Eryka i Jan Drostowie. Polskie projekty. Polscy projektanci

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Eryka i Jan Drostowie. Polskie projekty. Polscy projektanci

26 kwietnia – 28 sierpnia 2022 roku

Kuratorki wystawy: Barbara Banaś [MNWr], Marta Borowska-Tryczak [MMG], Anna Śliwa [MMG]

Prezentacja dorobku Eryki i Jana Drostów – jednego z najciekawszych tandemów projektanckich w powojennej historii wzornictwa szkła. Ich nowatorskie działania projektowe uczyniły ze szkła prasowanego nowoczesne i pełne wyrazu naczynia codziennego użytku. Wiele lat po wygaśnięciu pieców hutniczych w „Ząbkowicach” szkła te wciąż są używane w polskich domach, jednocześnie przeżywając renesans na rynkach aukcyjnych i w środowiskach kolekcjonerskich, gdzie osiągają często zawrotną wartość. Bazując na zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz kolekcjach prywatnych, wystawa stara się uchwycić ulotny moment, w którym przedmiot użytkowy awansuje do roli obiektu muzealnego i pożądanego obiektu kolekcjonerskiego.

Eryka i Jan Drostowie niemal całe zawodowe życie związali z jednym miejscem – Hutą Szkła Gospodarczego „Ząbkowice” w Dąbrowie Górniczej. Przez ponad 40 lat opracowali tam niezliczoną liczbę modeli, reformowali estetyczne oblicze polskiego szkła prasowanego, tzw. prasówki, czyniąc z naczyń dawniej traktowanych jako „tani kryształ” i będących mniej wartościowym zamiennikiem szkieł kryształowych nowoczesne i oryginalne przedmioty, które przemówiły „własnym estetycznym językiem”.

Rola projektantów w hucie nie ograniczała się do przygotowywania nowych wzorów, równolegle bowiem współpracowali z zespołem technicznym, wprowadzając innowacyjne rozwiązania technologiczne.

Muzeum Narodowe we Wrocławiu posiada reprezentatywną i największą w Polsce kolekcję prac Eryki i Jana Drostów – zarówno wzorów przemysłowych, jak i dzieł unikatowych. Pierwsze szkła ich autorstwa zostały zakupione w 1969 r. po zakończeniu II Ogólnopolskiej Wystawy Ceramiki i Szkła Artystycznego i Użytkowego. W 1999 r. do zbiorów trafił – jako dar wytwórni – zbiór liczący ponad 200 eksponatów. Rok później zaprezentowany został na wystawie Wzornictwo Huty Szkła Gospodarczego „Ząbkowice”. Eryka i Jan Drostowie. Jej komisarzem był wieloletni kustosz wrocławskich zbiorów Bogdan Górecki. Dzięki niemu w następnych latach Eryka i Jan Drostowie hojnie obdarowali wrocławskie muzeum kolejnymi pracami, tym razem głównie obiektami unikatowymi.

W kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu mamy wczesne projekty Eryki i Jana Drostów z lat 60. XX w., m.in. serie wazonów optycznych, które były jedną z ich pierwszych oryginalnych estetyczno-technologicznych propozycji zmiany historycznego asortymentu wyrobów huty „Ząbkowice” – mówi pan dr hab. Piotr Oszczanowski, dyrektor MNWr. – Najpełniej reprezentowana jest dekada lat 70. XX wieku, którą niewątpliwie można określić mianem „złotych lat” polskiego szkła prasowanego. To wtedy, dzięki opatentowanej przez Jana Drosta metodzie prasowania w formach otwartych, powstały nowe serie naczyń użytkowych, które wkrótce okazały się towarem poszukiwanym w kraju i z powodzeniem także eksportowanym na Zachód. Fasony „Asteroid”, „Igloo”, „Cora” gościły w wielu polskich domach. Dziś zdajemy sobie sprawę, że ich twórców – Erykę i Jana Drostów – należy zaliczyć do wybitnych mistrzów europejskiego szkła, w niczym nieustępujących światowej sławy dizajnerom skandynawskim lub czeskim XX wieku.

