Sukces Książa

Zamek Książ

Pani prezes zamku Książ w Wałbrzychu Anna Żabska otrzymała absolutorium za wykonanie budżetu w 2023 r. Przychody spółki miejskiej zarządzającej zamkiem wyniosły w ubiegłym roku ponad 30 mln zł, a zysk – prawie 4 mln. Na remonty i inwestycje przeznaczono łącznie ponad 4 mln 800 tys. zł.

Anna Żabska szefem spółki Zamek Książ została w grudniu 2017 r. Od tego czasu potroiła sumę aktywów firmy, która na koniec 2018 r. wynosiła nieco ponad 10 mln zł, a sześć lat później – już ponad 30 mln zł. To wzrost aż o 289,9%.

Przez sześć lat prezesury Anny Żabskiej zamek odwiedziło prawie 3 mln osób. Na remonty i inwestycje przeznaczono w tym czasie łącznie ponad 20 mln zł.

– Na sukces zamku Książ pracują zespół specjalistów, a także liczni współpracownicy i eksperci. To dla mnie ogromny zaszczyt i wyróżnienie, że przez ostatnie lata to grono podjęło się ze mną pracy na rzecz tak unikatowego produktu turystycznego, jakim jest najważniejszy zabytek Śląska. Wypracowane środki przeznaczamy na remonty oraz inwestycje i zapewniam, że będzie ich jeszcze więcej – mówi pani Anna Żabska.

Najważniejsze osiągnięcia zamku Książ

Otwarcie podziemi zamku

W 2018 r. w odpowiedzi na ogromne zainteresowanie turystów uruchomiono podziemną trasę turystyczną pod Książem. Tym samym tunele wydrążone w latach 1944–1945 przez więźniów filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen stały się jedną z największych atrakcji turystycznych na Dolnym Śląsku.

Apartamenty księżnej Daisy

W 2023 r. udostępniono odtworzone prywatne apartamenty najsłynniejszej mieszkanki zamku, księżnej Daisy von Pless. Tym samym naprawiano to, co w 1944 r. zniszczyli narodowi socjaliści. Inwestycja kosztowała 2 mln zł. W tym roku odtworzone zostanie kolejne historyczne pomieszczenie – buduar księżnej.

Welcome Center

W 2020 r. dawny książęcy budynek gospodarczy przylegający do muru południowego zamku dolnego został kompleksowo wyremontowany i zaadaptowany na centrum powitalne. Nowa jakość kosztowała w wypadku Welcome Center ponad 2,5 mln zł. Powstał nowoczesny obiekt z trzema stanowiskami kasowymi, monitorami informującymi o tym, ile jest biletów dostępnych i w którym okienku, powstały też biletomaty oraz sklep z pamiątkami.

Tarasy i fontanny

W ramach polsko-czeskich projektów i ze środków własnych zamku sukcesywnie remontowane i udostępniane są turystom tarasy i zdobiące je fontanny. Pani Anna Żabska postawiła sobie za cel przywrócenie ogrodom Książa ich splendoru z czasów księżnej Daisy i z żelazną determinacją realizuje swój cel.

Rewaloryzacja parku

Ponad 10 mln zł trafi do Zamku Książ w ramach projektu Via Botanica, którego wartość w całości wynosi ponad 3,4 mln euro. Z tych pieniędzy odbędzie się m.in. rewaloryzacja tarasu wejściowego zamku wraz z pracami konserwatorskimi muru południowego.

Palmiarnia – nowe życie

Sześć wyremontowanych szklarni z nowymi funkcjami, iluminacje wśród roślin, a przede wszystkim nowi mieszkańcy Palmiarni – czeskie lemury i największa w Polsce wystawa drzewek bonsai. Dzięki środkom europejskim i profesjonalnemu zarządzaniu leżąca w bezpośrednim sąsiedztwie zamku zabytkowa Palmiarnia jest jedną z największych atrakcji regionu.

Zamek Książ wypiękniał dzięki Unii Europejskiej

Najpiękniejszy zamek w Polsce to miejsce, w którym nigdy nie ustają prace remontowe. Jest to możliwe w dużej mierze dzięki środkom europejskim. W ostatnich dwudziestu latach przeprowadzono inwestycje warte ponad 20 mln zł. Przedstawiamy listę najważniejszych zadań realizowanych z funduszy unijnych.

