„Wspólne dziedzictwo polsko-saskie” — premiera

Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum

2 lipca 2025 roku w Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się premiera trzytomowej publikacji Wspólne dziedzictwo polsko-saskie. Polonica w zbiorach rysunków architektonicznych z XVIII w. w Dreźnie. Wydawnictwo pod redakcją panów dr. hab. Jakuba Sity i dr. hab. Pawła Migasiewicza jest efektem wieloletnich badań nad nieznanym dotąd szerzej zbiorem rysunków architektonicznych z czasów panowania dynastii Wettynów, przechowywanych w drezdeńskich archiwach.

Publikacja, przygotowana m.in. dzięki współpracy Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Zamku Królewskiego w Warszawie, Instytutu Polonika oraz spółki Pałac Saski, ukazuje bogactwo i różnorodność architektonicznego dziedzictwa unii polsko-saskiej. Trzytomowe dzieło zawiera ponad 1100 pozycji katalogowych – rysunków architektonicznych z XVIII w., zebranych w formie catalogue raisonné, opatrzonych metadanymi, komentarzami i analizami. Dwa tomy katalogowe liczą łącznie blisko 1500 stron, a tom trzeci zawiera eseje, które rzucają światło na kontekst artystyczny, polityczny i społeczny epoki. Ich autorami są: pani Monika Wyszomirska, pani Anna-Viktoria Bognár, pan Piotr Ługowski i pani Hanna Osiecka-Samsonowicz.

Wśród zaprezentowanych materiałów znajdują się m.in. plany i widoki Wawelu, Starego i Nowego Zamku w Grodnie, pałaców w Dąbrowie, Kutnie i Kleczewie, a przede wszystkim licznych warszawskich założeń i budynków – w tym Zamku Królewskiego i Założenia Saskiego. Rysunki powstały w ramach działalności Królewskiego Urzędu Budowlanego (Bauamt), założonego przez Augusta II, a ich dokumentacja była systematycznie przekazywana do Drezna.

Jak podkreślają redaktorzy naukowi we wstępie do książki: Wartość drezdeńskich źródeł ikonograficznych dla polskiej kultury i dziedzictwa narodowego jest ogromna, wręcz trudna do przeszacowania. Należy podkreślić, że większość udokumentowanych przez nie budowli to dobra bezpowrotnie utracone. Rysunki w zbiorach drezdeńskich, często jako jedyne, te obiekty dokumentują.

Ciekawostką jest, że wiele z prezentowanych projektów nigdy nie zostało zrealizowanych – publikacja pozwala więc po raz pierwszy zobaczyć plany architektoniczne, które istniały jedynie na papierze. Dzięki wysokiej jakości reprodukcjom i szczegółowym analizom czytelnik może prześledzić proces projektowy XVIII-wiecznych architektów, a także poznać ich warsztat i estetykę.