Żywe dziedzictwo — tradycje od pokoleń

Narodowy Instytut Dziedzictwa

W tym roku Europejskie Dni Dziedzictwa będziemy obchodzić pod hasłem „Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń”. To już 31. edycja. Odbędzie się jak zawsze w drugi i trzeci weekend września.

Europejskie Dni Dziedzictwa to największy w Europie projekt społeczno-edukacyjny, którego idea narodziła się w 1985 roku w Granadzie. Polska jest jednym z pięćdziesięciu krajów biorącym udział w akcji, a dołączyła do niej w 1993 roku. Myślą przewodnią święta jest angażowanie europejskiej społeczności w opiekę nad dziedzictwem kulturowym i prezentowanie jego różnorodności.

„Żywe dziedzictwo — tradycje od pokoleń”

Tegoroczne hasło, wskazane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, związane jest z jubileuszem dwudziestolecia uchwalenia Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a także dziesięcioleciem Krajowej Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.

Tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie są jednym z najistotniejszych elementów dziedzictwa kulturowego każdej społeczności. To właśnie one je spajają. Podzielane wartości i idee, otaczane szacunkiem postaci historyczne czy legendarne, przekazywane opowieści, sposoby wyrażania się i zachowania gwarantują trwanie więzi społecznej. Podobnie przekazywane z dziada pradziada umiejętności i wiedza, muzyka, zwyczaje i obrzędy świąteczne, praktyki związane z naturą czy tradycyjne zachowania dnia codziennego sprawiają, że społeczność żyje i trwa. Chociaż te przejawy dziedzictwa najczęściej kojarzymy z kulturą ludową i regionalną, nie możemy zapomnieć o bogactwie dziedzictwa niematerialnego mieszkańców miast czy różnych grup etnicznych, religijnych i narodowych zamieszkujących nasz kraj. Żywe dziedzictwo to także umiejętności, dzięki którym otaczające nas zabytki cieszą kunsztem wykonania.

– Przekazywane od pokoleń, twórczo odnawiane przez kolejnych spadkobierców żywe dziedzictwo to fascynujące źródło inspiracji i tożsamości, z którego będziemy czerpać podczas tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa. Narodowy Instytut Dziedzictwa już dziś prowadzi przygotowania do tegorocznej, 31. edycji tego największego wydarzenia kulturalnego w Europie. Tradycyjnie już w całej Polsce dzięki zaangażowaniu setek osób – koordynatorów lokalnych, instytucji i wolontariuszy – przez dwa wrześniowe weekendy będziemy mogli odkrywać na nowo niematerialne dziedzictwo kulturowe naszego kraju – mówi dr hab. Katarzyna Zalasińska, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Niematerialne dziedzictwo wymaga ochrony

Żywe dziedzictwo ze względu na swoją specyfikę potrzebuje specjalnej ochrony. Dlatego w październiku 2003 roku podczas 32. sesji Konferencji Generalnej UNESCO został przyjęty dokument definiujący niematerialne dziedzictwo kulturowe.

W rozumieniu Konwencji UNESCO dziedzictwo niematerialne obejmuje: tradycje i przekazy ustne, w tym język, sztuki widowiskowe, wiedzę i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata, umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym oraz zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne. Na listy międzynarodowe mogą być wpisane tylko takie elementy dziedzictwa, które już znajdują się w rejestrze krajowym. W Polsce powstał on 10 lat temu.

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego to spis przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski. Obecnie znajdują się na niej 64 wpisy. Prowadzi ją minister kultury i dziedzictwa narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.

Weź udział w EDD 2023 i przygotuj wydarzenie związane z historią i zabytkami twojego miejsca

Europejskie Dni Dziedzictwa to największe wydarzenie kulturalno-edukacyjne starego kontynentu. W ubiegłym roku w Europie odbyło się aż 50 000 wydarzeń, z czego ponad 1200 w Polsce. Przez dwa wrześniowe weekendy na terenie kraju ponad 200 000 osób wzięło udział w licznych spotkaniach, prelekcjach i warsztatach, poznając historię i kulturę – zarówno narodową, jak i regionalną. Nie zabrakło wystaw, koncertów, spacerów, festynów i wielu innych ciekawych wydarzeń.

– Europejskie Dni Dziedzictwa cieszą się dużym zainteresowaniem, ponieważ jest to formuła, w której każdy może znaleźć coś dla siebie, niezależnie od zainteresowań czy wieku. Jest to możliwe dzięki wyjątkowemu gronu organizatorów, w którym są zarówno duże muzea, jak i lokalne ośrodki kultury. Zachęcamy do wzięcia udziału w tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa również nowe podmioty kulturalne. Szczególnie biblioteki, domy kultury czy organizacje pozarządowe, którym bliska jest troska o nasze wspólne dziedzictwo – mówi dr hab. Katarzyna Zalasińska.

Więcej informacji na temat udziału w Europejskich Dniach Dziedzictwa można znaleźć na stronie NID.