Remont trzeciego piętra

Ogólna kwota – 10 mln zł wystarczy na całkowitą renowację kondygnacji o powierzchni 1800 m². Prace remontowe obejmą rekonstrukcję podłóg, ścian, sufitów oraz kominków. Wymieniona zostanie również stolarka okienna i drzwiowa, a także zamontowane będą winda oraz instalacje teletechniczne, alarmowa i przeciwpożarowa.

Gmina Wałbrzych, która jest właścicielem obiektu, w 2008 r. zdobyła na inwestycję 7 mln zł z Regionalnego Programu Operacyjnego. Do dotacji dołożyła 3 mln zł z własnego budżetu.

Na baroku się nie kończy

Zamek Książ wspólnie z czeskim partnerem Revitalizace KUKS o.p.s. zrealizował kolejny projekt pt. „Na baroku się nie kończy II”. W 2021 r. zakończyły się dwa projekty realizowane z Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Republika Czeska-Polska. Pierwszy to projekt pt. „Barok nie umiera”, w którego ramach m.in. został wyremontowany fragment muru zamkowego (tzw. Ganek Rycerski). Drugi to projekt pt. „Na baroku się nie kończy”, w którego ramach zostały wyremontowane Fontanna Kaskadowa na Tarasie Różanym oraz fontanna na Tarasie Podkowiastym. Te działania to efekt współpracy dwóch ważnych zabytków barokowych na pograniczu polsko-czeskim – zamku Książ i Hospitalu Kuks.

Projekt pt. „Na baroku się nie kończy II” był współfinansowany ze środków EFRR oraz budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Glacensis. Spółka pozyskała na tę inwestycję 30 tys. euro w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Republika Czeska-Polska.

Po stronie zamku Książ wykonane zostały prace obejmujące wymianę pokrycia z dachówki oraz naprawę drewnianej konstrukcji zadaszenia korony zewnętrznego muru zamku. Na początku XX w., za czasów książąt Hochberg von Pless, pełnił funkcję tzw. Ganka Rycerskiego, na którym pełnili wartę zamkowi muszkieterzy.

Via Botanica

Ponad 2 mln trafi do zamku Książ w ramach projektu Via Botanica, którego wartość w całości wynosi ponad 3,4 mln euro. Z tych pieniędzy odbędzie się m.in. rewaloryzacja tarasu wejściowego zamku wraz z pracami konserwatorskimi muru południowego.

Celem projektu jest stworzenie nowego produktu turystycznego jako pilotażowej kompleksowej oferty turystyki na polsko-czeskim pograniczu. Via Botanica będzie miała początek i miejsce docelowe zarówno po stronie czeskiej, jak i polskiej, gdzie partnerzy zbudują centra dla odwiedzających. Współpraca dwóch partnerów projektu i dziewięciu kolejnych uczestników projektu pozwoli zaoferować potencjał czesko-polskiego pogranicza odwiedzającym.

Wśród zadań inwestycyjnych po stronie polskiej będą m.in.:

rewaloryzacja Tarasu Wejściowego wraz z pracami konserwatorskimi muru południowego przy Hotelu Książ,

toalety ogólnodostępne w kompleksie zamkowym,

rewaloryzacja i renaturyzacja stawu zlokalizowanego w parku przy Książu,

utworzenie Centrum Informacji Turystycznej w Budynku Bramnym.

Turystyka ogrodowa była jedną z najpopularniejszych form turystyki na pograniczu polsko-czeskim. Już u schyłku XVIII w. parki w Bukowcu, Książu wraz z upiększonymi terenami górskimi stały się celem podróżników i kuracjuszy, przybywających z różnych części Europy. O znaczeniu ogrodów świadczą zachowane grafiki i pocztówki, masowo drukowane jako pamiątki dla odwiedzających, oraz liczne relacje, tak znakomitych gości, jak księżnej Izabeli Czartoryskiej (1745–1835) czy amerykańskiego ambasadora i późniejszego prezydenta Jana Quincy’ego Adamsa (1767–1848).

