„Otwarty teren sztuki”

Jakie tematy podejmują współcześni artyści nieprofesjonalni? Jaką rolę odgrywa sztuka w ich życiu codziennym? Czy ich twórczość jest doceniana przez lokalną społeczność? Odpowiedzi na te i inne pytania można znaleźć na wystawie przygotowanej przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu i Fundację Ważka, która jest pokazem aktualnego stanu twórczości ludowej na Dolnym Śląsku. Otwarcie wystawy poprzedziła 25 października 2019 roku konferencja prasowa, w której udział wzięły panie Elżbieta Berendt, kierownik Muzeum, Anna Kurpiel z Fundacji Ważka oraz Marta Derejczyk, kurator wystawy.

Fundacja Ważka od 2012 roku prowadzi etnograficzne badania terenowe na Dolnym Śląsku. W ciągu kilku lat członkom ekip badawczych udało się dotrzeć do wielu niezwykle interesujących nieprofesjonalnych artystów – malarzy i rzeźbiarzy. Ich prace charakteryzują się oryginalnością i wyrazistością stylu, są wyrazem indywidualnych przeżyć, odzwierciedlają wewnętrzną wrażliwość autora, często nawiązują do wątków autobiograficznych, zawierają przesłania światopoglądowe czy dydaktyczne. Większość z nich nie była dotąd prezentowana publiczności ani w wystarczający sposób udokumentowana i opracowana. Często sami twórcy nie są znani i doceniani nawet w swojej lokalnej społeczności.

Na retrospektywnej ekspozycji prezentowane są dzieła artystów malarzy (pp. Zygmunt Sarna, Jerzy Lemiszka, Janina Kloc, Władysław Żukowski, Zbigniew Kaźmierski, Weronika Skiba) oraz rzeźbiarzy (pp. Jan Zając, Jarosław Furgała, Ireneusz Michałek, Tadeusz Kowalski, Franciszek Kin, Józef Nowak, Czesław Rzeczycki, Krzysztof Wyrębak). Różnorodność prac uświadamia, że jako artyści są niezwykle zróżnicowaną grupą, wszystkich cechuje jednak ta sama rzecz – silna potrzeba tworzenia.

W dodatku uprawianie przez nich sztuki jest mocno wplecione w życie codzienne, rodzinne. W odróżnieniu od artystów „głównego obiegu” twórcy nieprofesjonalni nie funkcjonują w żadnym środowisku artystycznym, mają bardzo ograniczony kontakt z innymi twórcami, z którymi mogliby wymienić się doświadczeniami lub wejść w artystyczny dialog. Stąd pierwszymi i podstawowymi odbiorcami ich sztuki są najbliższa rodzina oraz grono przyjaciół i znajomych. Za galerię, a zarazem pracownię, służą natomiast własne mieszkanie, dom lub ogród. Potrzeba tworzenia wypełnia im nierzadko większość wolnego czasu. Wykonane prace z upływem lat często stają się dominującym elementem dzielonej z rodziną przestrzeni mieszkalnej. Związane są zwykle z najistotniejszymi wspomnieniami, przeżyciami i emocjami, losami rodziny, pracą zawodową, rzeczywistością zapamiętaną lub wyobrażoną. Sztuka ta jest niezwykle bliska życiu, dlatego artyści prezentowani są na wystawie przez pryzmat ich życia i indywidualnych dziejów.

Jest to więc wystawa o pierwotnej woli twórczej, która tkwi w polskim ludzie na Dolnym Śląsku, o artystach, którzy bez mrówczej pracy wykonywanej przez etnografów prawdopodobnie przeminęliby bez rozgłosu. O talentach być może nieznających akademickich reguł, ale dzięki temu nieznających też ograniczeń, wytyczających własne drogi.

Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: