„Współczesność i historia. Medalierstwo europejskie 1800–1889”

Medale będące hołdem dla cesarzy z Domu Habsburgów, medal upamiętniający przepłynięcie przez Rouen statku transportującego szczątki rewolucyjnego uzurpatora Napoleona Bonapartego z Wyspy Św. Heleny do Paryża, medale z okazji rocznicy utworzenia Czeskiej Kasy Oszczędności czy budowy kościoła, miejsca pochówku Antoniego Canovy – to niektóre z zabytków prezentowanych w Gmachu Głównym na pierwszej tak obszernej wystawie poświęconej XIX-wiecznemu medalierstwu. Jej otwarcie poprzedziła 18 listopada 2019 roku konferencja prasowa z udziałem pana dra hab. Piotra Oszczanowskiego, dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu, i pani kurator Magdaleny Karnickiej.

Okres, któremu poświęcona jest wystawa, to czas, gdy medalierstwo, sztuka wcześniej ekskluzywna, stało się „sztuką masową”. W gazetach ukazywały się ogłoszenia dotyczące możliwości nabycia nowo powstałych medali. Rozpowszechniło się również prowadzenie subskrypcji na wydawane dzieła medalierskie. Ostatnie dziesięciolecie XIX w. przyniosło odwrót od nadmiernej komercjalizacji, a jego forpocztę stanowili artyści związani z ruchem secesji.

Sztuka medalierska tego okresu stała się odzwierciedleniem rzeczywistości – zarówno tej o wymiarze „historycznym”, jak i tej mniej uniwersalnej. Obok władców i ich rodzin, członków rządów, urzędników państwowych, dowódców wojskowych na medalach, plakietach i żetonach upamiętniano naukowców, właścicieli fabryk i artystów. Wykonywane były też egzemplarze związane z życiem „zwykłych” ludzi, zamawiane np. z okazji narodzin lub chrztów potomków, ślubów lub ich rocznic. Upamiętniano wojny i zawarcie sojuszy, ale także nowe połączenia komunikacyjne, rocznice istnienia stowarzyszeń czy instytucji, wystawy, konferencje, wzniesienie budowli czy pomników. Powstawały również medale i plakiety o charakterze komercyjnym, np. noworoczne. Popularność sztuki medalierskiej w XIX w. spowodowała wykorzystanie jej do celów reklamowych. Ówczesne dzieła medalierskie wykonywane były w mennicach, odlewniach oraz w prywatnych zakładach menniczych i wytwórniach wyrobów metalowych. Rosnący na nie popyt spowodował gwałtowny rozwój sztuki menniczej. Konstruowano nowe maszyny, ulepszano już istniejące.

Wystawa prezentuje część z liczącej dwa tysiące zabytków kolekcji dzieł sztuki medalierskiej z lat 1800–1889, zaprojektowanych i wykonanych przez czołowych medalierów i rzeźbiarzy tego czasu: austriackich, belgijskich, czeskich, duńskich, francuskich, niderlandzkich, niemieckich, polskich, rosyjskich, szwajcarskich, szwedzkich, angielskich i włoskich.

Ekspozycji towarzyszy dwutomowy katalog zbiorów pt. Współczesność i historia. Medale, plakiety i żetony z lat 1800–1889 ze zbioru Muzeum Narodowego we Wrocławiu, który jest naukowym omówieniem wszystkich posiadanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu dzieł sztuki medalierskiej z tego okresu.

– Praca nad tym dwutomowym katalogiem zajęła kuratorce Magdalenie Karnickiej osiem lat wytężonej pracy – mówi pan dr hab. Piotr Oszczanowski. – Podjęte przez nią gruntowne badania i skrupulatne kwerendy, które przyniosły jakże spektakularne efekty, nie posiadają nie tylko u nas w kraju, ale także poza jego granicami licznych analogii. Jej wartość jest stąd trudna do przecenienia, wszak katalogi zabytków medalierstwa europejskiego z tego ciągle jeszcze trudnego do „podsumowania” okresu, obejmujące całość kolekcji innych muzeów, nie zostały dotąd opublikowane.

Wystawę można zwiedzać do 26 stycznia 2020 roku. Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: