„Dwa ołtarze. Srebrne arcydzieła z wrocławskiej katedry”

Od 30 kwietnia 2019 roku – po raz pierwszy od zakończenia II wojny światowej – można podziwiać słynny srebrny ołtarz z katedry wrocławskiej pw. św. Jana Chrzciciela. Ołtarz ufundował w 1591 r. biskup Andrzej von Jerin, jeden z najwybitniejszych włodarzy śląskiej diecezji, a wykonali go dwaj renomowani artyści wrocławskiego manieryzmu: złotnik Paweł Nitsch oraz malarz Bartłomiej Fichtenberger. Wzbudzające powszechny zachwyt i będące jedną z atrakcyj Wrocławia dzieło zdobiło katedralne prezbiterium od 1591 do 1945 r. Zdemontowane przed oblężeniem Wrocławia, już nie powróciło na dawne miejsce, a jego liczne elementy zostały uszkodzone bądź zaginęły. Bezcenny zabytek przygotował do wystawy specjalnie powołany zespół konserwatorów. Niezachowane fragmenty zostały odtworzone, dzięki czemu ołtarz odzyskał swój pierwotny wygląd i dawno nieoglądany splendor.

Na wystawie znalazły się również niezwykłe dzieła złotnicze wykonane dla katedry wrocławskiej w Augsburgu, najważniejszym w nowożytnej Europie centrum sztuki złotniczej: wielkie srebrne tabernakulum Józefa Wolfganga Fesenmayra, antependium Abrahama Drentwetta, komplet czterech srebrnych figur ołtarzowych, zestaw świeczników i tzw. tablice kanonów. Ów augsburski komplet stanowił swoistą formę drugiego, już barokowego i rokokowego ołtarza, która współistniała z manierystycznym ołtarzem głównym. Zwiedzający zobaczą także odnalezione niedawno barwne projekty przebudowy i aranżacji prezbiterium katedry wrocławskiej z lat 30. XX wieku.

Kurator wystawy, pan Jacek Witecki, poinformował – Z ołtarza – uszkodzonego po pożarze katedry 1945 r. – zachowało się około 80% oryginalnych elementów, wśród nich malowane skrzydła ołtarzowe, srebrne figury. Całkowitemu zniszczeniu uległa szafa ołtarza – jego centralna część. Zaginęło też wiele srebrnych elementów dekoracyjnych. Prace nad rekonstrukcją srebrnego ołtarza trwały wiele miesięcy. Odbudowaliśmy szafę z drewna dębowego – najistotniejszą część całej konstrukcji, która utrzymuje ciężar ruchomych skrzydeł bocznych. Zastosowaliśmy tu dawne szesnastowieczne techniki łączenia drewnianych elementów. Szafa ołtarza została pokryta specjalnie zamówionym we Francji aksamitem, odpowiadającym zachowanym fragmentom oryginalnym. Do wykonania brakujących srebrnych elementów (krzyż, główki aniołów, gwiazdki, elementy dekoracyjne) wykorzystaliśmy 28 kilogramów srebra.

29 kwietnia w konferencji prasowej poprzedzającej otwarcie wystawy udział wzięli: proboszcz katedry ks. Paweł Cembrowicz, pan dr hab. Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego, pan Jacek Witecki i pani Małgorzata Slawiczek-Altman, główny konserwator Muzeum Narodowego.

Po zamknięciu muzealnej prezentacji, które będzie dostępna dla zwiedzających do 25 sierpnia, ołtarz biskupa Andrzeja von Jerina ma wrócić do katedry – jednak znajdzie się w zupełnie innej „rzeczywistości eklezjalnej” niż ta, w której przez kilkaset lat sprawowano na nim Ofiarę Mszy Świętej. Rzeczywistości, jakiej nie przewidywali najśmielsi szesnastowieczni „reformatorzy”.

Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: