V Sejmik Szlachty Pomorza i Kujaw

Andrzej Bogucki

V Sejmik Szlachty Pomorza i Kujaw został zorganizowany przez Oddział Bydgoszcz Związku Szlachty Polskiej w sobotę 24 maja 2014 r. w dworze w Przysieku koło Torunia na pięknej Ziemi Chełmińskiej. Dzisiejszy zespół dworsko-parkowy w Przysieku jest własnością Ośrodka Szkoleniowego Caritas Diecezji Toruńskiej. W V Sejmiku uczestniczyli przyjaciele Związku, członkowie Oddziału Pomorsko-Kujawskiego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego oraz naukowcy. Jak zawsze było to integracyjne spotkanie środowiska szlachecko-ziemiańskiego. Sejmik miał na celu przypomnienie tradycji naszych przodków, krzewienie szlacheckich wartości i ich popularyzację pośród obywateli — szczególnie idei konserwatywnych i narodowych wywodzących się z sarmackiej tożsamości i kultury.

V Sejmik rozpoczął prezes dr Andrzej Bogucki herbu Awdaniec, który powitał serdecznie wszystkich przybyłych zawołaniem Za Wiarę, Króla i Prawo – Pro Fide, Rege et Lege, przypomniał tradycję i cele organizowania sejmików, a także program spotkania, a red. Waldemar Chełchowski h. Lubicz poprowadził wspólną modlitwę. Wszyscy uczestnicy osobiście się przedstawili. Zostały wygłoszone dwa wykłady: Historia zespołu dworsko-parkowego w Przysieku od zarania do 2002 roku (mgr Jerzy Żenkiewicz — wiceprezes OB ZSzP, zastępca dyrektora Uczelnianego Centrum Informatycznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika), Polski konserwatyzm i monarchizm (prof. dr hab. Jacek Bartyzel — kierownik Katedry Hermeneutyki Polityki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika).

Zespół dworsko-parkowy w Przysieku

Po wykładach, zgodnie z tradycją naszych Sejmików, został ogłoszony wynik konkursu na najlepszy tradycyjny ubiór turystyczno-majówkowy z akcentem i smakiem szlacheckim. Dr hab. Tomasz Kozłowski h. własnego ogłosił wyniki obrad jury. W kategorii Dam zwyciężyła mgr Urszula Bogucka, a w kategorii Panów prof. dr hab. Jacek Bartyzel. Następnie w Centrum Wolontariatu Caritas Diecezji Toruńskiej im. Jana Pawła II goście zostali zaproszeni na dyskusję przy sutym obiedzie, kawie i cieście. Wzniesiono toast — rodową nalewką ze Żmudzi w wykonaniu Jerzego Żenkiewicza — trzykrotnym Vivat! Warto dodać, że od wieków tylko ród Żenkiewiczów wyrabia taką nalewkę, przy zachowaniu tajemnej, rodowej receptury przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Po dyskusji odbyło się zwiedzanie zespołu dworsko-parkowego i cmentarza dawnych właścicieli, niemieckiego rodu Neumannów.

Komitet Organizacyjny stanowili: Andrzej Bogucki h. Awdaniec — prezes, Jerzy Żenkiewicz h. Półkozic — wiceprezes, Tomasz Kozłowski h. własnego — skarbnik.

