Osobno, ale razem. W 110. rocznicę połączenia Podgórza i Krakowa 1915‒2025

Muzeum Krakowa

Osobno, ale razem.
W 110. rocznicę połączenia Podgórza i Krakowa 1915‒2025

20 lutego 2025 r., godz. 17.00

Muzeum Podgórza, ul. Bolesława Limanowskiego 51

Zapraszamy na otwarcie wystawy upamiętniającej połączenie Podgórza i Krakowa.

4 lipca 1915 r. pośrodku mostu Krakusa doszło do wydarzenia wyjątkowego – podali sobie wówczas dłonie prezydent Juliusz Leo oraz burmistrz Franciszek Maryewski – symbolicznie łącząc dwa miasta, Kraków i Podgórze, i domykając tym samym proces budowy Wielkiego Krakowa.

Wystawa pozwoli spojrzeć na współistnienie tych miast z nowej perspektywy, gdyż skupia się na historii życia codziennego, w którym losy mieszkańców splatały się ze sobą niezależnie od granic wyznaczanych przez władców i polityków. Jest to opowieść o bliskości, współpracy i budowaniu przyszłości. 110. rocznica wyznaczyła ramy wystawy, która przedstawi 110 wybranych historii ‒ od czasu powstania Podgórza w 1784 aż po jego połączenie z Krakowem w 1915 r. Każdej z opowieści towarzyszy reprezentujący ją obiekt z epoki, starannie wybrany przez zespół kuratorski.

Wśród zaprezentowanych obiektów znajdą się zarówno dzieła sztuki, m.in. obrazy Aleksandra Kotsisa, Aleksandra Gierymskiego, Artura Markowicza czy Wojciecha Weissa, liczne pamiątki, m.in. po księciu Józefie Poniatowskim, Henryku Jordanie i Stanisławie Wyspiańskim, jak i np. pocztówka wysłana do Seweryna Udzieli. Obok nich znajdą się obiekty dotąd nieprezentowane szerszej publiczności, jak monstrancja projektu Jana Sas-Zubrzyckiego z kościoła pw. św. Józefa, kronika krakowsko-podgórskiej parafii ewangelickiej czy filiżanka z wizerunkiem Anny i Leopolda Stuhrów, protoplastów znanego krakowskiego rodu. Licznie reprezentowane będą wątki związane z historią społeczną i obyczajowością, w tym również sprawy kryminalne symbolizowane drzwiami z więzienia św. Michała. Wśród wątków łączących oba miasta nie może zabraknąć tych związanych z przemysłem, znajdą się tutaj zatem dokumenty, medal z Wystawy Przemysłowej we Lwowie czy wyroby lokalnych fabryk: guzik, cegła i gwóźdź.

Za ten eklektyczny dobór obiektów odpowiadają pasje badawcze pracowników Muzeum Podgórza: pana Jakuba Jastrzębskiego, pani Melanii Tutak, pani Anny Warzechy i pana Roberta Gawła, którzy stworzyli scenariusz wystawy. To także efekt ich doskonałej znajomości historii obu miast, zbiorów muzeów, zaprzyjaźnionych instytucji oraz licznych prywatnych kolekcji i rodzinnych zbiorów.

Każda z przedstawionych historii stanowi samodzielny przypadek, lecz wydarzenia spleciono ze sobą w jedną nić narracyjną, gdzie tradycyjny chronologiczny porządek zastąpiony został siecią skojarzeń, mapą wyobrażonego miasta. Rozpięta pomiędzy obiektami lina wskazuje drogę, jednak wystawa pozostawia odwiedzającemu przestrzeń na własne poszukiwania i swobodny dryf przez historię współistniejących ze sobą miast, pobudzając chęć odkrywania przeszłości, nie tylko tej podgórsko-krakowskiej.

Wstęp wolny.

Święto Muzeum Podgórza „Podgórze + Kraków”

Program wydarzenia

22 lutego

godz. 11.00 Most – Połączenie

warsztaty rodzinne

prowadzenie: pani Anna Pomykalska

Podgórze, niegdyś osobne miasto, które leży na prawym brzegu Wisły, połączyły z Krakowem mosty. Zarówno te historyczne, po których nie ma już śladu, jak i te całkiem współczesne, które służą nam po dziś dzień. To właśnie o nich opowiemy na zajęciach. Czy wiecie, że na moście może znajdować się ekspozycja dzieł sztuki? Jeśli nie, to koniecznie przyjdźcie do nas. Każdy z uczestników zaprojektuje własny most.

Wstęp: 20 zł (dla jednego opiekuna wstęp wolny). Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

godz. 11.30 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie głównej „Miasto pod kopcem Kraka”

prowadzenie: pani Melania Tutak

Sercem Muzeum Podgórza jest wystawa główna. Co istniało przed Podgórzem? Dlaczego miasto powstało w tym miejscu pod koniec XVIII w.? Kto jej budował i jak się rozwijało, kiedy i dlaczego stało się częścią Krakowa? Jakie były jego losy i co doprowadziło do tego, że dziś możemy oprowadzać Państwa po Muzeum Podgórza? O tym wszystkim opowie kierownik Muzeum.

Wstęp: 20 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

godz. 13.00 Rękopis znaleziony w Podgórzu

prelekcja w Sali Spotkań Podgórzan

prowadzenie: pan Jakub Jastrzębski

Jak powstała wystawa Osobno, ale razem? Skąd zespół Muzeum wziął pomysł na wystawę i skąd czerpał inspiracje? Czy muzealnik sięga też po dzieła kultury, w tym takie jak film? Czy wystawa może odnosić się do idei filozoficzno-artystycznych?

Co wpłynęło na dobór przedmiotów prezentowanych na ekspozycji i jak odnoszą się one do przedstawionych historii? Jak udało się dobrać obiekty i gdzie trzeba było szukać śladów łączących Podgórze i Kraków w ciągu wieków? O kulisach powstania wystawy i „muzealnej kuchni” opowie autor koncepcji wystawy oraz jej ścieżki narracyjnej.

Wstęp wolny.

godz. 14.30 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie czasowej „Osobno, ale razem. W 110. rocznicę połączenia Podgórza i Krakowa (1915‒2025)”

prowadzenie: pan Jakub Jastrzębski

Święto oddziału to pierwsza okazja, by zobaczyć wystawę czasową wspólnie z jej kuratorami. W sobotę będą to pani Melania Tutak i pan Jakub Jastrzębski (w niedzielę: pan Robert Gaweł i pani Anna Warzecha), którzy opowiedzą Państwu o wybranych przez siebie obiektach i historiach ilustrujących związki łączące Podgórze i Kraków w ciągu niemal 130 lat ich współistnienia. Co ich zainspirowało? Skąd udało się pozyskać niecodzienne przedmioty? I jak one się mają się do przedstawionej historii?

Wstęp: 20 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

godz. 17.00 Pokaz filmu „Rękopis znaleziony w Saragossie”

Sala Spotkań Podgórzan

Jedną z inspiracji budujących szkatułkową opowieść o związkach pomiędzy Podgórzem a Krakowem stanowi arcydzieło polskiego kina – film Wojciecha Jerzego Hasa z 1968 r., ze Zbigniewem Cybulskim w roli Alfonso van Vordena, kapitana Gwardii Walońskiej, którego podczas podróży do Madrytu spotykają niezwykłe przygody.

Projekcję filmu poprzedzi krótki wstęp pana dr. Arkadiusza Więcha (Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego) poświęcony postaci autora książkowego pierwowzoru, Jana Potockiego – szalenie ciekawego, choć nieco zapomnianego pisarza doby romantyzmu, etnografa, jednego z pierwszych polskich archeologów i człowieka licznych talentów.

Wstęp wolny.

23 lutego

godz. 10.00 Pomiędzy Podgórzem i Krakowem – spacer szlakiem przepraw wiślanych

prowadzenie: pan Emil Bajorek

zbiórka przy przyczółku mostu Józefa Piłsudskiego od strony Podgórza

Podgórze założone zostało „za rzeką”, odnogą Wisły zwaną Zakazimierką. Do połączenia osady, a później miasta z Krakowem konieczne były zatem mosty, początkowo pływające, a z czasem w formie stałych konstrukcji. Choć dziś nie ma żadnego z mostów łączących dawne miasta, to wciąż można znaleźć ich ślady, a i późniejsze przeprawy mają swoja historię.

Podczas spaceru przewodnik miejski po Krakowie zabierze uczestników w podróż śladem przepraw: od mostu Józefa Piłsudskiego aż po najnowszy most przerzucony przez Wisłę, a w zasadzie trzy mosty kolejowe z towarzyszącą im kładką pieszo-rowerową. Nie zabraknie też opowieści o mostach, których już nie ma – również w kontekście dawnych podgórskich nazw ulic.

Wstęp: 20 zł. Zakup biletów online.

godz. 13.00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie głównej „Miasto pod kopcem Kraka”

prowadzenie: pani Anna Warzecha

Wstęp: 20 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

godz. 15.00 Oprowadzanie kuratorskie po wystawie czasowej „Osobno, ale razem. W 110. rocznicę połączenia Podgórza i Krakowa (1915‒2025)”

Prowadzenie: pan Robert Gaweł

Wstęp: 20 zł. Rezerwacja: Centrum Obsługi Zwiedzających, tel. 12 426 50 60.

Przez weekend na dziedzińcu Muzeum dostępna będzie wystawa plenerowa Początki miasta (przygotowana dzięki dotacji Dzielnicy XIII Podgórze).

22 i 23 lutego wstęp na wystawy Miasto pod kopcem Kraka oraz Osobno, ale razem w cenie 1 zł.

Oprowadzanie kuratorskie

9 kwietnia, godz. 17.30

Spotkania prowadzone są przez pracowników Muzeum Podgórza, każde nieco inną ścieżką.

Seweryn Udziela i podgórsko-krakowskie początki kolekcji Muzeum Etnograficznego

16 kwietnia, godz. 18.00

Seweryn Udziela był kolekcjonerem, społecznikiem, zapalonym czytelnikiem i wydawcą, człowiekiem ciekawym świata i ludzi. Cenił pamiątki przeszłości, świetnie rozumiał współczesnych, wyprzedzał swój czas. Zamieszkał w Podgórzu w 1900 r. i właśnie tutaj, w prywatnym mieszkaniu, zgromadził i przechowywał blisko 2 tysiące zabytkowych przedmiotów. W 1911 r. to one stanowiły założycielski potencjał kolekcji Muzeum Etnograficznego w Krakowie, które powstało dzięki zaangażowaniu, wiedzy, charyzmie i energii Udzieli. Marzył, by była to „instytucja pożyteczna i piękna”.

Prowadzenie: pani Dorota Majkowska-Szajer (Muzeum Etnograficzne w Krakowie). Wstęp wolny.