Ekslibris polski. Między herbem a obrazem

Muzeum Narodowe w Krakowie

Ekslibris polski. Między herbem a obrazem

Muzeum Narodowe w Krakowie, al. 3 Maja 1

Miniaturowe dzieło sztuki, wyjątkowe, bo wykonywane dla konkretnej osoby lub instytucji. Bibliofilom powie wiele o starym tomie, który trafił w ich ręce. Współczesnym miłośnikom książek pomoże oznaczyć ulubiony tytuł. Polski ekslibris ma już 500 lat. Z tej okazji Muzeum Narodowe w Krakowie prezentuje wystawę Ekslibris polski. Między herbem a obrazem. Będzie można na niej zobaczyć około 130 przykładów najciekawszych znaków książkowych z różnych epok. Ekspozycja towarzyszy sesji naukowej z cyklu O miejsce książki w historii sztuki zatytułowanej Państwo i Kościół. W rocznicę chrztu Polski, która odbędzie się w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie 2-3 marca 2016 roku.

Za pierwszy polski ekslibris przyjęło się uważać znak książkowy przeznaczony do biblioteki Macieja Drzewickiego, kanclerza wielkiego koronnego i prymasa, wykonany dokładnie 500 lat temu, w roku 1516. Na wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie oprócz dwóch najwcześniejszych znaków Drzewickiego, wypożyczonych z zasobów Biblioteki Jagiellońskiej, ekslibris dawny będzie reprezentowany przez grafiki zdobiące biblioteki ordynackie, prywatne i zakonne, głównie z XVIII wieku.

– Ważny rozdział w rozwoju polskiego znaku książkowego stanowią prace Kajetana Wincentego Kielisińskiego. Te tworzone po 1836 roku grafiki nie były przeznaczone do książek, a do wzbogacenia zbiorów kolekcjonerskich. Traktując ekslibris jako dzieło sztuki, artysta wyprzedzał swoją epokę – mówi pani kustosz Katarzyna Podniesińska, jedna z kuratorek wystawy.

Najpopularniejszym sposobem oznaczania książek w XIX wieku były tuszowe pieczątki. Funkcjonowały w czytelniach i wypożyczalniach, w bibliotekach prywatnych i publicznych, kościelnych i świeckich. Pieczątek używali rzemieślnicy, urzędnicy, naukowcy i literaci, ziemianie i arystokracja. Ich wybór – dokonany pod kątem wyjątkowo zasłużonych właścicieli – również zostanie przedstawiony na wystawie.

Kilkadziesiąt przykładów będą stanowiły ekslibrisy młodopolskie. Secesja była pierwszym stylem, w którego ramach starano się zawrzeć także sztuki użytkowe, a ekslibris, wpisujący się w nurt pięknej książki, stał się częścią przemysłu edytorsko-graficznego. Twórcy znaków książkowych, często najwybitniejsi polscy artyści, zaczęli zwracać uwagę na harmonijny stosunek powierzchni czystej do zadrukowanej, na wielkość i grubość czcionek, ich krój, korespondujący z częścią ilustracyjną. Na wystawie będzie można podziwiać prace Józefa Mehoffera, Kazimierza Sichulskiego, Jana Bukowskiego, Stanisława Dębickiego czy Edwarda Okunia.

– Rozwój ekslibrisu w drugiej połowie XX wieku poszedł dwiema drogami – tłumaczy p. kustosz Magdalena Czubińska, kuratorka tej części ekspozycji. – Pierwszą, tradycyjną, ilustrują na wystawie przykłady grafiki użytkowej. Na drugiej drodze – wyzwolenia od ograniczeń użyteczności – ekslibris staje się małą formą graficzną poświęconą czy to osobom, instytucjom, czy wydarzeniom, tworzoną niejako w oderwaniu od zamówienia. Takie są ekslibrisy Józefa Gielniaka, Jerzego Panka i Aliny Kalczyńskiej. Także te dzieła będzie można zobaczyć na krakowskiej wystawie.

W tym samym czasie w Sali Inter-tekst na II piętrze Gmachu Głównego MNK można będzie oglądać wystawę Książki z Pracowni Książki, przygotowaną przez pracownię Wydziału Grafiki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod okiem kierującej nią p. Doroty Ogonowskiej.

– Pokazujemy na niej około 50 prac naszych studentów od III do V roku – mówi dr Ogonowska. – Są wśród nich także prace dyplomowe i magisterskie. Warto zwrócić uwagę na książki artystyczne, w tym przygotowane na bazie tekstów autorskich. Zobaczymy również opracowania dramatów, m.in. Samuela Becketta i Stanisława Mrożka, oraz książki dla dzieci.

(opracowanie: MB)

Informacje dla zwiedzających:

Ekslibris polski. Między herbem a obrazem. Wystawa zorganizowana z okazji 500-lecia ekslibrisu polskiego

Muzeum Narodowe w Krakowie, Gmach Główny, I piętro

3 marca – 3 kwietnia 2016 roku

wstęp w ramach biletu na ekspozycje stałe

poniedziałki: nieczynne, wtorek-sobota: godz. 10.00-18.00, niedziela: godz. 10.00-16.00

Kuratorzy: Katarzyna Podniesińska, Magdalena Czubińska, koordynator: Maria Grzywacz

Organizator: Muzeum Narodowe w Krakowie

Książki z Pracowni Książki

Muzeum Narodowe w Krakowie, Gmach Główny, II piętro, Sala Inter-tekst

3 marca – 24 kwietnia 2016 roku

wstęp wolny

poniedziałki: nieczynne, wtorek-sobota: godz. 10.00-18.00, niedziela: godz. 10.00-16.00

Kurator: Dorota Ogonowska, koordynator: Maria Grzywacz

Organizator: Pracownia Projektowania Książki na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie