Konferencja naukowa towarzysząca pokazowi „Portretu Anny Austriaczki” / Angelica Kauffman – „Kornelia, matka Grakchów”

Zamek Królewski w Warszawie — Muzeum

4 marca 2022 roku zapraszamy na sesję naukową towarzyszącą pokazowi Portretu Anny Austriaczki autorstwa Piotra Pawła Rubensa pt.

Portret Anny Austriaczki pędzla Petera Paula Rubensa i warsztatu – wyzwania konserwacji i atrybucji.

Program konferencji:

godz. 10.00–10.15 pan prof. Juliusz Chrościcki – wprowadzenie

godz. 10.15–11.00 pani Klara Toussat – Technical study and conservation treatment of the portrait of Anne of Austria / Studium techniczne i konserwacja portretu Anny Austriaczki

godz. 11.00–11.45 pani Barbara Uppenkamp – The architectural settings of the portraits of Anne of Austria by Peter Paul Rubens / Sceneria architektoniczna portretów Anny Austriaczki autorstwa Petera Paula Rubensa

godz. 11.45–12.15 przerwa

godz. 12.15–13.00 pani dr Katarzyna Krzyżagórska-Pisarek – The famous portrait of Anne of Austria from the Duke of Marlborough collection – new arguments in favour of Rubens’s authorship / Słynny portret Anny Austriaczki z kolekcji księcia Marlborough – nowe argumenty na rzecz autorstwa Rubensa

godz. 13.00–13.30 dyskusja

Konferencja (w języku angielskim) będzie transmitowana na zamkowych kanałach – YouTube i Facebook.

Angelica Kauffman – Kornelia, matka Grakchów

Pokaz obrazu w ramach cyklu #Arcydzieła na Zamku

Od 8 marca w Zamku Królewskim (plac Zamkowy 4) będzie można oglądać Kornelię, matkę Grakchów Angeliki Kauffman. Obraz jest jednym z najważniejszych płócien epoki klasycyzmu i niezwykle cennym owocem polskiego mecenatu czasów I Rzeczypospolitej. Jego wykonanie zlecił podczas swojego drugiego pobytu w Rzymie w 1788 r. książę Stanisław Poniatowski – bratanek króla i światowej sławy kolekcjoner sztuki przełomu XVIII i XIX wieku. Obraz został zakupiony do zbiorów Zamku w 2021 r.

Scena namalowana przez Kauffman została zaczerpnięta ze zbioru antycznych historii dydaktycznych Czyny i powiedzenia godne pamięci rzymskiego pisarza Waleriusza Maksymusa. Przedstawia Kornelię, matkę braci Grakchów, późniejszych reformatorów republiki.

Największą ozdobą dla matek rodzin są ich dzieci. (…) Pewna matka z kampańskiej rodziny była w gościnie u Kornelii, matki Grakchów, i pokazywała jej swoją ozdobną biżuterię, w owym czasie najpiękniejszą na świecie. Kornelia prowadziła z nią rozmowę, dopóki dzieci nie wróciły ze szkoły, i wtedy rzekła: „A to są moje ozdoby”. Wszystko mianowicie posiada ten, kto nie pożąda niczego, i ma to dużo pewniej niż ktoś, kto posiada wszystko, ponieważ władanie dobrami materialnymi zwykle doznaje zagłady, przeciwnie zaś, korzystania z zalet ducha nie spotyka żaden bardziej przykry wypadek losu. (tłum. I. Lewandowski)

Wymowa opowieści, podkreślającej wagę tradycyjnych cnót rzymskich – skromności, poświęcenia dla rodziny i czułego macierzyństwa – jest bardzo sugestywna. Do wszystkich tych wartości odwoływała się także etyka oświeceniowa, którą żywo interesował się od młodości książę Stanisław.

Obraz jest przykładem wielkiej zmiany, jaka zaszła w malarstwie europejskim w latach 80. XVIII wieku, między innymi pod wpływem odkrycia malarstwa pompejańskiego.

