Niebieska flasza – piktorialny walor fotografii 1914/2014

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

plac Powstańców Warszawy 5

Niebieska flasza – piktorialny walor fotografii 1914/2014

16 stycznia – 15 lutego 2015 roku

Kurator: Adam Sobota

Jedno z najwybitniejszych dzieł polskiej fotografii – Niebieska flasza Henryka Mikolascha – oraz inspirowane nią prace współczesnych artystów złożyły się na tę wystawę. Ekspozycja jest podsumowaniem konkursu fotograficznego zorganizowanego przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu w setną rocznicę powstania słynnej pracy Mikolascha.

Niebieska flasza lwowskiego artysty Henryka Mikolascha to jedno z najsłynniejszych dzieł polskiej fotografii artystycznej. Unikatową odbitkę tej fotografii autor wykonał w technice trójwarstwowej „gumy”, czyli przy użyciu światłoczułych związków dwuchromianu zawieszonych w roztworze gumy arabskiej. Technika ta umożliwia wprowadzanie różnych pigmentów w kolejnych etapach i ostateczne uzyskanie wielobarwnego obrazu. „Gumy” uważane były za sztandarową manifestację estetyki piktorialnej, która w fotografii artystycznej święciła największe triumfy w początkach XX wieku.

– Piktorialiści, pragnąc zdobyć dla fotografii status sztuki, udowadniali, że wytwory rewolucji industrialnej mogą także współgrać z humanistycznym dorobkiem kultury – wyjaśnia Adam Sobota, kurator wystawy. – Sięgali po wzory klasyczne w malarstwie, ale równolegle odwoływali się do jego najnowszych kierunków, którymi w końcu XIX wieku były postimpresjonizm czy symbolizm. Powoływali się też na dorobek pierwszych fotografów wiążących swoją pracę z nurtami romantyzmu i realizmu w sztuce.

Przypadająca w 2014 r. setna rocznica powstania Niebieskiej flaszy stała się okazją do ogłoszenia konkursu na współczesne prace fotograficzne inspirowane tą techniką. Muzeum Narodowe chciało w ten sposób przypomnieć współczesnej publiczności postać Henryka Mikolascha, który od 1903 r. był główną postacią w Lwowskim Towarzystwie Fotograficznym, a od 1921 r. wykładowcą fotografii na Politechnice Lwowskiej. Po II wojnie światowej znaczny zespół prac tego artysty, w tym Niebieska flasza, znalazł się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Na konkurs napłynęło 141 propozycji, z których do prezentacji na wystawie zakwalifikowano 47. Oprócz nich zwiedzający będą mogli zobaczyć prace 20 uznanych fotografików zaproszonych do udziału w wystawie przez kuratora, p. Adama Sobotę. Ekspozycję rozpoczyna Niebieska flasza oraz kilka innych fotograficznych dzieł Henryka Mikolascha reprezentujących wzorzec fotografii piktorialnej z początku XX wieku. Pozostałe dzieła pochodzą z ostatnich lat, najczęściej z 2014 r.

– Jest to więc przegląd bogaty – choć nieodzwierciedlający w pełni – współczesnych sposobów interpretowania fotografii jako obrazu – mówi Adam Sobota, kurator wystawy. – Wydaje się, że dzisiaj tradycja piktorialna daje znać o sobie przede wszystkim poprzez myślenie o fotografii jako autorsko zdefiniowanym, materialnym i ostatecznie dopracowanym obrazie w przeciwieństwie do fotografii istniejącej jako plik cyfrowy, oglądany na monitorach, na wyświetlaczach mobilnych urządzeń, gotowy do różnych przekształceń i zastosowań jako element różnych przedsięwzięć. Skrajna potoczność i automatyzm rejestrowania obrazów oraz ich niepewny byt generują też potrzebę rekompensaty tej efemeryczności za pomocą tradycyjnych technik i walorów, które sprzyjają odbiorowi kontemplacyjnemu. Można to zinterpretować jako dążenie do uzyskania aury właściwej dawnym dziełom sztuki w przeciwieństwie do wytworów epoki masowego reprodukowania.