Dziedzictwo kulturowe wobec zmian klimatu

Narodowy Instytut Dziedzictwa

Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Katedra Architektury Krajobrazu (Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej) zapraszają na drugą edycję konferencji hydrologicznej, poświęconej kwestiom zagrożeń związanych ze zmianami klimatu i stosunków wodnych dla stanowisk archeologicznych oraz zieleni. Konferencja Dziedzictwo kulturowe wobec zmian klimatu odbędzie się 14–15 listopada 2022 roku w pałacu Krzysztofory (Rynek Główny 35).

Celem debaty jest przedstawienie obserwowanych w ostatnich latach zagrożeń – zjawisk wynikających ze zmian klimatu. W Polsce jest to przede wszystkim susza hydrologiczna i ogólny niedobór wody. Dlatego temat zmian hydrologicznych, następujących czy to na skutek zjawisk klimatycznych, czy prowadzonych inwestycji, wymaga w pierwszej kolejności rzetelnej i krytycznej diagnozy.

Obok zmian globalnych mamy także do czynienia za zmianami lokalnymi, których skala, nasilenie oraz skutki są wynikiem działania człowieka na określonym obszarze. Zmiany poziomu lustra wód gruntowych, zanikanie cieków wodnych, zmniejszenie ilości opadów, lecz także występowanie ekstremalnych zdarzeń pogodowych, takich jak deszcze nawalne i gwałtowne burze, to przykłady zjawisk, które są wynikiem zmian klimatu. Efekt ich oddziaływania może być zarówno wzmacniany, jak i osłabiany przez inne, mniej lub bardziej świadome działania. Miejskie wyspy ciepła, brak mikroretencji, uszczelnianie nawierzchni, przeciążenie inwestycyjne niektórych obszarów wzmacniają negatywne skutki.

Konferencja ma charakter interdyscyplinarny i została podzielona na dwie części. W pierwszym dniu obejmie zagadnienia ochrony zabytków archeologicznych, w tym przede wszystkim zasobów, które znajdują się w środowisku wodnym. Trwające przez setki, a nawet tysiące lat stabilne warunki wilgotnościowe pozwoliły na przetrwanie licznych artefaktów i struktur drewnianych, które obecnie wobec zmiany poziomu wód gruntowych są krytycznie zagrożone. Wiele z nich, w szczególności stanowiska archeologiczne zlokalizowane w strefach przybrzeżnych wód śródlądowych czy nawarstwienia miast historycznych, jest narażonych na nieodwracalne zniszczenia na skutek obniżenia lub wahań poziomu wody spowodowanych zarówno zmianami klimatycznymi, jak i działalnością inwestycyjną.

Drugi dzień konferencji obejmie kwestie związane z zielenią. Roślinność, tereny zieleni i otwarte przestrzenie zielone w miastach wspomagają walkę ze skutkami zmian klimatu. Zapewniają naturalne chłodzenie powietrza i powierzchni, wspierają gospodarkę wodną w miastach, pochłaniają dwutlenek węgla, wspomagają równoważenie emisji gazów cieplarnianych. Roślinność w każdej skali występowania – od drzewa, poprzez podwórko, skwer, mały i duży park, teren otwarty, zieleń forteczną, po aleję i zielony trakt – wspomaga odporność środowiska i przyczynia się do zmniejszenia śladu wodnego. W tym przypadku w szczególności ma wpływ na zużycie wody – parowanie wody deszczowej, wody powierzchniowej lub gruntowej czy zanieczyszczenie wody, a także na miejsce i czas zużycia wody – np. ogrody deszczowe, niecki retencyjne, zbiorniki.

Szczególnym wyzwaniem jest zapewnienie dobrostanu roślinom na obszarach wielkoskalowych założeń parkowych, gdzie obserwować można zamieranie starych drzew, zanikania niektórych gatunków i pojawiania się innych, bardziej odpornych na niedobory wody. Choć wiele mówi się o potrzebie ochrony zieleni w miastach, od kilkudziesięciu lat obserwujemy jej stały ubytek – jest to zjawisko skrajnie niekorzystne, które zagraża nie tylko substancji budowlanej, ale przede wszystkim mieszkańcom terenów zurbanizowanych.

Przyjęty w założeniach konferencji cel dotyczy włączenia kwestii adaptacji do zmian klimatu w ochronę dziedzictwa kulturowego i zarządzanie tak postrzeganym dziedzictwem.

Warunkiem udziału w konferencji jest rejestracja. Konferencja będzie również dostępna online. Więcej informacji.

Program Konferencji hydrologicznej (2022)

Strona www, Facebook, Twitter, Instagram