Powstańcze biografie — łódzkie echa Powstania Warszawskiego

Instytut Pamięci Narodowej – Oddział w Łodzi

W ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Powstania Warszawskiego Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zaprasza 1 sierpnia 2017 r. na plac Katedralny przy ul. Piotrkowskiej 265, gdzie odbędzie się otwarcie wystawy pt. Powstańcze biografie — łódzkie echa Powstania Warszawskiego. Wystawa prezentowana będzie w tym miejscu przez 63 dni.

Po symbolicznej minucie ciszy w godzinę „W” (17.00) Oddział IPN zaprasza do wspólnego składania kwiatów i zapalania zniczy na zlokalizowanej na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej 39 w Łodzi mogile gen. bryg. Franciszka Edwarda Pfeiffera ps. „Radwan”, w 1944 r. komendanta Obwodu I Śródmieście Komendy Armii Krajowej Okręgu Warszawa-Miasto – najstarszego stopniem łodzianina biorącego udział w Powstaniu Warszawskim.

Pracownicy IPN kontynuują akcję oznaczania biało-czerwoną szarfą z napisem 63 dni Powstania Warszawskiego mogił Powstańców na łódzkich cmentarzach. Zachęcamy do włączania się do tej akcji.

***

Wystawa Powstańcze biografie — łódzkie echa Powstania Warszawskiego przypomina zasłużonych łodzian, którzy walczyli i ginęli w Powstaniu Warszawskim, oraz tych byłych Powstańców, którzy po wojnie osiedli tutaj i wnieśli wkład w życie społeczne i umysłowe miasta.

W latach 1939-1940 w ramach akcji germanizacji Łodzi wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa ponad 40 tysięcy Polaków i Żydów. Część wysiedlonych trafiła do Warszawy. Można przyjąć, że 1 sierpnia 1944 r. mieszkało w okupowanej stolicy przynajmniej kilka tysięcy łodzian. Spośród tych, którzy wzięli udział w Powstaniu Warszawskim, autorzy wystawy upamiętnili m.in. postacie gen. Franciszka Edwarda Pfeiffera, dowódcę obwodu AK Śródmieście; hm. RP Marię Wocalewską i jej siostrę hm. Jadwigę Szletyńską, zasłużone harcerki działające w Pogotowiu Harcerek (zamordowane przez Niemców); Barbarę Nazdrowicz, piętnastoletnią łączniczkę poległą w Powstaniu, której grób na Starym Cmentarzu stał się w Polsce Ludowej jedynym w mieście miejscem pamięci o Powstaniu Warszawskim.

Na ekspozycji zamieszczono także wybrane biogramy Powstańców, uchodźców ze zburzonej Warszawy, którzy przyczynili się do powstania łódzkiego ośrodka akademickiego i kulturalnego. Byli to m.in.: lekarze prof. Artur Ber i prof. Stanisław Torokan-Popowski, twórcy łódzkich szkół endokrynologii i pediatrii; hm. Aleksander Kamiński, historyk i pedagog; jezuita o. Tomasz Rostworowski, duszpasterz akademicki; Eugeniusz Heneman, wybitny fotograf i wykładowca Szkoły Filmowej; płk Józef Szostak, zastępca Szefa Sztabu Komendy Głównej AK i więzień polityczny okresu stalinowskiego. Część z nich związała się z Łodzią, inni wyjechali, ale pozostały tu ślady ich działalności. O ich walce w Powstaniu Warszawskim i późniejszych osiągnięciach opowiada ta wystawa.

Autorami wystawy są Grzegorz Nawrot (komisarz) i Milena Romanowska (projekt graficzny).

Jedną z postaci upamiętnionych na ekspozycji jest x. Tadeusz Burzyński, kapelan sióstr urszulanek SJK. W pierwszym dniu Powstania podczas walk na Powiślu towarzyszył z ostatnim namaszczeniem patrolowi sanitarnemu czterech sióstr urszulanek. Pomimo oznakowania sanitariuszki były pod stałym ostrzałem niemieckim. Podczas udzielania pomocy rannemu i pełnienia posługi kapłańskiej patrol został obrzucony granatami na rogu ulicy Gęstej i Browarnej. X. Burzyński został śmiertelnie ranny.

27 sierpnia 1944 r. kapłan został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Walecznych. Jest najprawdopodobniej jedynym kapłanem diecezji łódzkiej, męczennikiem II wojny światowej, którego szczątki udało się odnaleźć i zidentyfikować. 1 sierpnia 2014 r. jego doczesne szczątki spoczęły w łódzkiej katedrze.