Kolekcja osobista

Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu

Kolekcja osobista. Sztuka nieprofesjonalna
z prywatnych zbiorów Anny i Pawła Banasiów

18 lipca – 30 października 2020 roku

Muzeum Etnograficzne, ul. Romualda Traugutta 111/113, Wrocław

Kurator wystawy: Marta Derejczyk

Państwo Anna i Paweł Banasiowie określają swoje prywatne zbiory sztuki nieprofesjonalnej mianem „kolekcji drogi”, bo o jej kształcie decydowało otwarcie się na niespodziewane i często przypadkowe spotkania w trakcie odbywanych wspólnie podróży. Główna część zbioru pochodzi z przełomu lat 80. i 90. XX wieku, kiedy przy okazji wakacyjnych wyjazdów kolekcjonerzy odwiedzali rzeźbiarzy tworzących w stylu sztuki ludowej. Udało im się wówczas zgromadzić prace przedstawicieli głównych powojennych wiejskich ośrodków rzeźbiarskich w Polsce – łęczyckiego, sierpeckiego, łukowskiego, paszyńskiego, kutnowskiego, a także rzeźby autorstwa twórców osobnych, indywidualnych, takich jak Roman Śledź, Antoni Baran czy Jan Janiak. W kolejnych latach zbiory te powiększały już wyłącznie specjalnie realizowane zamówienia oraz prezenty od rodziny i przyjaciół.

Większość rzeźb w kolekcji porusza tematy sakralne – od wątków biblijnych, wzorowanych zwykle na ikonografii kościelnej, po ludowe realizacje szopek, figury aniołów, wizerunki świętych oraz Chrystusa frasobliwego, a także lokalne przedstawienia maryjne. Ludowe świątki, dawniej anonimowo tworzone obiekty lokalnych kultów w kapliczkach i wiejskich kościołach, należą już jednak dziś przede wszystkim do porządku sztuki, nie religii. W kolekcji znalazły się ponadto gliniane maski autorstwa Stanisława Zagajewskiego, ptaki wyrzeźbione przez Władysława Sałdykę oraz prace innych autorów, prezentujące codzienne życie dawnych mieszkańców wsi.

Narracja ekspozycji została poprowadzona wokół kilku bohaterów – artystów i opowiadających o nich kolekcjonerów. Ważną rolę odgrywa jednak również sama kolekcja – jako autonomiczne dzieło, którego tożsamość wytworzyła się w wyniku zwielokrotnionego spotkania, porozumienia i towarzyszących im emocji. Sztuka nieprofesjonalna stała się z czasem jednym z ważniejszych zbiorów w domu państwa Banasiów. Jest wspólną pasją obojga małżonków, ale o jej wyjątkowym statusie decydowały przede wszystkim coraz bliższe, osobiste relacje z artystami i nabywanymi od nich pracami.

Kolekcja prezentowana była dotąd na wystawach we Włoszech (Terni, Rzym), w Niemczech (Bensheim), a w Polsce – w Kłodzku, Jaworze i Sobótce. Teraz po raz pierwszy można ją zobaczyć we Wrocławiu.