Ruch tektoniczny

Muzeum Architektury we Wrocławiu

Ruch tektoniczny

14 czerwca – 30 września 2024 roku

Muzeum Architektury, ul. Bernardyńska 5

Kurator: Kacper Kępiński (NIAiU)

Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki oraz Muzeum Architektury zapraszają na wielowątkową opowieść o powojennej architekturze regionu świętokrzyskiego.

Amfiteatr na terenie historycznego kamieniołomu, betonowa mozaika z układem warstw geologicznych w Centrum Nauki Leonardo da Vinci, „piaskowe baby” jako symbol Europejskiego Centrum Bajki. Co łączy te na pozór odległe obiekty? Świętokrzyski regionalizm architektoniczny, którego nieodłącznym elementem są szacunek dla bogactw naturalnych i regionalnych technik budowlanych. Już od 14 czerwca Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki zapraszają na wystawę poświęconą jednemu z najstarszych geologicznie obszarów w Europie.

Województwo świętokrzyskie obfituje w bogactwa mineralne: złogi piaskowców, wapieni, rudy żelaza, miedzi i ołowiu, a także wyjątkowy krzemień pasiaty. To tutaj naukowcy odkryli najstarsze w skali świata ślady zwierząt lądowych – pozostawione przez tetrapoda. Można by powiedzieć, że „wszyscy jesteśmy spod Kielc”. Tymczasem architektoniczny regionalizm świętokrzyski dla wielu pozostaje nieodkryty.

Wystawa „Ruch tektoniczny” może być dobrym punktem wyjścia, by zastanowić się nad bogactwem i różnorodnością materiałów budowlanych, jakie występują w poszczególnych regionach naszego kraju – mówi pan Michał Duda, dyrektor Muzeum Architektury. – Wiemy, że Śląsk jest prawdziwą skarbnicą wielu kruszców – w żadnym innym miejscu w Polsce nie spotkamy tak ogromnych zasobów skał i minerałów, na przykład niezwykle popularnego tu granitu. A co jest głównym budulcem architektury Kielecczyzny? Sprawdźmy!

Wystawa prezentuje najważniejsze obiekty i bogactwa Kielecczyzny. Od szpitali i szkół, które powstały jeszcze przed II wojną światową, poprzez socrealistyczne gmachy wznoszone w latach pięćdziesiątych, aż po ogromne osiedla i ekspresyjne konstrukcje okresu późnego modernizmu. Ekspozycja przedstawia ikoniczne obiekty, dzieła niepublikowane oraz współczesne realizacje inspirowane lokalną przyrodą i krajobrazem. Zobaczymy na niej filmy, zdjęcia i oryginalne rysunki, a także inspirowane ćmielowską tradycją porcelanowe makiety, fragmenty lokalnych surowych skał wykorzystywanych w budownictwie czy ceramiczne tetrapody.

Bogactwo architektury tego regionu nie wynika z liczby wybitnych budynków czy ze znanych nazwisk projektantów. Najciekawsze w historii tutejszej architektury są jej ciągłość, współistnienie z krajobrazem i wykorzystywanie naturalnych bogactw. Czerpanie z tradycyjnych technik, praca w skomplikowanym terenie i walory krajobrazowe sprawiły, że architektura regionu wykształciła indywidualne cechy, z których dla współczesnych architektów i architektek¹ płynie wielka lekcja pokory oraz szacunku dla bogactw naturalnych i dla tradycji budowlanych Kielecczyzny – mówi pan Kacper Kępiński. – To także region obfitujący w autorskie rozwiązania, często będące efektem twórczej współpracy architektów i artystów. Zaprojektowane przez Andrzeja Grabiwodę foyer Kieleckiego Centrum Kultury, z chromowanymi żyrandolami i niesamowitymi płaskorzeźbami Adama Wolskiego, stanowi dziś jeden z najcenniejszych przykładów architektury wnętrz z czasów PRL w skali Polski.

Pierwsze opracowanie na temat świętokrzyskiej architektury

Książka Ruch tektoniczny (autor: Kacper Kępiński, redaktor prowadząca: Karolina Andrzejewska-Batko) prezentuje architektoniczną różnorodność regionu. Jego zurbanizowana północ została przedstawiona na stronach przewodnika bardzo obszernie. Znajdziemy w nim zarówno dzieła bardziej znane, takie jak Dworzec Autobusowy w Kielcach czy Huta Szkła Okiennego w Sandomierzu, jak i te stanowiące ważny zapis momentu dziejowego.

¹ Cytujemy dosłownie, lecz musimy zaznaczyć, że nadmiar feminatywów, wciskanych wszędzie, na siłę i bez dbałości o styl oraz ekonomię języka, jest gwałtem na polszczyźnie – przypis redakcji Portalu Legitymistycznego.