„Naprawiacze”

Wystawa Naprawiacze opowiada o ludziach, których działalność obrazuje różne aspekty naprawiania. Podpowiada, jakie strategie postępowania z rzeczami przyjąć, gdy nie chcemy godzić się na świat obiektów jednorazowego użytku. Na wystawie prezentowane są historyczne oraz współczesne przykłady naprawiania i powtórnego wykorzystania. Oprócz wyrobów przedstawiających pracę rzemieślników na ekspozycji znalazły się także przedmioty naprawione amatorsko, zarówno pochodzące ze zbiorów muzealnych, jak i wypożyczone od osób prywatnych. Będzie można zobaczyć m.in. prace Nikifora, które powstały na odwrociach plakatów i opakowań, misterne dolnośląskie formy piernikarskie zabezpieczane przed zniszczeniem, załatane drewniaki z Bośni i Hercegowiny sprzed 1939 r., ale i obuwie naprawiane współcześnie, artystycznie cerowane skarpetki oraz uratowaną z kontenera na szkło figurkę z Ćmielowa.

Obiekty ilustrują przeróżne typy napraw oraz ponownego przetwarzania, wielokrotnego wykorzystywania i poszukiwania nowych funkcji i znaczenia rzeczy. Wystawa jest więc także hołdem dla ludzkiej pomysłowości i zręczności oraz okazją do pokazania w zupełnie nowym kontekście obiektów na co dzień ukrytych w magazynach muzealnych.

Kluczowe dla nas było ukazanie powodów stojących za decyzją o ratowaniu przedmiotu – od doceniania szczególnych, sprawdzonych już przez lata jego właściwości, przez przypisywanie mu emocjonalnej czy sentymentalnej wartości do, co jest charakterystyczne dla współczesności, niechęci do pochopnego wyrzucania – twierdzą kuratorki wystawy, panie Marta Derejczyk i Olga Budzan.

Dawniej naprawianie rzeczy wynikało przede wszystkim z niedoborów materiałów, dziś towarzyszy najczęściej nadmiarowi, w szczególności produktów. Masowa produkcja rzeczy tanich i jednorazowych dała szansę na zaspokojenie potrzeby posiadania również tym, którzy takiej możliwości wcześniej nie mieli. Nadmiar rzeczy wytworzył więc również nowe rozumienie słowa śmieci jako przedmiotów odrzuconych, porzuconych, niepotrzebnych. Obok osób, które wyrzucają, są jednak i takie, które te obiekty gromadzą, naprawiają, przetwarzają, dostrzegając w nich wartość praktyczną, ale również nieoczywiste piękno, świadectwo historii i losów człowieka czy znak czasów.

Tytułowi naprawiacze to zarówno dawni mieszkańcy wsi, którzy sami wytwarzali przedmioty na swój użytek i je naprawiali, jak i osoby umiejące dzisiaj dojrzeć w przedmiotach potencjał wykraczający poza ich pierwotną funkcję. Naprawianie jest czynnością techniczną, mającą wymiar fizyczny, ale i metafizyczny czy symboliczny.

22 października 2021 r. konferencja prasowa – w której udział wzięli pan dr hab. Piotr Oszczanowski oraz panie Elżbieta Berendt, Marta Derejczyk i Olga Budzan – poprzedziła prezentację dziennikarską wystawy. Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: