Sowieckie obozy dla jeńców wojennych i internowanych 1939-1956

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi

Konferencja międzynarodowa

Sowieckie obozy dla jeńców wojennych i internowanych 1939-1956

6-7 listopada 2012 r., Hotel Grand, ul. Piotrkowska 72, Łódź

Celem konferencji jest rekapitulacja stanu badań nad polityką represji stosowaną przez Związek Sowiecki wobec jeńców wojennych i osób internowanych z terenów Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1939-1956. W trakcie naukowego spotkania, historycy z Polski, Finlandii, Hiszpanii, Łotwy, Niemiec, Rosji, Ukrainy i Węgier zaprezentują wyniki swoich ustaleń nad różnymi aspektami funkcjonowania sowieckich obozów dla jeńców i internowanych, ich strukturą oraz losami osób, które zostały w nich osadzone.

Naukowe przedsięwzięcie będzie kontynuacją rozważań rozpoczętych z inicjatywy łódzkiego Oddziału IPN w roku ubiegłym, podczas międzynarodowej konferencji nt. „Sowiecki system obozów i więzień. Forma represji politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w pierwszej połowie XX wieku”. Wówczas jednym z aspektów dyskusji były właśnie kwestie związane z formalnoprawnym statusem sowieckich jeńców i osób internowanych.

Udział zaproszonych historyków z ośmiu krajów europejskich, specjalistów w problematyce sowieckich represji, pozwoli spojrzeć na ten problem z szerszej perspektywy, pozwoli ocenić mechanizm i skalę stosowanych represji przez Sowietów wobec przedstawicieli różnych narodów.

Pierwszego dnia konferencji (6 listopada) wygłoszonych zostanie 8 referatów. Będą one dotyczyć zarówno kwestii ogólnych, jak i szczegółowej oceny sowieckiej polityki wobec wziętych do niewoli w latach 1939-1945 przedstawicieli konkretnych narodów.

Prof. Wojciech Materski (Polska Akademia Nauk) — Obozy specjalne NKWD

Prof. Wadim Zołotariow (Uniwersytet w Charkowie) — Sprawcy rozstrzelania oficerów polskich w Charkowie w 1940 r.

Dr Támas Stark (Węgierska Akademia Nauk) — Węgierscy jeńcy wojenni w obozach sowieckich (1945-1955)

Dr Ritvars Jansons (Muzeum Okupacji Łotwy) — Losy jeńców wojennych w obozach NKWD-MWD na terytorium Łotewskiej i Estońskiej SRR (1945-1947)

Prof. Jurij Szapował (Akademia Nauk Ukrainy) — Japończycy w obozach jenieckich na terytorium sowieckiej Ukrainy (1946-1949). Historia nieznana

Dr Alieksiej Zacharczenko (Rosyjska Akademia Nauk) — Obozy NKWD-MWD ZSRS dla jeńców wojennych na Powołżu w latach 1943-1949. Ekonomiczny aspekt problemu

Prof. Ute Schmidt (Wolny Uniwersytet w Berlinie) — Niemieccy cywile deportowani do pracy przymusowej w Związku Sowieckim (1945-1955)

Prof. Galina Iwanowa (Rosyjska Akademia Nauk) — Rola jeńców specjalistów z Niemiec w rozwoju powojennej gospodarki sowieckiej

Drugi dzień konferencji (7 listopada) został podzielony na dwa bloki. Pierwszy będzie dotyczył zagadnień związanych z Polakami, którzy trafili do sowieckiej niewoli po 1945 r.

Dr Dariusz Rogut (Uniwersytet Jana Kochanowskiego Filia w Piotrkowie Trybunalskim) — Obóz śmierci w Turkmenii – żołnierze Armii Krajowej w obozie NKWD nr 516 w Krasnowodzku (1945)

Milena Bykowska (Instytut Pamięci Narodowej w Szczecinie) — Polacy z Wileńszczyzny w obozie kontrolno-filtracyjnym nr 240 w Donbasie (1945-1946)

Krzysztof Jałmużniak (Uniwersytet Jana Kochanowskiego Filia w Piotrkowie Trybunalskim) — Internowani żołnierze Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej w sowieckich batalionach roboczych (1945-1946)

Dr hab. Janusz Wróbel (Instytut Pamięci Narodowej w Łodzi) — Losy arystokracji polskiej internowanej w Związku Sowieckim (1945-1947). Obóz nr 27 MWD w Krasnogorsku

Drugi blok poświęcono przykładom recepcji problematyki sowieckich obozów jenieckich w publicystyce, literaturze i wspomnieniach.

Prof. Tadeusz Wolsza (Polska Akademia Nauk) — Polska prasa emigracyjna jako źródło do badań sowieckich obozów dla jeńców wojennych i internowanych

Prof. Xavier Moreno Juliá (Uniwersytet Rovira i Virgili w Tarragonie) — Hiszpańska literatura o żołnierzach „Błękitnej Dywizji” w sowieckiej niewoli

Prof. Dimitrij Frołow (Narodowe Archiwum Finlandii) — Fińscy jeńcy wojenni w latach 1939-1944 r. i obraz wroga w sowieckiej propagandzie wojennej

Carme Agustí Roca (Uniwersytet w Lleidzie) — Wspomnienia Borowiczan. Relacje hiszpańskich jeńców wojennych i internowanych (1949-1952)

Partnerami Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi przy realizacji przedsięwzięcia są Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim.

Patronat medialny nad konferencją został objęty przez Polską Agencję Prasową, portal Dzieje.pl, „Nasz Dziennik”, „Uważam Rze Historia”, „Ziemię Łódzką”, Polskie Radio Łódź i TVP Łódź. Pokłosiem konferencji będzie publikacja naukowa, która ukaże się drukiem w przyszłym roku.