Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi

Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”:

prezentacja albumu Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944-1956

pokaz filmu dokumentalnego Zagadka kapitana „Z 24”

Łódź, 1 marca 2013 r.

Z okazji przypadającego 1 marca Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi oraz Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi zapraszają na okolicznościowe spotkanie, na którym zaprezentowany zostanie album IPN pt. Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944-1956, a także odbędzie się pokaz filmu dokumentalnego zrealizowanego przez Oddział IPN w Łodzi, dotyczącego jednej z największych prowokacji, jaką Informacja Wojska Polskiego przeprowadziła wobec polskiego zbrojnego podziemia antykomunistycznego.

Spotkanie poprowadzi dr Joanna Żelazko, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Łodzi. Zostaną przedstawione szczegóły ogólnopolskiego projektu badawczego „Śladami Zbrodni”, którego finałem jest album. Następnie Artur Ossowski, pracownik OBEP IPN w Łodzi, omówi i zilustruje prezentacją multimedialną miejsca represji komunistycznych w województwie łódzkim, opracowywane w związku z projektem: siedzibę PUBP w Brzezinach, siedzibę WUBP w Łodzi przy ul. Anstadta, więzienie w Łodzi przy ul. Gdańskiej 13, więzienie PUBP/PU ds. BP w Łodzi przy ul. Sterlinga, więzienie NKWD i UB oraz areszt MO i UB w Łowiczu, więzienie w Piotrkowie Trybunalskim, siedzibę PUBP/PU ds. BP w Radomsku, siedzibę NKWD oraz siedzibę PUBP/PU ds. BP w Sieradzu, a także siedzibę MUBP/MU ds. BP w Tomaszowie Mazowieckim.

Filmową część spotkania poprowadzi dr Tomasz Toborek, kierownik Referatu Badań Naukowych OBEP IPN w Łodzi, jeden z konsultantów historycznych filmu Zagadka kapitana „Z 24”.

Spotkanie odbędzie się 1 marca 2013 r. o godz. 11.00 w sali konferencyjnej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi przy ul. Gdańskiej 100/102.

Wstęp wolny. Serdecznie zapraszamy.

***

Śladami zbrodni. Przewodnik po miejscach represji komunistycznych lat 1944-1956, red. naukowa Tomasz Łabuszewski, Warszawa 2012, 632 s.

Album Śladami zbrodni stanowi pierwszą próbę skatalogowania miejsc zbrodni komunistycznych z lat 1944-1956. Obejmuje on materiał fotograficzny (współczesny oraz z lat wcześniejszych), dokumentacyjny oraz relacyjny dotyczący powiatowych i wojewódzkich urzędów bezpieczeństwa, siedzib Głównego Zarządu Informacji, więzień i obozów podległych Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, tajnych aresztów i placówek sowieckiego aparatu bezpieczeństwa – NKWD i Smiersza, a także tajnych miejsc pochówków. W sumie w albumie zaprezentowanych zostało ponad 200 obiektów wybranych spośród ponad 500 skatalogowanych w ogólnopolskim projekcie badawczym Instytutu Pamięci Narodowej „Śladami zbrodni”. To ponad 200 historii miejsc opowiedzianych przez pryzmat losów konkretnych ludzi – ofiar zbrodni funkcjonariuszy polskiej i sowieckiej „bezpieki”. Zbrodni dokonywanych na terenie całej Polski – od Świnoujścia po Rzeszów, przez całą pierwszą komunistyczną dekadę. To świadectwo masowości zbrodni, systemowego wpisania terroru w proces utrwalania tzw. władzy ludowej w Polsce. Album ten jest próbą uratowania pamięci o tych miejscach i ich ofiarach. Próbą zwrócenia uwagi na ich znaczenie w najnowszej historii Polski. Próbą przywrócenia im należnego miana miejsc pamięci narodowej.

***

Zagadka kpt. „Z 24”

Scenariusz i reżyseria: Włodzimierz Kuligowski

Zdjęcia: Jerzy Bonczyk

Konsultacja i komentarz naukowy: Jerzy Bednarek, Tomasz Toborek

Rok produkcji: 2012

Czas emisji: 35 minut

Film zrealizowany w atrakcyjnej formie żywego, fabularyzowanego dokumentu, opowiada o jednej z największych prowokacji, jaką Informacja Wojska Polskiego przeprowadziła wobec polskiego zbrojnego podziemia antykomunistycznego. Prowokację urządzono w związku ze sprawą operacyjną o kryptonimie „Lasy”, a jej głównym wykonawcą był Zygmunt Lercel – agent Informacji Wojskowej o pseudonimie „Siwiński”. Jako kapitan „Z 24”, podając się za następcę aresztowanego miesiąc wcześniej kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, zdołał w ciągu zaledwie trzech tygodni podporządkować sobie poznanych dowódców i żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego, którzy niedługo potem zniknęli w tajemniczych okolicznościach, rzekomo przerzuceni do oddziałów leśnych na Lubelszczyznę. Efektem prowokacji były liczne aresztowania i akcje likwidacyjne przeprowadzone przez Informację Wojskową i WUBP w Łodzi wobec zidentyfikowanych członków KWP.

Scenariusz został opracowany na podstawie artykułów Jerzego Bednarka dotyczących działań Informacji Wojskowej wobec żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego.

zdjęcie: Adrian Nikiel