Alchemicy szkła

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Alchemicy szkła

24 czerwca — 31 sierpnia 2014 roku

Kurator wystawy: pani Elżbieta Gajewska-Prorok

Szkło antyczne z II w. przed Ch., słynne wyroby weneckie, puchary zdobione rubinową i złotą nicią, szkło imitujące kamienie szlachetne oraz starodruki alchemiczne — te i wiele innych cennych eksponatów można będzie oglądać na tej wystawie. W sumie wystawionych zostanie około 100 obiektów obrazujących historię odkrywania tajemnicy wyrobu szkła.

Wystawa ukazuje niezwykłe, unikatowe naczynia wykonane z barwnych mas szklanych w czasach starożytnych oraz szkła uzyskane we wyniku eksperymentów fizyko-chemicznych i badań przyrodniczych w okresie nowożytnym.

Najstarszymi eksponatami są: pochodzący z XV w. przed Ch. paciorek szklany z czasów faraona Totmesa III i naczynia na wonne olejki z V i II w. przed Ch.

Świadczą o dużych umiejętnościach starożytnych technologów, którzy potrafili barwić masę szklaną przy pomocy tlenków metali. Eksperymenty w dziedzinie szklarstwa prowadzono od średniowiecza w weneckich hutach szkła, przeniesionych w końcu XIII w. na Murano. Tam powstawały m.in. kosztowne naczynia z przejrzystego szkła o nasyconych barwach, szkło opakowe (nieprzezroczyste) w kolorze turkusowym, szkło calcedonio imitujące chalcedon, szkło millefiori z dekoracją zbudowaną z mozaikowych rozetek.

Różnobarwne, a w I połowie XVI w. głównie bezbarwne, kryształowo czyste szkło weneckie nie miało sobie równych w Europie. By chronić tajemnice produkcji szkła, władze weneckie wydały rozporządzenia, które miały uniemożliwić migrację mistrzów szklarskich. Wielu z nich jednak wyjechało do krajów północnych, gdzie zakładali huty.

Alchemicy i fizycy działający w XVI, XVII i XVIII wieku, poszukując tajemnicy kamienia filozoficznego i metod produkcji złota, często dokonywali ciekawych odkryć wykorzystanych później w produkcji i barwieniu masy szklanej. Jedną z hut eksperymentalnych czynnych na Śląsku w końcu XVII w. była huta w dobrach hrabiów Schaffgotschów w Szklarskiej Porębie. Produkowano tam doskonałe szkło kryształowe imitujące kryształ górski i szkło barwione na zielono i czerwono. Natomiast szkło rubinowe, barwione złotem otrzymywał w królewskiej hucie poczdamskiej niemiecki alchemik i technolog szkła Johan Kunckel.

Wśród eksponatów pokazywanych na wystawie można będzie oglądać m.in. puchar z puttami z pracowni Fryderyka Wintera w Sobieszowie i naczynie ze szkła rubinowego barwionego złotem w srebrnej oprawie złotniczej (ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu), puchary z rubinową i złotą nicią w trzonie, cienkościenne naczynia porcelanowe z manufaktur chińskich i Królewskiej Manufaktury Porcelany w Miśni z XVIII w. Zaprezentowane zostaną także starodruki alchemiczne i słynny traktat szklarski Johana Kunckela z końca XVII w. oraz sylwetki alchemików i ich możnych protektorów, finansujących badania.

Muzeum Narodowe we Wrocławiu, plac Powstańców Warszawy 5

zdjęcie: Arkadiusz Podstawka