„Bok stall z kościoła Św. Krzyża w Krakowie” — pokaz rysunku

Muzeum Narodowe w Krakowie

Wystawa stała w Muzeum Stanisława Wyspiańskiego została wzbogacona o prezentację zakupionego do zbiorów rysunku Bok stall z kościoła Św. Krzyża w Krakowie. Dzieło powstało w 1896 roku, w czasie odnawiania gotyckich wnętrz tej świątyni.

Prace restauracyjne były prowadzone pod kierunkiem architektów – Tadeusza Stryjeńskiego i Zygmunta Hendla. W sierpniu 1896 roku Stanisław Wyspiański został przez nich poproszony o przygotowanie projektu dekoracji malarskiej prezbiterium i nawy kościoła. Artysta przystąpił do odrysów wnętrza świątyni. Później proces ten opisał w krakowskim „Życiu”: Gdy się rozpoczynało odnawianie Kościoła św. Krzyża, zamierzone na bardzo szeroką skalę, nie można jeszcze było wiedzieć, co kryje wnętrze, na pozór zbiedzone i brudem zeszargane. Obrazy, drewniane ołtarze i stalle niknęły pod grubemi warstwami kurzu, wnętrze posępne było, groźne, dzikie, pajęczyn pełne czarnych i mroku.

Podczas prac remontowych odkryto we wnętrzu ślady dawnych malowań. Wyspiańskiemu przypadła więc rola nie tyle tworzącego, ile dokumentującego odsłanianą partiami polichromię. Rysunek bocznej części zaplecków barokowych stall z nawy kościoła pw. św. Krzyża pochodzi właśnie z tego czasu. Był publikowany jako ilustracja do tekstów artysty, zamieszczanych kolejno w krakowskiej prasie – na łamach „Życia” (1897) oraz „Rocznika Krakowskiego” (1898). Dzieło ma duże znaczenie dla kolekcji gromadzonej przez Muzeum Narodowe w Krakowie, uzupełniając ją o pracę związaną z  rodzinnym miastem artysty. Ten przykład rysunkowej twórczości Wyspiańskiego wiąże się z jego działalnością inwentaryzacyjną i typograficzną.

W Muzeum prezentowanych jest niemal dwieście dzieł artysty, z czego zdecydowaną większość stanowią prace pastelowe na podłożu papierowym. Jest to technika wrażliwa na mikroklimat i zanieczyszczenia oraz na działanie światła. Z tego powodu, w celu zapewnienia zbiorom bezpieczeństwa, wystawa podlega cyklicznym zmianom. Pokazowi rysunku towarzyszy kolejna odsłona ekspozycji. Zachowuje scenariusz z poprzednich edycji, czyli podział na sale: „We własnym domu”, „Żywioły”, „Wawel – dramat królów”, „Apollo-Chrystus”, „Księgi moje” i „Metamorfozy”. Ponadto na parterze można zobaczyć autoportrety artysty, uzupełnione o wizerunki najbliższej rodziny – żony i dzieci, a także portrety przyjaciół i bliskich znajomych. Przestrzeń dopełniają widoki Krakowa, w tym pejzaże tworzone z okna mieszkania przy ulicy Krowoderskiej.

Zakup został zrealizowany dzięki udzielonej dotacji celowej na wydatki inwestycyjne ze środków finansowych ministra kultury i dziedzictwa narodowego pochodzących z budżetu państwa.