Angelika Kauffman, artystka pochodząca ze Szwajcarii, po odbyciu studiów artystycznych w kilku włoskich miastach osiadła na krótko w Rzymie, gdzie poznała najnowsze tendencje artystyczne i ideowe, a także samych reformatorów kultury artystycznej, jak Gavin Hamilton czy Johann Joachim Winckelmann. W 1766 w pogoni za karierą zdecydowała się wyjechać do Londynu, by stać się współzałożycielką i aktywną twórczynią Akademii Królewskiej. Po powrocie na stałe do Italii w roku 1782 jako jedna z niewielu artystek w XVIII stuleciu cieszyła się już sławą międzynarodową. Dziś jest uznawana za jedną z najbardziej wpływowych postaci intelektualnej elity epoki.

Obok doskonałych portretów zamawianych przez osobistości z obu stron Atlantyku w jej dorobku szczególne miejsce zajmują – najwyżej wówczas cenione – sceny historyczne i mitologiczne. To w nich wypracowała wyjątkowy, przemyślany styl, czerpiący siłę i oryginalność z recepcji malarstwa antycznego i przede wszystkim jej własnego doświadczenia. Wśród tych dzieł wymienić należy: Pożegnanie Hektora z Andromachą (1768, National Trust, Saltram, Devon), Smutek Telemacha (1783, Metropolitalne Muzeum Sztuki, Nowy Jork), Pliniusz Młodszy wraz z matką w Misenum (1785, Muzeum Sztuki Uniwersytetu Princeton, New Jersey) oraz – z dawnych zbiorów polskich – Wergiliusz czytający „Eneidę” Augustowi i Oktawii (1788, Ermitaż, Sankt Petersburg), obraz namalowany na zamówienie króla Stanisława Augusta i pierwotnie eksponowany w Warszawie.

Obraz Kornelia, matka Grakchów został zakupiony do zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie w 2021 roku. Pozyskanie go do kolekcji nie tylko przywraca to niezwykłe dzieło Polsce, lecz także wzbogaca ekspozycję Muzeum o kolejną pracę najwyższej, światowej klasy. Obraz został zakupiony dzięki dofinansowaniu ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zamek Królewski kupuje dzieła sztuki, by wzbogacić nie tylko swoją kolekcję, ale także dziedzictwo narodowe. To nie są zakupy dla Zamku, to są zakupy dla narodu polskiego. One tu mają zostać. One tutaj są w naturalnym otoczeniu wielkiego miejsca, wspaniałej historii, tworząc tło dla spotkań ze sztuką, z historią Polski, z wielkimi wydarzeniami z przeszłości polskiego społeczeństwa – powiedział dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie, pan prof. dr hab. Wojciech Fałkowski.

Zamek Królewski w Warszawie w ostatnich latach intensywnie powiększa kolekcję dzieł sztuki i rzemiosła. Konsekwentna, długofalowa akcja zakupów antykwarycznych ma doprowadzić do wyposażenia królewskiej rezydencji w dzieła najwyższej próby, pochodzące z głównego nurtu sztuki europejskiej. Głównym kryterium jest to, czy przedmiot zakupu znajdował się bądź mógł się znajdować w Zamku lub królewskiej kolekcji. Niestety, dramatyczne losy tego miejsca sprawiły, że wiele dzieł i przedmiotów zaginęło, dlatego wyposażenie Zamku odtwarzane jest również na podstawie innych artefaktów z adekwatnych okresów. W 2021 roku zakupiono blisko 400 obiektów, w tym obrazy, rysunki, prace graficzne, porcelanę, wyroby złotnicze, tkaniny, meble i inne elementy wyposażenia wnętrz oraz broń.

Obraz można oglądać w ramach zwiedzania Trasy Królewskiej, od wtorku do niedzieli, w środy wstęp bezpłatny.

Program wykładów towarzyszących wystawie:

10 marca: Angelica Kauffman – wśród artystek XVIII wieku. Wykładowca: pan Przemysław Głowacki

30 marca: Angelica Kauffman – malarka storii. Wykładowca: pani Aleksandra Janiszewska-Cardone (Muzeum Narodowe w Warszawie)

Zapraszamy o godz. 18:00. Bilety: 10 zł (do nabycia online lub w kasie Zamku).