Szkło z czasów PRL-u gościło w większości polskich domostw, a może nawet w każdym – mówi pani dr Barbara Banaś, kuratorka wystawy. – Pojawiało się jako powszedni element stołowej zastawy: szklanki, salaterki, zestawy deserowe z talerzykami, pucharkami, karafki do likierów, różnego typu kieliszki. Te naczynia zapełniały szafki kuchenne, kredensy, przeszklone witryny czy barki zakamuflowane w meblościankach na wysoki połysk. Od przedmiotów najprostszych i niedekorowanych po traktowane z należną ostrożnością kryształowe zestawy. „Kryształy” cieszyły się nieprzerwaną estymą od zamierzchłych, „mieszczańskich” czasów i wiodły dostojny żywot, zdobiąc meble w „salonie” w postaci wazonów, koszyczków, bombonierek i puzderek. Nieco inaczej wyglądały losy szkła kolorowego. Trafiało ono zazwyczaj do „mieszkań młodych”, do wnętrz nowocześnie kształtowanych, i traktowane było nie tylko jako element dekoracyjny, ale i jako wyraz „bycia na czasie” jego właścicieli.

Eryka Trzewik-Drost, ur. 19 listopada 1931 roku w Pokoju na Opolszczyźnie, w latach 1951–1957 studiowała na Wydziale Ceramiki i Szkła Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W latach 1957–1964 była projektantką w Zakładzie Porcelany „Bogucice” w Katowicach-Bogucicach. Zaprojektowała m.in. serwis obiadowy „Epos”, serwis do kawy „Luna”, figurkę „Pierwszy bal”. W latach 1965–1990 jako projektantka związana była z Hutą Szkła Gospodarczego „Ząbkowice” w Dąbrowie Górniczej. Zajmowała się głównie projektowaniem dekoracji; jest autorką ciekawych rozwiązań ornamentalnych wykorzystujących naturalne materiały w odlewach do form prasowanych, m.in. w zestawie naczyń użytkowych „Cora”.

Jan Sylwester Drost, ur. 29 grudnia 1934 roku w Kłodnicy koło Kędzierzyna-Koźla, w latach 1952–1958 studiował na Wydziale Ceramiki i Szkła Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W latach 1959–1960 pracował jako projektant w Śląskich Zakładach Mechaniczno-Optycznych „Opta” w Katowicach. W latach 1960–1990 związany z Hutą Szkła Gospodarczego „Ząbkowice” w Dąbrowie Górniczej jako projektant i kierownik ośrodka wzorcującego. Współpracował z hutą także w późniejszych latach, gdy funkcjonowała pod nową nazwą „Crystallite” (2004–2006). Zajmował się również wystawiennictwem, m.in. wspólnie z Jerzym Słuczan-Orkuszem przygotowując projekty aranżacji ekspozycji szkła na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Autor kilkuset wzorów naczyń użytkowych i szklanych form dekoracyjnych.

Wystawie towarzyszy katalog Eryka i Jan Drostowie autorstwa pani dr Barbary Banaś, będący pierwszą monografią projektantów. Książka zdobyła nagrodę „Pióro Fredry” Wrocławskich Targów Dobrych Książek.

Wydarzenia towarzyszące wystawie

Oprowadzania kuratorskie: 14 maja, godz. 13.00, 11 czerwca, godz. 14.00, 27 sierpnia, godz. 13.00

22 maja, godz. 16.00 – spotkanie z państwem Eryką i Janem Drostami, prowadzenie: pani dr Barbara Banaś

28 maja, godz. 16.00 – O pasji kolekcjonerskiej i odkrywaniu historii – spotkanie z działaczami Fundacji Fabryka Kulturalna z Dąbrowy Górniczej

Maj – spotkanie z konserwatorem szkła z Działu Konserwacji Sztuki MNWr

Czerwiec – spotkanie z fotografem Gracjanem Donarskim i scenografką Paulą Grocholską, autorami sesji zdjęciowej szkieł projektu Eryki i Jana Drostów, czyli spotkanie o wszystkim, co chcielibyście wiedzieć o przygotowaniu sesji zdjęciowej, o pomysłach na efektowne aranżacje i ciekawych trikach nadających zdjęciom niepowtarzalny klimat

Sierpień – Każda książka to nowa plastyczna opowieść – spotkanie z panią Joanną Jopkiewicz, projektantką albumu Eryka i Jan Drostowie. Mistrzowie szkła ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu

Organizator: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, współorganizator: Muzeum Miasta Gdyni, partner: Fundacja Fabryka Kulturalna

Wystawa Eryka i Jan Drostowie była prezentowana w Muzeum Miasta Gdyni od 4 lipca 2021 do 9 stycznia 2022 roku w ramach cyklu „Polskie Projekty. Polscy Projektanci”.