Jesteś tutaj: Ogłoszenia i aktualności » Konferencje i prelekcje » Kraków: Biblioteka Sapiehów z Krasiczyna w Zamku Królewskim na Wawelu

Biblioteka Sapiehów z Krasiczyna w Zamku Królewskim na Wawelu

Zamek Królewski na Wawelu

Biblioteka Sapiehów z Krasiczyna w Zamku Królewskim na Wawelu

18 marca31 maja 2014 roku

Unikatowy zbiór ksiąg wydanych w języku polskim, łacińskim, francuskim i niemieckim wskazuje na mało znaną pasję rodziny Sapiehów – bibliofilstwo. Na wystawie w Zamku Królewskim na Wawelu pokazano ponad sto najciekawszych woluminów z krasiczyńskich zbiorów.

Biblioteka Sapiehów w Krasiczynie została stworzona w wieku XIX przez Leona Sapiehę, późniejszego marszałka Sejmu Krajowego we Lwowie. Zmuszony po powstaniu listopadowym do opuszczenia zaboru rosyjskiego, postanowił osiąść w Galicji, w Krasiczynie, malowniczo położonym nad Sanem. Zaniedbany zamek, należący uprzednio do Krasickich, Tarłów, Potockich i Pinińskich, zakupił w roku 1835, odnowił, wypełnił dziełami sztuki, pamiątkami rodzinnymi, zgromadził tam księgozbiór oraz archiwum. Krasiczyn stał się nową siedzibą rodziny.

Sapiehowie dbali o stan biblioteki: wzbogacili zakupami, przenieśli tam księgozbiory z innych rezydencji, wreszcie zatrudnili wykwalifikowanych bibliotekarzy. Z końcem wieku XIX sporządzono inwentarz zbioru. Liczył on wówczas około 15 000 woluminów. Podzielono go na 17 tematycznych działów w języku polskim, łacińskim, francuskim i niemieckim, które dotyczyły takich dziedzin wiedzy jak: historia, geografia, przyroda czy religia. W 1903 synowie Adama Stanisława Sapiehy zawarli umowę gwarantującą niepodzielność zbiorów zamkowych, w tym biblioteki, zapewniając jej, jak się mogło wydawać, bezpieczną przyszłość. Zbiory sztuki i księgozbiór szczęśliwie przetrwały w Krasiczynie I wojnę światową. W roku 1939, w obawie przed zniszczeniem, zbiory ewakuowano. Początkowo przechowywano je w pobliskich folwarkach, a ostatecznie przewieziono je do Krakowa. Książki, dzieła sztuki oraz rodzinne pamiątki przeszły pod opiekę metropolity krakowskiego, księcia Adama Stefana Sapiehy, stryja Leona Aleksandra. W piwnicach biskupiego pałacu przetrwały lata wojny.

Biblioteka Sapiehów z Krasiczyna trafiła na wawelskie wzgórze w dramatycznych okolicznościach – w okresie natężenia stalinowskich represji, którym poddano społeczeństwo, jak i Kościół katolicki w Polsce. Podczas tzw. procesu kurii krakowskiej z roku 1952, księży z diecezji krakowskiej oskarżono o działalność szpiegowską. „Dowodami zdrady” były m.in. ruchomości skonfiskowane przez Urząd Bezpieczeństwa w pałacu biskupim, w tym dzieła sztuki złożone przez osoby spokrewnione z kardynałem Sapiehą. Wśród nich znalazły się zbiory wywiezione z Krasiczyna. Konsekwencją procesu była decyzja o złożeniu części kolekcji w muzeum – Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu. Kierujący Państwowymi Zbiorami prof. Jerzy Szablowski zadbał, by ta część nie została włączona do zasobów wawelskiego zbioru muzealnego, lecz otrzymała status depozytu. Zinwentaryzowany księgozbiór został w roku 1973 przeniesiony do zamku w Pieskowej Skale, filii wawelskiej instytucji. Złożono go w specjalnie urządzonych salach bibliotecznych i magazynach. W roku 1998 zamieszkały w Belgii Michał Sapieha uzyskał unieważnienie wyroku sądowego z roku 1953, stając się ponownie właścicielem pamiątek rodzinnych przechowywanych w wawelskim zamku. Świadom historycznego znaczenia biblioteki, właściciel zaproponował nabycie jej przez Zamek Królewski na Wawelu. W roku 2013, dzięki dotacji ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego, muzeum wawelskie stało się właścicielem księgozbioru Sapiehów z Krasiczyna.

O bogactwie i różnorodności księgozbioru Sapiehów z Krasiczyna świadczą eksponaty wybrane na wystawę. Do najcenniejszych zabytków należą starodruki z drzeworytami przedstawiającymi herby, inicjały czy portrety królewskie. W Statutach Zygmunta I opublikowanych przez krakowską drukarnię Wietora w 1524 roku możemy zobaczyć przedstawienia królewskich małżonków: Bony Sforzy i Zygmunta I Starego. Warto zwrócić uwagę na grupę ksiąg oprawionych w tłoczoną, bogato dekorowaną skórę oraz tkaniny. Niezwykle rzadkim starodrukiem jest wydanie Wespazjana Kochowskiego z oprawą wykonaną z pergaminowej karty średniowiecznej księgi chórowej. Pośród tomów opisujących dzieje rodów Sapiehów i Jabłonowskich wyjątkowe miejsce zajmuje Heraldyka, autorstwa księcia Józefa Aleksandra Jabłonowskiego. Do dzieła dołączona jest plansza gry towarzyskiej, wyjaśniająca zasady heraldyki. Ciekawym okazem w księgozbiorze krasiczyńskim jest bodaj najsłynniejszy podręcznik wiedzy o koniach przeznaczony dla szlachty Hippika albo o koniach Krzysztofa Mikołaja Drohostajskiego z wieku XVII. Warto zwrócić uwagę na grupę książek przyrodniczych, pośród których rozmiarami imponują luksusowe wydania zielników, Johanna Weinmanna czy Augusta Pyrama de Candolla z miedziorytami, ręcznie podmalowywanymi akwarelą i gwaszem. Nie brakuje też literatury pięknej, na wystawie reprezentowanej przez Dekameron Bocaccia oraz XVII-wieczne wydanie słynnej Historii Don Kichota z La Manczy Miguela Cervantesa.

Ekspozycję uzupełnia galeria portretów tych z Sapiehów, którzy byli szczególnie zaangażowani w tworzenie księgozbioru, a także kilka widoków Krasiczyna.

Zwiedzanie

Zamek Królewski, Wawel 5, Kraków

sale wystaw czasowych – II piętro zamku, wejście schodami senatorskimi

marzec: wtorek-sobota 9.30-16.00; niedziela 10.00-16.00

kwiecień, maj: wtorek-piątek 9.30-17.00; sobota, niedziela 10.00-17.00; 1 maja: 10.00-17.00

NIECZYNNA: poniedziałki; Święta Wielkanocne (19-21 kwietnia)

ostatnie wejście na godzinę przed zamknięciem ekspozycji

wstęp: 3 zł

wstęp wolny: z ważnym biletem do Reprezentacyjnych Komnat Królewskich; do 18 kwietnia również z ważnym biletem na wystawę Dama z gronostajem

PMK Design
© Organizacja Monarchistów Polskich 1989–2024 · Zdjęcie polskich insygniów koronacyjnych pochodzi z serwisu replikiregaliowpl.com.