oazy Fajum (Egipt). Do najcenniejszych obiektów należy pochodząca z Iranu złota maska (protoma) w kształcie głowy byka. Zaprezentowane zostaną także monumentalne rzeźby antyczne z marmuru. Jedną z sal wypełnią zabytki wyrafinowanego greckiego malarstwa wazowego. Będzie można tu podziwiać m.in. naczynie z wizerunkiem poetki Safony. Na ekspozycji znajdzie się także wiele innych wybitnych dzieł sztuki. Prezentowane dzieła poddano gruntownej konserwacji, dzięki czemu odzyskały niepowtarzalny blask. Wystawa ukaże więzi łączące starożytne kultury, opowie także o recepcji antyku w czasach nowożytnych.

Ponadczasowa aranżacja

Charakter nowej Galerii Sztuki Starożytnej współtworzy gra świateł i cieni. Jasna kolorystyka ścian przywołuje obraz pustynnego piasku i egipskiego słońca. Rozświetlone przestrzenie sąsiadują z mrokiem sal przypominających wnętrza antycznych grobowców i rzymskich katakumb. Jedno z pomieszczeń w całości pokrywają hieroglify, inne przypomina wnętrza rzymskiego domu. Nowa Galeria Sztuki Starożytnej to także szlachetność materiałów wykorzystanych do jej budowy, m.in. naturalnego malachitu, z którego wykonano elementy zdobień czy marmuru posadzek pod greckimi i rzymskimi posągami. Odległa przeszłość łączy się tu ze współczesną technologią. Zwiedzający będą mogli skorzystać z urządzeń multimedialnych. Ekspozycja jest w pełni dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Projekt aranżacji przygotowała i zrealizowała pracownia Nizio Design International.

Starożytni podobni do nas

Pozostawione przez starożytnych dzieła sztuki i przedmioty codziennego użytku tworzą opowieść o ludziach pod wieloma względami podobnych do nas: podążających za pasjami i zmagających się ze słabościami, rodzinnych i towarzyskich, skorych do rozrywek, dążących do władzy i luksusu, zajętych pracą i płacących podatki, pamiętających o obowiązkach wobec bogów i o swoich zmarłych. – Na starożytnych spoglądamy z oddali wieków i trudno nam sobie wyobrazić, co mogliby mieć z nami wspólnego. Próbą odpowiedzi na pytanie, jakimi ludźmi byli i co było dla nich ważne, jest nowo otwarta galeria. Prezentowane na wystawie przedmioty, używane przez starożytnych od święta i na co dzień, pokazują nam, że zmieniają się warunki cywilizacyjne, w których żyjemy, ale ludzka natura i potrzeby człowieka przez wieki pozostają niezmienne – podkreśla pani dr hab. Aleksandra Sulikowska-Bełczowska, p.o. kuratora, kierująca zespołem kuratorskim Zbiorów Sztuki Starożytnej i Wschodniochrześcijańskiej MNW.

Pochodzenie kolekcji

Większość zabytków w Galerii Sztuki Starożytnej należy do kolekcji MNW. Są wśród nich dary osób prywatnych (np. Władysława Semerau-Siemianowskiego) oraz instytucji (UNESCO) oraz dzieła zakupione przez Muzeum. Część obiektów pochodzi z kolekcji, które po 1945 roku stały się częścią zbiorów MNW, m.in. Radziwiłłów z Nieborowa, Potockich z Jabłonnej czy Czartoryskich z Gołuchowa oraz przedwojennych zbiorów niemieckich, m.in. ze Śląska, Królewca i Braniewa, formowanych z zakupów na rynku antykwarycznym pod koniec XIX i na początku XX wieku. Na ekspozycji znajdą się także dzieła ze zbiorów Muzeum Luwru, część z nich przechowywana jest w MNW już od 1960 roku. Liczne obiekty pochodzą z polskich wykopalisk prowadzonych w czasach, gdy prawo pozwalało na pozyskanie części znalezisk odkrytych w toku prac archeologicznych.

Osiągnięcia polskich archeologów

Największe osiągnięcia polskiej archeologii łączą się z osobą prof. Kazimierza Michałowskiego (1901–1981), związanego z MNW i Uniwersytetem Warszawskim. Uczony kierował wieloma misjami archeologicznymi w Europie i Afryce. W Galerii Sztuki Starożytnej znajdą się zabytki odkryte podczas wykopalisk prowadzonych przez polskich archeologów w Edfu (1937–1938), Myrmekionie (lata 50. XX wieku), Tall al-Atrib (prace rozpoczęte w latach 50. XX wieku) i Faras (1961–1964), kierowanych przez prof. Michałowskiego. Średniowieczne zabytki nubijskiej sztuki chrześcijańskiej pochodzące z tych wykopalisk zaprezentowano w Galerii Faras sąsiadującej z Galerią Sztuki Starożytnej.

Wsparcie unijne

Galeria Sztuki Starożytnej została zamknięta dla zwiedzających w lipcu 2011 roku. Inwestycja, której efektem jest otwarcie nowej Galerii, była możliwa dzięki środkom Unii Europejskiej. Projekt „Rearanżacja stałej ekspozycji Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie” jest realizowany w ramach działania 8.1 Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury VIII Osi priorytetowej programu Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. Wkład krajowy do projektu zapewniło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.