Kopuły, korony i błyskawice. O wieżach i hełmach dawnego Wrocławia

Fascynujący, oczekiwany przez wielu miłośników Wrocławia wykład pana dr. inż. arch. Zygmunta Łuniewicza, znawcy śląskiej architektury nowożytnej, przybliżył zebranym formy, symbolikę i cele budowy hełmów wieńczących wieże dawnego Wrocławia. 21 maja 2024 roku przenieśliśmy się myślami do najwyższej budowli renesansowego Śląska – kościoła farnego pw. św. Elżbiety, wsławionego osiągnięciem pułapu możliwości technologicznych epoki i doskonałości sztuki ciesielskiej.

Wydarzenia z lutego 1529 roku stały się dla Prelegenta punktem wyjścia do polemiki z utrwalonymi w nauce ustaleniami o zainspirowaniu śląskiej architektury przez włoską sztukę renesansową. Uczony dowodził, odwołując się do analogij z terenu Niemiec, że możemy mieć raczej do czynienia z manifestacją sztuki późnogotyckiej: intencjonalną antykizacją, odrzuceniem nowatorstwa oraz wskazywaniem legitymizacji politycznej i religijnej na czas kryzysu. Te czynniki współtworzyły materialne desygnaty świętej rzeczywistości.

Hełmy i kopuły, nawiązujące do wyobrażeń Świątyni Jerozolimskiej, były narzędziami kreowania przestrzeni – wskazywały na prestiż władzy i trwałość podległego jej układu przestrzennego. Lokalnie ujednolicony model hełmu śląskiego przetrwał do czasów wojny trzydziestoletniej. Sztuka, która sięgała w przeszłość, nie była włoska, renesansowa i nowatorska, lecz w odniesieniu do niej można mówić o zaistnieniu nad Odrą niezależnego obszaru twórczego, a sensacyjne ustalenia pana doktora sprzyjają dociekaniom, czy aż do późnego baroku kształty hełmów rządziły się własnymi prawami, osobnymi w stosunku do reguł architektury tej samej epoki.

Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: