Wielki xiążę Jan nie żyje

Requiescat in pace

Z wielkim smutkiem informuję was o śmierci mojego ukochanego ojca, Jego Królewskiej Wysokości wielkiego xięcia Jana, który odszedł w pokoju, otoczony miłością swojej rodziny – oświadczył syn i następca Zmarłego, JKW wielki xiążę Henryk. Wielki xiążę Jan zmarł we Wtorek Wielkanocny 2019 roku wkrótce po północy, miał 98 lat. Panował od 12 listopada 1964 do 7 października 2000 r.

Rano premier Xawery Bettel wygłosił krótkie przemówienie, w którym nazwał Zmarłego symbolem narodu, bohaterem i wzorem dla nas wszystkich. W całym państwie flagi zostały opuszczone do połowy masztu. Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się 4 maja o godzinie 11.00 w katedrze pw. Najświętszej Maryi Panny w Luxemburgu.

Jego Królewska Wysokość był synem wielkiej xiężnej Szarloty i xięcia Felixa, urodził się w zamku Berg 5 stycznia 1921 r. 9 kwietnia 1953 r. poślubił xiężniczkę Józefinę Szarlotę, córkę króla Belgów Leopolda III (zm. 10 stycznia 2005 r.). Małżonkowie doczekali się pięciorga dzieci: Jej Cesarskiej i Królewskiej Wysokości arcyxiężnej Marii Astrydy (1954), Ich Królewskich Wysokości wielkiego xięcia Henryka (1955), xięcia Jana i xiężnej Małgorzaty (1957) oraz xięcia Wilhelma (1963). W chwili śmierci wielki xiążę Jan miał również dwadzieścioro dwoje wnuków i piętnaścioro prawnuków. 13 kwietnia z powodu zapalenia płuc trafił do szpitala, jego stan pogarszał się od Wielkiej Soboty.

Wielki xiążę dorastał w zamku Berg, początkowo kształcił się w Luxemburgu, dalsze nauki pobierał w katolickiej szkole Ampleforth College w Yorkshire. Po niemieckiej inwazji, do której doszło w godzinach porannych 10 maja 1940 r., przedostał się do Kanady, gdzie kontynuował edukację na Uniwersytecie Lavala w Quebecu, studiując prawo i nauki polityczne. Następnie jako ochotnik zgłosił się do Gwardii Irlandzkiej. Po szkoleniu w Royal Military College w Aldershot w marcu 1943 r. otrzymał stopień porucznika, w 1944 r. awansował na kapitana. 11 czerwca 1944 r. wylądował w Normandii, walczył w bitwie o Caen i brał udział w wyzwoleniu Bruxeli. 10 września wziął udział w wyzwoleniu ojczyzny – po przybyciu do stolicy wraz ze swoim ojcem był niesiony na ramionach poddanych, jednak wkrótce znów opuścił Luxemburg, aby kontynuować walkę z narodowymi socjalistami.

28 kwietnia 1961 r. wielka xiężna Szarlota mianowała go swoim reprezentantem, przekazując część obowiązków głowy państwa, a 12 listopada 1964 r. abdykowała na jego rzecz. Tego samego dnia odbyła się uroczystość objęcia władzy przez nowego monarchę, który złożył wymaganą przez konstytucję przysięgę przed Izbą Deputowanych. Panował przez 36 lat.

W Wigilię Bożego Narodzenia 1999 r. wielki xiążę ogłosił zamiar abdykacji – jego najstarszy syn już od 4 marca 1998 r. sprawował część obowiązków szefa państwa. Ostatecznie do abdykacji doszło 7 października 2000 r., a dotychczasowy władca wraz z żoną zamieszkał w zamku Fischbach.

Po raz ostatni wystąpił publicznie pod koniec marca 2019 r.

opracowanie: Adrian Nikiel