Arystoteles — człowiek jako zwierzę polityczne

Trzecim, po Sokratesie i Platonie, wielkim przedstawicielem klasycznej filozofii polityki był najwybitniejszy – i kwestionujący wiele jego twierdzeń – z uczniów Platona: Arystoteles ze Stagiry, autor pierwszej w dziejach systematyzacji nauk.

Arystoteles odrzucił podstawową część ontologii platońskiej: naukę o ideach jako o prawdziwym bycie oraz o będących odbiciem tych idei rzeczach. W to miejsce wprowadził dualizm formy i materii – każdy byt, począwszy od samego świata, musi posiadać tworzywo; forma zaś jest zasadą, która nadaje kształt materii. Każdy byt posiada swoje cztery przyczyny: materialną, formalną, sprawczą i celową. Dzięki temu Stagiryta sformułował paradygmat nauki klasycznej – rzeczywistość należy badać z punktu widzenia celu.

Polityka w arystotelesowskim podziale nauk jest nauką praktyczną (słusznego, właściwego działania), która dotyczy życia zbiorowego ludzi realizującego się w państwie. W tym kontekście kardynalne jest pojęcie cnoty (areté), fundamentalne dla całej kultury greckiej począwszy od czasów Homera. Filozof rozróżniał cnoty moralne (np. sprawiedliwość) i cnoty intelektualne (np. mądrość). Cnotą specyficznie polityczną jest roztropność (fronesis), pozwalająca sformułować pytanie o cel państwa: dobro wspólne.

Co jest tym dobrem wspólnym? – zapraszamy do zapoznania się z wykładem pana prof. dr. hab. Jacka Bartyzela: