Skarb średzki. Czasy wielkiej zarazy

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Skarb średzki. Czasy wielkiej zarazy

6 października 2020 – 31 marca 2021 roku

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Skarb średzki, odnaleziony przypadkowo w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku w położonej w pobliżu Wrocławia Środzie Śląskiej, jest uważany za jedno z najważniejszych odkryć tego rodzaju w Europie. Zespół średniowiecznych złotych klejnotów koronnych, pochodzących ze skarbca królów czeskich, władających wówczas Śląskiem, zawiera między innymi ślubną koronę kobiecą z początku XIV w., cesarską zaponę z XIII w., kilka tysięcy srebrnych i złotych monet oraz inne bezcenne zabytkowe precjoza, oddane w zastaw średzkiemu bankierowi przez Karola IV, króla Czech i późniejszego cesarza.

Historia ukrycia skarbu przenosi odbiorców w jeden z najbardziej dramatycznych okresów w dziejach Europy. We wrześniu 1347 r. dwanaście genueńskich statków handlowych, płynących z Konstantynopola na Sycylię, zawinęło do portu w Mesynie. Wkrótce po ich przybyciu odnotowano pierwsze zachorowania na, przywleczoną z rejonu Morza Czarnego, śmiertelną chorobę, dżumę dymieniczą. Zaraza nazwana „Czarną Śmiercią” lub „Wielką Plagą” ogarnęła w ciągu czterech lat obszar niemal całej Europy, doprowadzając do śmierci trudnej dziś do oszacowania liczby jej mieszkańców. Populacja kontynentu zmniejszyła się o ponad jedną trzecią, a wiele opustoszałych miast nigdy nie odzyskało już dawnej świetności.

Nie znając natury choroby, widziano w niej karę za grzechy, a sprawców szukano wśród społeczności diaspory żydowskiej, które oskarżano o trucicielstwo wymierzone przeciwko chrześcijanom. Masowe eksterminacje gmin żydowskich przetoczyły się przez Europę, sięgając także Śląska, choć przypadków dżumy tu nie odnotowano. Masowo ukrywano wówczas dobra i majątki, licząc na ich odzyskanie po ustaniu prześladowań. Wiele skarbów miało jednak pozostać ukrytych na wieki, a słynne znalezisko ze Środy Śląskiej jest jednym z najważniejszych tak zwanych skarbów czasu „Czarnej Śmierci”. O nich właśnie można się będzie dowiedzieć, odwiedzając wystawę w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.

Jacek Witecki
kurator wystawy