Drewniane skarbczyki dam. Historia kobiet w meblach zapisana

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Drewniane skarbczyki dam. Historia kobiet w meblach zapisana

9 listopada 2021 – 30 stycznia 2022 roku

Kuratorka wystawy: Małgorzata Korżel-Kraśna

Ślubna skrzyneczka z XV w., przybornik do szycia o wyszukanym kształcie, pultynek, czyli przenośny pulpit do pisania – to niektóre z zabytków prezentowanych na tej wystawie. Ekspozycja pozwala prześledzić nie tylko dzieje meblarstwa, ale również historię kobiet i ich zmieniającą się rolę w społeczeństwie.

Większość powstających przez wieki mebli miała uniwersalny charakter, służyły wszystkim dorosłym osobom bez względu na płeć. Jednak wytwarzano też sprzęty przeznaczone specjalnie dla mężczyzn bądź dla kobiet. Tych ostatnich było najmniej.

Przykładami najpopularniejszych sprzętów kobiecych używanych od antyku aż do czasów współczesnych są różnego rodzaju niewielkich rozmiarów skrzyneczki, kasety, szkatuły, pudełka lub puzderka. Przedmioty te cechowały się zróżnicowanymi kształtami i dekoracjami. Najczęściej wykonywano je z metali szlachetnych lub drewna. Służyły do przechowywania kobiecych skarbów, głównie biżuterii, drobnych i kosztownych przedmiotów, pamiątek, przyborów toaletowych i kosmetyków. Występowały też najróżniejsze małe przyborniki do robótek, pisania lub dbania o urodę. Oprócz wymienionych funkcji pełniły przede wszystkim rolę skrytek kobiecych tajemnic. Wiele mówiły także o swoich właścicielkach – o ich upodobaniach i statusie społecznym.

Zauważalna jest zależność pomiędzy pozycją społeczną kobiet a liczbą powstających dla nich sprzętów – mówi pani Małgorzata Korżel-Kraśna. – Najwięcej mebli i przyborników dla pań robiono w XVIII w., kiedy kobiety w hierarchii społecznej po raz pierwszy zaczęły zajmować ważne miejsce. W początkach XIX w. takich przedmiotów wytwarzano znacznie mniej i były to głównie stoliki do robótek ręcznych i przyborniki do szycia. W okresie biedermeieru – stylu rozwijającego się w Europie Środkowej w latach 1815–1848 – obowiązywała zasada, że pani domu winna być ciągle zajęta pracą, co miało świadczyć o jej zaletach. W związku z tym damy oddawały się praktycznym zajęciom nawet podczas przyjmowania gości. Jednak już mniej więcej w połowie XIX stulecia, kiedy rola kobiet znacznie wzrosła, powstawało wiele sprzętów przeznaczonych specjalnie dla nich. Z czasem kobiety w wyniku ruchów emancypacyjnych zyskiwały więcej praw i nie potrzebowały już mebli specjalnie dla nich produkowanych – po prostu korzystały z takich samych co mężczyźni.

Najstarszy eksponat pokazywany na wystawie powstał w XV w. we Włoszech. Jest to skrzyneczka dekorowana płaskorzeźbionymi symbolami płodności: wizerunkami zająca i królika. Był to zapewne prezent ślubny, jakim obdarowano nowożeńców, po ceremonii zaślubin przedmiot był wykorzystywany przez kobietę.

Jednym z najciekawszych zabytków w zbiorach meblarstwa Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest przybornik do robótek w kształcie stoliczka. Wykonano go prawdopodobnie na Śląsku w latach 1840–1850 z wielu gatunków drewna pomalowanego na czarno. Użytkową częścią stoliczka jest ośmiokątna oskrzynia przykryta uchylnym blacikiem, wewnątrz której zamontowano tekturową wkładkę z przegródkami na przybory do szycia.

Wystawie towarzyszy informator.

Oprowadzanie kuratorskie:

21 listopada, godz. 11.00 – Historia kobiet w meblach zapisana? – prowadzenie pani Małgorzata Korżel-Kraśna