Lista uczestników V Sejmiku Szlachty Pomorza i Kujaw

Waldemar Chełchowski h. Lubicz (Świecie), Iwona, żona Waldemara Chełchowskiego h. Lubicz (Świecie), Urszula, żona Andrzeja Boguckiego h. Awdaniec (Bydgoszcz), Andrzej Bogucki h. Awdaniec (Bydgoszcz), Bartłomiej Bogucki h. Awdaniec (Bydgoszcz), Karol de Ślepowron Wróblewski h. Ślepowron (Toruń), Tomasz Kozłowski h. własnego (Toruń), Joanna Szwarc Kozłowska, żona Tomasza Kozłowskiego h. własnego (Toruń), Izabela Lipińska h. Strzała (Poznań – Kiekrz), Danuta Lipińska h. Strzała – (Poznań – Kiekrz), Agata Strzelewicz (Bydgoszcz), Andrzej Strzelewicz (Bydgoszcz), prof. dr hab. Jacek Bartyzel (Łódź), Stanisław Swinarski h. Poraj (Śliwice), Joanna h. Jelita, żona Stanisława Swinarskiego h. Poraj (Śliwice), Andrzej Watta Skrzydlewski h. Samson (Bydgoszcz), Maria, żona Andrzeja Watty Skrzydlewskiego h. Samson (Bydgoszcz), Elżbieta Molenda z Radobylskich-Hubarewiczów h. Mogiła (Łódź), Adam Molenda (Łódź), Elwira Staniewicz-Ostaniewicz h. Gozdawa (Gdańsk), Krystyna Staniewicz z Steckowiczów h. Kościesza (Gdańsk), Andrzej Ostaniewicz h. Ostoja (Gdańsk), Leon Sylwester Staniewicz h. Gozdawa (Gdańsk), Irena, żona Jerzego Żenkiewicza h. Półkozic (Toruń), Jerzy Żenkiewicz h. Półkozic (Toruń).

Prezentacja wykładowców Sejmiku

Prof. dr hab. Jacek Bartyzel — […] teatrolog, historyk myśli politycznej, filozof polityki, doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce, kierownik Katedry Hermeneutyki Polityki i profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych). 22 listopada 2013 r. otrzymał z rąk prezydenta RP tytuł profesora nauk społecznych. Od 1975 działacz opozycji niepodległościowej i antykomunistycznej, współzałożyciel (1979) i rzecznik Ruchu Młodej Polski, 13 XII 1981 — 30 XI 1982 internowany; współzałożyciel (1989) i prezes Klubu Konserwatywnego w Łodzi do 2012 r., a obecnie jego przewodniczący honorowy, 1989-1994 współzałożyciel Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, 1994-1996 współzałożyciel i przewodniczący Rady Naczelnej Tradycjonalistyczno-Konserwatywnego Stowarzyszenia „Prawica Narodowa”, od 1992 członek honorowy Organizacji Monarchistów Polskich, 1997-2007 przewodniczący Straży Klubu Zachowawczo-Monarchistycznego, od 2013 członek honorowy Kongresu Nowej Prawicy. Członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego, członek Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru, Komisji Historii Myśli Społecznej i Politycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu – Oddział Società Internazionale Tommaso d’Aquino i Consejo de Estudios Hispánicos Felipe II; członek Kapituły Nagrody im. Józefa Mackiewicza; współpracownik Powszechnej Encyklopedii Filozofii, Encyklopedii Katolickiej i Encyklopedii „Białych Plam”; członek Rady Redakcyjnej (Consejo de Redacción) pisma „Fuego y Raya. Revista semestral hispanoamericana de historia y política”. […] Laureat nagrody Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie (1981), nagród naukowych Rektora Uniwersytetu Łódzkiego (1988, 2004), nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zasłużony Działacz Kultury (2000), nagrody KLIO Porozumienia Wydawców Książki Historycznej (2002); kawaler Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski (2006). 14 listopada 2009 r. podczas Konwentu we Wrocławiu otrzymał Krzyż Jubileuszowy OMP nadany uchwałą Rady Naczelnej Organizacji Monarchistów Polskich. Autor kilkuset artykułów oraz książek […].

Strona profesora Jacka Bartyzela

*****

Ród Żenkiewiczów herbu Półkozic pochodzi z pogranicza Mazowsza i Małopolski. Po Unii Horodelskiej — wynikiem nadań królewskich — ród Żenkiewiczów otrzymał ziemie na Żmudzi. W XVIII w. gniazdem rodowym były Szawkoty. W okresie międzywojennym posiadali na Żmudzi majątki Adamajcie i Gudele oraz folwarki Dydweje i Łauksminiszki w powiecie rosieńskim. Przedstawiciele rodziny Żenkiewiczów brali udział w zrywie Wiosny Ludów, powstaniu styczniowym i polskim ruchu oporu podczas II wojny światowej. Piastowali różne odpowiedzialne funkcje w Cesarstwie Rosyjskim, m.in. Józef Żenkiewicz, jenerał-major dróg i komunikacji był budowniczym kolei transsyberyjskiej, gdzie zginął w 1911 r. W czerwcu 1941 r. Witold Żenkiewicz uciekł Sowietom w Szawlach podczas wywózki na Syberię. Jako członek Armii Krajowej i uciekinier skazany został zaocznie przez NKWD na karę śmierci.

Na początku października 1944 r. — po pięciowiekowym pobycie na Litwie — rodzina Żenkiewiczów w obliczu nadchodzącego frontu sowieckiego i potencjalnej fizycznej zagłady, decyduje się na ucieczkę i wyjazd do Polski. Towarzyszą im przedstawiciele rodu Staniewiczów h. Gozdawa i Butrymów h. Topór. Po trzech tygodniach wędrówki kawalkada trzech wozów z uciekinierami i zapasowymi końmi zostaje skierowana w Toruniu przez niemieckie służby porządkowe do punktu koncentracji w Fordonie, gdzie kierowano uciekinierów z Prus Wschodnich. Pod wieczór zatrzymują się w majątku w Przysieku (Wisenburg) na krótki postój, aby napoić konie. Nawiązuje się między nimi a właścicielką majątku Gertrudą Neumann konwersacja. Najpierw w języku francuskim, znanym doskonale wszystkim uciekinierom, a później w także im znanym języku niemieckim. Właścicielka majątku odradziła uciekinierom jazdę do Fordonu, proponując jednocześnie dach nad głową w Przysieku. Nawiązanie wzajemnych kontaktów ułatwiała znajomość języków obcych i pochodzenie z tej samej sfery ziemiańskiej. Atutem przybyszów było posiadanie doskonałych koni pochodzących ze stadniny Witolda Żenkiewicza z Gudel, które bardzo się przydały do jesiennych prac polowych w Przysieku.

Pani Gertruda Neumann zadbała o formalne zarejestrowanie przybyszów jako robotników majątku w niemieckim biurze meldunkowym w Toruniu. I tak: 1. Marię Żenkiewicz (na Litwie właścicielka majątku Adamajcie) — jako pomoc kuchenną. 2. Edwarda Żenkiewicza (polskiego kuratora i nauczyciela w gimnazjum w Wiłkomierzu) — jako woźnicę. 3. Witolda Żenkiewicza (właściciela majątku Gudele i posiadacza stadniny koni) — jako woźnicę. 4. Halinę Żenkiewicz (na Litwie nauczycielkę) — jako pomoc kuchenną. 5. Annę Staniewicz (dyrektorkę Teatru Dramatycznego w Poniewieżu) — jako pomoc kuchenną. 6. Zygmunta Staniewicza (wiceprokuratora Litwy do 1926 r., właściciela majątku Nowa Dola) — jako stróża. 7. Zofię Butrym (właścicielkę majątku Jotkany i Polesie) — jako pomoc kuchenną. W styczniu 1945 r. rodzina Neumannów, właścicieli majątku w Przysieku decyduje się na wyjazd do Niemiec, namawiając również do tego przybyszów ze Żmudzi. Ci jednak nie skorzystali z propozycji i przenieśli się w lutym 1945 r. do Torunia. Mimo przejść wojennych i strat materialnych wszyscy ułożyli sobie życie w nowej rzeczywistości, choć początki były bardzo trudne.

Z całego rodu Żenkiewiczów pozostała jedynie rodzina Mariana Żenkiewicza (prof. nauk technicznych, posła i senatora RP, prorektora Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) i rodzina Jerzego Żenkiewicza (współtwórcy polskiego Internetu, dyrektora jednostek informatycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, publicysty i członka Związku Szlachty Polskiej).

Spisano z wykładu Jerzego Żenkiewicza

Więcej:

Materiały z wykładu w Przysieku

zenkiewicz.torun.pl

Cmentarzyk rodu Neumannów

zdjęcia: (alb)