Pastel Wyspiańskiego w kolekcji Muzeum Narodowego

Muzeum Narodowe w Krakowie

Muzeum Narodowe w Krakowie stało się właścicielem pastelu Stanisława Wyspiańskiego Widok z okna pracowni na Kopiec Kościuszki – szary dzień.

– Przepiękna praca o wymiarach 47,0 na 61,2 cm jest sygnowana przez artystę i datowana 1904 – mówi dyrektor MNK, dr hab. Andrzej Betlej. – Zakup wpisuje się w politykę dyrekcji MNK komplementarnego uzupełniania kolekcji naszego muzeum. Mogliśmy sobie na niego pozwolić dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jestem bardzo szczęśliwy z tego powodu, ponieważ po raz pierwszy od wielu lat udało się powiększyć kolekcję Wyspiańskiego w zbiorach MNK. Pastel jest cudowny i po konsultacji z konserwatorami chcielibyśmy jak najszybciej zaprezentować go publiczności na specjalnym pokazie. Oczywiście stanie się także częścią wielkiej wystawy Wyspiańskiego, którą planujemy na drugą połowę roku 2017.

Pastel pochodzi z kolekcji prywatnej, w której znajdował się od roku 1947. W tym czasie obraz został wywieziony do Kanady przez prawnika pochodzenia żydowskiego, działającego w Łodzi i Zgierzu. Wcześniej, z całą pewnością do roku 1930, stanowił część zbiorów Włodzimierza Żuławskiego, największego kolekcjonera dzieł Wyspiańskiego w Krakowie w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

Pejzaż należy do pierwszej serii widoków na Kopiec Kościuszki, malowanych przez Wyspiańskiego popołudniami w grudniu 1904 roku. Ma format zbliżony do innych prac z tej serii, przechowywanych w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Śląskiego w Katowicach.

O Widokach z okna pracowni na Kopiec Kościuszki tak pisał w roku 1925 Stanisław Świerz: Zimą 1904-1905, kiedy Wyspiański z polecenia lekarzy nie opuszczał mieszkania, pejzaż z okna pracowni przy ul. Krowoderskiej z widokiem na nasyp kolejowy ze słupami telegraficznymi wzdłuż drogi i z perspektywą kopca Kościuszki stał się tematem kilku serji pasteli, wielkości dużego lub małego arkusza papieru węglowego, a formatu pionowego, rzadziej podłużnego. Przedstawiały one kolejne momenty światła słonecznego aż do chwili zachodu, to znowu dni szare i zadymki śniegowe. Claude Monet malujący stogi, katedry, mostki w swej posiadłości w Giverny, w kolejnych prawie kilkuminutowych odstępach, to podobne założenie impresjonistyczne. Akademia Umiejętności w Krakowie w roku 1905 przyznała Wyspiańskiemu za te pejzaże nagr. im. Barczewskiego. Pejzaże te rozproszyły się po świecie.

W roku 2017 Muzeum Narodowe w Krakowie przypomni twórczość Stanisława Wyspiańskiego. Postać „artysty totalnego” zaprezentujemy na przygotowanej z rozmachem ekspozycji w Gmachu Głównym. Pokażemy na niej nie tylko kolekcję malarstwa portretowego i pejzażowego krakowskiego geniusza, ale także projekty witraży do okien katedry wawelskiej, kościoła franciszkanów i Domu Towarzystwa Lekarskiego, rysunki ołówkiem, tuszem i węglem, projekty scenograficzne oraz typograficzne. Zaprezentowane zostaną również prace z innych dziedzin twórczości Wyspiańskiego, jak rzeźba i projektowanie graficzne.