Nasze podwaliny

Na żądanie czytelników ogłaszamy dzisiaj w „Pro Patria” nasze zasady moralne, społeczne, narodowe i polityczne w ich zwartym skrócie. Nadmieniamy, że nie jesteśmy żadną „partją” polityczną, chociażby z tego względu, że uważamy wszystkie istniejące stronnictwa za kończące swój żywot, jako niedostosowane do rzeczywistości, zatem byłoby niekonsekwencja tworzyć nowe organizacje szczątkowe. Jesteśmy grupą ludzi, pragnących urabiać zdrowy sens w głowach ludzkich na tą groźną chwilę, gdy nadchodzące katastrofy europejskie zbudzą naród do obrony śmiertelnie zagrożonego bytu.

W tym wykładzie naszych punktów wyjścia jest widoczny brak założeń ekonomicznych. Jest to brak poważny. Ale zasady „Nowej Ekonomji” na gruzach starego merkantylizmu i socjalizmu dopiero wyrabia Europa cywilizowana. Będziemy bardzo skrzętnie podawać myśli i fakty z tej dziedziny, w miarę ich posiadania. Są to zagadnienia najtrudniejsze, a od ich trafnego rozwiązania zależy ni mniej ni więcej, jak zwalczenie bolszewizmu, który dotychczas nie maleje, lecz rozszerza się na gruncie niezadowolenia powszechnego.

Zasady moralne

Za źródło moralności uznajemy religję. W starciach jakiejkolwiek religji z bezwyznaniowością stoimy po stronie religji. Zwalczamy masoństwo.

Nie wkraczamy w dziedzinę dogmatu, pozostawiając to sumieniu każdego. Stanowisko swe do poszczególnych religji i wyznań uzależniamy jedynie od wartości zasad moralnych, których są źródłem. Dążymy, by miarą złego i dobrego była niepodzielnie moralność, wytworzona pod wpływem chrystjanizmu.

Ponieważ zarówno panujący w narodzie polskim Kościół rzymsko-katolicki, jak i rdzennie polski Kościół ewangelicko-reformowany i polski w znacznej części Kościół ewangelicko-augsburski oparte są na zasadach moralności chrześcijańskiej, uważamy za potrzebne dążyć do wytworzenia z nich jednolitego frontu dla skuteczniejszej walki ze wspólnym wrogiem, międzynarodową bezwyznaniowością¹.

Przeciwstawiamy się religiom i wyznaniom o charakterze politycznym, które służą nacjonalizmom wrogim Polsce. W szczególności z całą bezwzględnością zwalczamy żydostwo, jako religję narodową szczepu nam wrogiego i jako źródło zasad etycznych, sprzecznych z zasadami chrześcijaństwa.

Przeciwstawiamy się sekciarstwu, osłabiającemu egzystujące wyznania i pośrednio podkopującemu religję.

Zasady społeczne

Za źródło materialnego bytu społeczeństwa uważamy solidarną pracę wszystkich obywateli. W bezpieczeństwie pracy i jej owoców widzimy nieodzowny warunek jej wydajności. Bronimy własności we wszelkiej postaci przed grabieżą z jakiejkolwiek strony.

Uznajemy, że solidarna praca i współżycie społeczne regulują się obowiązkami i prawami jednostek. Za pierwszy obowiązek stawiamy przestrzeganie praw, za najwyższe prawo: gwarancję wolności i bezpieczeństwa osobistego. Wolnością nazywamy swobodę działania w granicach nie wkraczajacych w prawa innych. Za członków społeczeństwa, mających prawo korzystania z jego dóbr, uznajemy tylko tych, którzy spełniają obowiązki społeczne.

Przeciwstawiamy się walce klas, jako czynnikowi destrukcyjnemu, zużywającemu nieprodukcyjne siły narodu, wywołującemu nędzę, siejacemu anarchję i obniżającemu poziom moralny przez stawianie za jedyny cel korzyści materjalnej poszczególnych grup wbrew dobru ogółu. Zwalczamy jednakowo komunizm, socjalizm wszelkich odcieni i demagogiczny radykalizm, jako różne stopnie jednej doktryny, nie czyniąc między nimi żadnej zasadniczej różnicy. Uważamy rodzinę za podstawową jednostkę ustroju społecznego, ostoję moralności i szkołę uczuć narodowych. W czystości uczuć rodzinnych i poszanowaniu tradycji rodzinnych widzimy gwarancję miłości do wspólnej naszej rodziny: narodu.

Zasady narodowe

Odrzucamy czysto materjalistyczne pojmowanie zjawisk społecznych i politycznych. Miłość ojczyzny uważamy za czynnik większej wagi niż poczucie solidarności interesów. Uosobienie ojczyzny widzimy w narodzie, jako w tworze indywidualnym, urobionym przez wiekowe działania czynników fizycznych, społecznych i politycznych. Tylko tych uważamy za członków narodu, którzy się z nim ściśle zespolili i czynią zadość wynikającym z tego obowiązkom. Za pierwszy obowiązek uznajemy dążenie do zapewnienia narodowi polskiemu trwałego bytu przez odpowiedni rozwój swoistej kultury i państwowości polskiej.

Szanujemy uczucia narodowe każdego narodu. Bronimy jednak bezwzględnie narodu własnego przed agresywnością wrogich nacjonalizmów.

Przeciwstawiamy się międzynarodówkom.

Zasady polityczne

Nie służymy żadnej partji politycznej. Popieramy je lub zwalczamy w miarę ich stosunku do naszych zasad.

Silny rząd uważamy za konieczny warunek bytu Polski. Jedną z przyczyn słabości widzimy w obecnym parlamentaryzmie, prowadzącym do bezrządu i prowokującym dyktaturę. W dyktaturze narodowej gotowi jesteśmy uznać ostateczny środek ratunku, do dyktatury motłochu dopuścić nie możemy, jako do klęski niepowetowanej i zguby narodu.

Odrzucając zamkniętą kastowość, nie zapoznajemy jednak znaczenia, jakie mają w życiu narodu warstwy i jednostki przodujące, czy to wskutek tradycji rodowych, czy też zdobytej wartości osobistej. Uważamy, że na tych warstwach leżą większe obowiązki i cięższa odpowiedzialność, niż na innych warstwach narodu.

Uznajemy demokratyzm, jako zniesienie wszelkich przywilejów i ograniczeń prawnych związanych z urodzeniem, nie uznajemy demokracji jako ludowładztwa. Wola ludu, wyrażona większością głosów jest dla nas miarodajna tylko o tyle, o ile jest zgodna z zasadami moralności i prawami ewolucji narodowej. Uważamy za niezbędne w prawodawstwie dwa czynniki: jeden reprezentujący niezmiennie zasady moralne i tradycję historyczną narodu, drugi — reprezentujący jego wolę chwilową. Czynnik pierwszy — niezależny od wyborców, czynnik drugi — wybrany z uwzględnieniem nietylko liczby, lecz i wagi głosów. Popieramy każdą zmianę ustroju politycznego, zbliżającą nas do osiągnięcia powyższej równowagi, zwalczamy wszystko, co nas od tego oddala. Jesteśmy przeświadczeni, że interesom narodu polskiego najwięcej odpowiada konstytucyjna monarchja.

(Przedruk za: „Pro Patria” nr 9 z dn. 15.X. 1924 r.)

¹ W chwili obecnej Jego Eminencja kardynał Mercier w Malines w Belgii prowadzi konferencję z duchownymi anglikańskimi.