Wielkanoc w kościele

Rok Boży w liturgji i tradycji Kościoła świętego

Wnętrze świątyni, w której dumnie zebrali się wierni, zupełnie się zmieniło. Podobnie jak w oną wielką godzinę, kiedy Pan życia pochylił w śmierci Swą znękaną głowę, przedarła się od góry do dołu zasłona w świątyni jerozolimskiej, tak teraz usunięto z świątyni Nowego Przymierza wszelkie oznaki żałoby, a wdzierające się promienie słońca wiosennego oświetlają przybytek Boży i podnoszą serca do Ojca światłości; oblicze Ukrzyżowanego spogląda znowu na nas z wyrazem spokoju i łaski. Umilkły żałosne skargi wielkopiątkowe, które smutkiem i żalem napełniały serca, a w ich miejsce wznoszą się radosne pieśni i dźwięki organów; Kościół nie przestaje w modlitwach i pieśniach swych powtarzać radosnego „Alleluja”.

Rozpoczyna się uroczysta msza święta. W introicie woła do nas Pan: Powstałem i jestem przy Tobie. Alleluja: położyłeś na mnie rękę Swoją, Alleluja: przedziwna jest ta wiedza Twoja, Alleluja, Alleluja! W kolekcie prosi kapłan wraz z wiernymi: Boże, któryś nam w dniu dzisiejszym przez Zmartwychwstanie Jednorodzonego Syna Twego wieczności bramy otworzył, racz prośby nasze, które łaską Swoją uprzedzasz, wysłuchać łaskawie i spełnić. Jakie to są prośby, o tem mówi lekcja: Bracia! Uprzątnijcież kwas stary (to znaczy wszystkie grzeszne nałogi), abyście byli ciastem nowem (nowem stworzeniem, nowym rodzajem świętych, dziećmi Bożemi), jako też przaśni jesteście. Bo nasz Baranek wielkanocny ofiarowan jest, Chrystus. Świętujmy przeto nie w starym kwasie, ani w kwasie złości i przewrotności, ale w przaśnikach szczerości i prawdy (I list do Koryntjan 5, 7, 8). Sekwencja mszy świętej wielkanocnej Victimae paschali laudes brzmi:

Paschalnej, drogiej ofierze
Hołd nieście, wierni z ziemi wszech:
Za owce Jagnię śmierć bierze,
Wznawiając z Ojcem przymierze,
Niewinny – zmazał nasz grzech.

Śmierć z życiem poszła w zawody,
Przedziwny pełniąc łaski cud:
Wódz życia zbawił narody,
Po zgonie, w pełni swobody,
Króluje światu, jak wprzód.

Opowiedz, Marjo: na drodze
Co widzieć ]ezus ci dał?
Grób pusty Chrystusa znachodzę
I chwałę Wodza nad wodze,
Żywego, co z grobu wstał.

Anioły z niebios wierzei
Widziałam – chusty, szat zwój:
Wstał Chrystus, zdrój mej nadziei,
Uprzedzi was w Galilei,
Wstał iście z martwych Pan mój.

Zwycięzco piekieł i zgonu,
Najwyższy Królu wszech ziem:
Przyjm od nas hołdy pokłonu,
Żebrzących u Twego tronu
Litosnem uchem słysz Twem! Amen.

Alleluja.

Ewangelja święta (Mar. 16, 1-7) opowiada pierwszą wieść o zmartwychwstaniu. Prefacja wielkanocna brzmi: Zaprawdę godnem i sprawiedliwem jest, słusznem i zbawiennem wysławiać Ciebie, Panie, każdego czasu, lecz przedewszystkiem w tym dniu, gdy pascha nasza ofiarowany jest Chrystus. On bowiem prawdziwym jest Barankiem, który zgładził grzechy świata, który umierając, śmierć naszą zwalczył, a zmartwychwstając, życie nam przywrócił. I przeto z aniołami i archaniołami, z trony i mocarstwami oraz ze wszystkiemi hufcami niebieskiego wojska hymn chwały Twojej śpiewamy, bez końca mówiąc: Święty, Święty, Święty. Po Ite missa est dodaje kapłan dwukrotne Alleluja, które powtarza także chór, odpowiadając „Deo gratias”.

Wspaniałemi uroczystościami obchodziła starożytność chrześcijańska święta wielkanocne. Spędziwszy większą część nocy z Wielkiej Soboty na niedzielę w świątyni, spieszyli wierni rychłym rankiem znowu do kościoła, a wchodząc do wnętrza pozdrawiali się słowami: „Chrystus zmartwychwstał”. Na drogach wiodących do świątyń i przy wejściach do nich były rozrzucone kwiaty, a kościół był przyozdobiony zielenią, ołtarze zdobiły chorągwie. Następowało święcenie potraw, które do dziś się przechowało. Mszy świętej musieli wysluchać wszyscy kapłani i wierni; lekcję i ewangelję śpiewano w językach łacińskim i greckim, wreszcie wszyscy wierni przyjmowali obowiązkowo komunję świętą, i to w kościele swym parafjalnym. Pacierze kapłańskie były tego dnia znacznie krótsze (Kościół zachował ten zwyczaj do dzisiaj), cały wogóle tydzień uchodzil za czas świąteczny. Wszelkie zabawy, tańce i bale były zakazane. Później zachowały charakter świąteczny tylko pierwsze dni tygodnia. Częstokroć w dniu Zmartwychwstania Pańskiego niektórym więźniom przywracano wolność.