Europejskie Dni Dziedzictwa

Centrum Kultury Zamek

Najstarsza elektrownia wodna Wrocławia w Marszowicach oraz najstarsza, działająca do dzisiaj, wrocławska wieża ciśnień w Lesie Mokrzańskim będą bohaterami kolejnej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, które w tym roku odbywają się pod hasłem Dziedzictwo – Źródło tożsamości. Wszystkie obiekty będzie można nieodpłatnie zwiedzać 13 i 14 września 2014 roku w godz. 10.00-17.00. Warto skorzystać z tej okazji, ponieważ na co dzień obiekty nie są udostępniane zwiedzającym. Organizatorem zwiedzania jest Centrum Kultury Zamek w Leśnicy.

Wieża ciśnień usytuowana w Lesie Mokrzańskim, przy ul. Polkowickiej, dostarcza wodę mieszkańcom Leśnicy od początku wieku. Z istniejących czterech studni głębinowych woda jest przepompowywana do zakładu, gdzie przepływa przez szereg zbiorników, w których jest oczyszczana, natleniana, po czym przez kilka godzin „leżakuje w basenie”, w którym wytrąca się żelazo. Następnie spływa do zbiornika głównego i stąd prosto do kranów. Nadmiar wody, który nie zostanie wykorzystany przez odbiorców, tłoczony jest do zbiornika wieżowego, mieszczącego się pod sama kopułą, na wysokości prawie 60 metrów. Wieża jest już ostatnim działającym tego typu obiektem we Wrocławiu, w którym obok nowoczesnych kaskad napowietrzających wciąż pracują pompy wyprodukowane w 1931 roku!

Wieża ma typową dla takich budowli formę, dostosowaną do pełnionej funkcji – węższy, walcowaty trzon mieszczący rurociągi i klatkę schodową, szerszą głowicę, kryjącą zbiornik wieżowy i budynek w przyziemiu, mieszczący pozostałe urządzenia. Elewacja eksponuje betonowy budulec. Skromna, modernistyczna dekoracja budowli nawiązuje jednak do dawnych budowli obronnych, zaznaczając w głowicy wałek kordonowy i niby-machikuły ze strzelnicami. Okrągły budynek w przyziemiu, z podziałami ramowymi i wąskimi oknami przypomina basteję. Nawiązuje to do symboliki „zamku wodnego”. Pod koniec drugiej wojny światowej wieża została ostrzelana i uszkodzona. W 2008 r. wpisano ją do rejestru zabytków.

Elektrownia wodna w Marszowicach powstała w latach 1912-1923 na rzece Bystrzycy i stanowi dzisiaj najstarszy tego typu obiekt we Wrocławiu. W 1923 roku, w związku ze zmianą charakterystyki rzeki (budowa zbiornika w Zagórzu Śląskim i regulacja koryta), zainstalowano w elektrowni dwa nowe hydrozespoły o różnych mocach z turbinami systemu Francisa i generatorami firmy Siemens, które pracują do dziś! Jednocześnie wybudowano dwa wielorodzinne budynki mieszkalne dla pracowników. Podobnie jak budynek elektrowni architektura domów nawiązuje do tzw. stylu „rodzimego”. Wraz z budynkami maszynowni i rozdzielni tworzą one zwarte założenie przestrzenno-funkcjonalne elektrowni wodnej. Elektrownia początkowo służyła do zasilania energią elektryczną pobliskich zakładów włókienniczych. Po drugiej wojnie światowej była wykorzystywana przez stacjonujące nieopodal jednostki wojsk sowieckich. W 1959 roku została przejęta przez Zakłady Energetyczne we Wrocławiu. Po oddaniu do eksploatacji zbiornika retencyjnego w Mietkowie (1986) użytkowana jest w zależności od przepływu wody, z przerwami na remonty. Na stopień wodny Marszowice składają się następujące elementy: jaz piętrzący stały, kanał doprowadzający wraz z upustem płuczącym i przelewowym, budynek elektrowni wodnej.

Wszystkie obiekty będą udostępnione do zwiedzania 13 i 14 września od godziny 10.00 do 17.00. Na zwiedzających czekać będą również koordynatorzy, którzy udzielą stosownych informacji. Ponadto wszelkie informacje dotyczące zwiedzania będzie można również uzyskać w Centrum Kultury Zamek przy pl. Świętojańskim 1.Wstęp bezpłatny.

Wodociągowa wieża ciśnień – ul. Polkowicka, Wrocław-Leśnica

Elektrownia wodna – ul. Marszowicka 4