Zadanie jest realizowane w ramach projektu współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Republika Czeska-Polska. Termin zakończenia projektu to 30 października 2026 r.

Upamiętniono ofiary filii Gross-Rosen w Książu

W osiemdziesiątą rocznicę utworzenia przez narodowych socjalistów obozu koncentracyjnego na terenie parku w Książu upamiętniono ofiary, które utraciły w tym miejscu zdrowie i życie. Przy tablicy związanej z Miejscem Pamięci Narodowej, gdzie w latach 1944–1945 istniała filia KL Gross-Rosen – AL Fürstenstein („Riese”) – odbyła się uroczystość, w której uczestniczyli m.in. prezydent Wałbrzycha Roman Szełemej oraz prezes Anna Żabska.

Wśród składających wieńce i wiązanki byli ponadto: pan Andrzej Gwiazda, zastępca dyrektora Muzeum Gross-Rosen, z panią Renatą Paluch, kierowniczką Działu Oświatowego, oraz pani Sabina Chrapek, przewodnicząca Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce, oddział w Wałbrzychu. Wartę honorową z pocztem sztandarowym pełniły Straż Miejska oraz harcerze z Hufca Ziemi Wałbrzyskiej im. Alojzego Ciasnochy.

O historii obozu w Książu:

W maju 1944 r. na obrzeżach parku zamkowego założony zostaje podobóz Fürstenstein wchodzący w skład Arbeitslager Riese. Pierwsi więźniowie z głównego obozu – KL Gross-Rosen – przybyli na początku maja transportem liczącym czterystu mężczyzn (fachowcy od robót budowlanych i drogowych). Kolejne transporty, głównie Żydów węgierskich, dotarły w maju, czerwcu i sierpniu 1944 r. Więźniowie byli zatrudnieni na trzy zmiany, głównie przy wywozie urobku ze sztolni, przeładunku materiałów budowlanych przewożonych kolejką wąskotorową prowadzącą od strony Palmiarni do sztolni i przed wejście główne do zamku. Szacuje się, że przez filie w Książu przeszło ponad tysiąc więźniów.

20 czerwca 1944 – Adolf Hitler w trakcie spotkania z ministrem Albertem Speerem nakazuje ograniczyć projekt „Riese”, a w przypadku zamku Książ rozkazuje przyspieszenie prac, tak aby zamek był gotowy do zasiedlenia w listopadzie 1944 r.

Luty 1945 – Warunki sanitarne w Arbeitslager Fürstenstein w Książu były katastrofalne. Brakowało wody, lekarstw i opieki medycznej. 13 lutego 1945 roku Armia Radziecka wkroczyła do Strzegomia. Mimo że Niemcy odbili następnego dnia miasto, około 16 lutego zarządzono ewakuację obozu. Więźniowie marszem śmierci udali się pieszo do Trutnova, a następnie wagonami zostali przewiezieni do KL Flossenburg. Właściwie nie wiadomo nic o załodze obozu pracy w Książu. Udało się ustalić jedynie nazwiska kilku SS-manów (Krieger, Schwerk, Horvat i Lippok). Funkcję Lagerältestera pełnił Markowic.

Po ustabilizowaniu się sytuacji na Dolnym Śląsku do zamku Książ skierowani zostali nowi więźniowie, którzy pracowali aż do 6 maja 1945 r. Wówczas zostali wywiezieni w rejon Walimia i tam pozostawieni na pastwę losu.

7 maja 1945 – pracownicy organizacji Todt opuszczają zamek Książ.

Pomieszczenia zamkowe były nadal w fazie przebudowy. Nie ukończono w całości budowy nowych ośmiu wind, czterech klatek schodowych, szybów w głąb podziemi. Zaskakuje natomiast zakres robót wykonanych w podziemiach. W miejsce planowanych przez S. Schmelchera 560 m² powierzchni sztolni dla potrzeb Ministerstwa Spraw Zagranicznych wybudowano na I (wejście z tarasu Flory) i II (50 m pod dziedzińcem) poziomie podziemi blisko 3200 m² sztolni, czyli prawie sześć razy więcej. Nie ulega wątpliwości, że budowano tutaj inny tajny obiekt, którego przeznaczenia nie znamy.