Święto Muzeum Narodowego

Muzeum Narodowe w Krakowie

Święto Muzeum Narodowego w Krakowie

7 października 1879 roku Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę powołującą do życia Muzeum Narodowe w Krakowie. Do końca I wojny światowej było ono jedynym wielkim i dostępnym dla publiczności muzeum na ziemiach polskich i do dziś pozostaje placówką o największej liczbie kolekcji, budynków i stałych galerii. W roku 2019 Muzeum planuje wielki urodzinowy jubileusz, a jego przedsmak czeka nas już na początku października, podczas weekendu 139. urodzin.

Podstawowym urodzinowym prezentem od Muzeum dla jego widzów są darmowe wstępy i oprowadzania po galeriach i wystawach zmiennych – można z nich skorzystać 6 i 7 października 2018 roku. Natomiast 5 października można zwiedzać Muzeum za pół ceny.

Atrakcje specjalne to m.in. pokazy filmowe laureatów Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Etiuda&Anima 2017, spektakl baletu Cracovia Danza Wyspiański. Taniec dźwiękiem słów w Gmachu Głównym oraz koncert inauguracyjny Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach (Rynek Główny 3).

Na wystawie Wyspiański w Gmachu Głównym oglądać można niezwykłe dzieło – Skarby Sezamu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach. Wyspiański stworzył ten pastel wiosną roku 1897 w mieszkaniu swojej ciotki, Joanny Stankiewiczowej, przy ulicy Poselskiej w Krakowie. Dokładny opis kolejnych dni pracy nad ogromnym kartonem, który składał się z wielu sklejonych fragmentów papieru, odnaleźć można w korespondencji artysty, w listach kierowanych do Lucjana Rydla. Pod datą 16-24 kwietnia Wyspiański pisał: (…) teraz bowiem mam na ścianie co innego, a mianowicie maluję kompozycje z których urządzę wystawę niedługo. – (…) dziś popołudniu jadę na studia lasu na wieś górską (…). W Kalwarii i Barwałdzie szkicował drzewa, ich konary, gałęzie i korzenie. 1 maja relacjonował dalej: Maluję obecnie obraz a raczej jak do tej pory, przygotowuję go pastelami zanim wykonam. – Jestem kontent i studiów, studiów bez liku w niego włożę i dam rzecz nową, o jakiej się wielu panom śniło, a żaden nie zrobił. Jak będę miał szkic skończony zupełnie przyślę ci fotografię. Fotografia rzeczywiście powstała – to zdjęcie artysty na tle kompozycji wykonane w słynnym zakładzie Ignacego Kriegera. Można ją zobaczyć na wystawie Kraków 1900 w Kamienicy Szołayskich przy placu Szczepańskim 9.

Szczegóły

Jehuda Amichaj – poeta miłości

9 października, godz. 18.00, Pawilon Józefa Czapskiego, Kawiarnia Kultury, ul. Józefa Piłsudskiego 12

Zapraszamy na spotkanie z paniami Chaną Sokołow-Amichaj i Emanuellą Amichaj oraz panem Tomaszem Korzeniowskim wokół ostatniego tomu poety pt. Otwarte zamknięte otwarte. Spotkanie odbędzie się w językach polskim i hebrajskim. Wiersze Amichaja w języku hebrajskim przeczyta Emanuella Amichaj, córka poety, aktorka. O poecie rozmawiać będą: żona poety Chana Amichaj, Emanuella Amichaj oraz tłumacz Tomasz Korzeniowski. Spotkanie poprowadzi pani Agnieszka Kosińska.

Jehuda Amichaj (ur. w Würzburgu w 1924 r., zmarł w Jerozolimie w 2000 r.) to jeden z najwybitniejszych poetów izraelskich piszących po hebrajsku. Jedna z czołowych postaci literatury światowej, wielokrotnie nominowany do Nagrody Nobla. Najczęściej tłumaczony poeta izraelski od czasów króla Dawida (Robert Alter). Kto raz przeczytał jego wiersze – nigdy ich nie zapomni (Octavio Paz). Amichaj zmienił język hebrajski: wprowadził prywatność, język kolokwialny, powszedni, poprzez charakterystyczny skrót i humor wydarzenia biblijne uczynił częścią współczesnej historii człowieka.

W jednym z ostatnich wywiadów mówił: Nie byłem ani poetą, ani prozaikiem. To znaczy – ja piszę. Pierwsza książka ukazała się, kiedy miałem 32 lata. Pisanie to czynność osobista. Nie myślałem o tym, jak ci, co mówili, że już mając dziesięć lat wiedzieli, że będą pisarzem, pianistą. Nic takiego. Żyłem życiem obywatela po siedmiu latach wojen. Nigdy mnie nie zajmowała sprawa pozycji społecznej, obowiązku noszenia długich włosów, zwyczajów bohemiańskich. Zawsze to było ode mnie bardzo daleko. (…) Korzystam z Biblii. Biblia jest u mnie cały czas otwarta. Jest dla mnie fundamentem. Różnica jest taka, że w poezji liturgicznej istnieją określone formy literackie, a u mnie to wciąż ta sama forma. W USA jest wiele synagog, gdzie czyta się moje wiersze, jako część modlitwy. (Z poetą rozmawiał 16 lutego 2000 roku Szmuel Huppert).

Wydany w 1998 roku tom wierszy Otwarte zamknięte otwarte (przełożony przez Tomasza Korzeniowskiego z języka hebrajskiego na polski i opublikowany w 2017 r.) został zamierzony przez Amichaja jako tom ostatni, rekapitulujący jego dzieło i życie.

Otwarte zamknięte otwarte. Zanim człowiek się urodzi,

wszystko otwarte na świecie bez niego. Kiedy żyje,

wszystko w nim zamknięte za jego życia.

A kiedy umiera, wszystko znów otwarte.

Otwarte zamknięte otwarte. Oto cały człowiek.

Wydarzenia edukacyjne

8 października

Polska sztuka krytyczna wobec przemian kultury po 1989 roku

wykład przy pracy Zofii Kulik Motyw ludzki I (wystawa Sytuacja się zmieniła)

Gmach Główny, al. 3 Maja 1, godz. 18.00

prowadzenie: p. Anna Budzałek, wstęp wolny

9 października

Ogromny karzeł (Gombrowicz o Witkacym)

cykl: Rozmowy o literaturze

Gmach Główny, wystawa Sytuacja się zmieniła, godz. 10.15

prowadzenie: p. Filip Skowron, wstęp: 1 zł

***

Nowy Gmach

cykl: Rozmowy o architekturze

Gmach Główny, godz. 10.15

prowadzenie: p. dr Dorota Jędruch, wstęp: 1 zł

***

Mamy, zwiedzamy!

oprowadzanie dla opiekunów dzieci do lat trzech

Kamienica Szołayskich, wystawa Kraków 1900, godz. 11.00

prowadzenie: p. Maria Masternak, wstęp z biletem na wystawę

***

Spotkanie z Wyspiańskim

cykl: Muzeum Przyjazne (spotkanie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną)

Gmach Główny, wystawa Wyspiański, godz. 11.00 oraz 12.15

prowadzenie: p. Tomasz Kida, wstęp wolny

***

Monety opowiadają o historii – denary rzymskie okresu Republiki

cykl: Numizmatyka, czyli co?

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, ul. Józefa Piłsudskiego 12, godz. 18.00

prowadzenie: p. dr hab. Jarosław Bodzek, wstęp wolny

10 października

Spotkanie z „Krakowem 1900”

cykl: Muzeum Przyjazne (spotkanie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną)

Kamienica Szołayskich, godz. 11.00 oraz 12.15

prowadzenie: p. Barbara Łepkowska, wstęp wolny

***

Środy w cieniu sztuki

Dom Jana Matejki, ul. Floriańska 41, godz. 14.30

prowadzenie: p. Katarzyna Oczkowska, wstęp z biletem na wystawę

11 października

Weneckie fantazje architektoniczne Canaletta i ich reminiscencje na przykładzie powtórzenia „Perspektywy kolumnowego portyku Antonia Canala” ze zbiorów MNK

cykl: Dyskusja nad obrazem i nie tylko

Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM, pl. Władysława Sikorskiego 6, godz. 17.30

prowadzenie: pp. prof. dr hab. Juliusz A. Chrościcki, Filip Chmielewski, prof. dr hab. Andrzej Rottermund, wstęp wolny

***

Książęta malarstwa europejskiego i Jan Matejko

cykl: Czwartki u Matejków

Dom Jana Matejki, godz. 18.00

prowadzenie: pp. dr Katarzyna Chrubasik, Marta Kłak-Ambrożkiewicz, wstęp wolny

***

Koncert w ramach 10. Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego Królewskiego Miasta Krakowa

Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma, ul. Kasprusie 19, Zakopane, godz. 18.00

wystąpi: p. Racimir Martinovic, wstęp wolny

w programie utwory Jana Sebastiana Bacha, Ferucjusza Busoniego, Wasyla Mokranjaca

***

A ślady zasypał piasek…

Numizmatyczne i archeologiczne skarby żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych

Na wystawie zostanie zaprezentowana niezwykła kolekcja numizmatów i zabytków archeologicznych, zebranych przez żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych oraz x. Stefana Pietruszkę-Jabłonowskiego, przechowywanych w tzw. Muzeum Polskim w Jerozolimie. W lutym 2016 r. cały zbiór został przekazany przez Urząd Starożytności Izraela oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego do Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Krakowie.

Polscy uchodźcy, zarówno cywilni, jak i wojskowi, przybywali do Palestyny już od końca 1939 r. Tutaj powstały Komitety Uchodźców Polskich, ukazywały się polskie książki i liczne tytuły prasowe. Dużą rolę odgrywało Katolickie Duszpasterstwo Polskie, którym od 1942 r. opiekował się x. kanonik Stefan Pietruszka-Jabłonowski. Przedmioty zebrane przez żołnierzy wystawione zostały w tzw. Muzeum Polskim, utworzonym przez xiędza Pietruszkę w 1955 r.

Przekazana kolekcja to zespół zabytków numizmatycznych i archeologicznych, który powstawał z myślą o podarowaniu go po II wojnie światowej zniszczonym muzeom w Polsce. Liczy około 12 000 monet i jest bardzo różnorodny, zawiera m.in. brązowe monety antyczne i orientalne (od wczesnego średniowiecza po XV w.), srebrne monety Imperium Osmańskiego (XVII–XX w.) oraz nowożytne monety obiegowe. Wśród eksponatów archeologicznych można zobaczyć odważniki, lampki oliwne oraz paciorki ze szkła, kamieni półszlachetnych czy gliny. Niestety, stanu zachowania monet nie można określić jako dobry – egzemplarze są zatarte, słabo czytelne, częściowo skorodowane. Nie były one nigdy poddane konserwacji, a ich wygląd może wskazywać, że większość pochodzi ze znalezisk. Wielkość kolekcji sugeruje, że liczba osób zbierających obiekty zabytkowe musiała być znaczna. Szacuje się ją na kilkaset, a może nawet kilka tysięcy darczyńców. Niestety, większość z nich pozostaje anonimowa.

Na wystawie prezentowana jest także broń wschodnia pochodząca z przechowywanego w Muzeum Narodowym w Krakowie depozytu z Banknock (Szkocja), przekazanego przez Instytut Historyczny im. gen. Władysława Sikorskiego (obecnie Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego) w Londynie.

Klamrą spinającą dwa główne wątki ekspozycji – działalność żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Bliskim Wschodzie i stworzoną przez nich kolekcję numizmatyczną – są rysunki Józefa Czapskiego z czasów jego pobytu z armią gen. Władysława Andersa na Bliskim Wschodzie. Pełnił tam funkcję szefa Wydziału Propagandy i Informacji i był odpowiedzialny za sprawy kulturalno-oświatowe. Nie wiadomo, czy zdawał sobie sprawę, że żołnierze armii, z którą stacjonował w Palestynie, tworzą ogromny zbiór monet. A już na pewno Józef Czapski nie mógł przewidzieć, że po ponad 70 latach trafią one decyzją Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego do Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, a nieopodal powstanie pawilon poświęcony jemu samemu.

Informacje dla zwiedzających:

A ślady zasypał piasek… Numizmatyczne i archeologiczne skarby żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych

4 października 2018 – 26 maja 2019 roku

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, ul. Józefa Piłsudskiego 12, I piętro

poniedziałki: nieczynne, wtorek-piątek: godz. 9.00-16.00, sobota: godz. 10.00-18.00, niedziela: godz. 10.00-16.00

Bilet normalny: 10 zł

Bilet ulgowy: 5 zł

Bilet rodzinny (maks. 5 osób): 20 zł

Bilet dla uczniów i studentów do 26 roku życia: 1 zł

niedziela – wstęp wolny

Kuratorzy: Dorota Malarczyk, Mateusz Woźniak

***

Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa

Kiedy w listopadzie 1939 roku do Krakowa przybył Jan Posse, specjalny wysłannik Adolfa Hitlera, który dla muzeum marzeń Führera w Linzu gromadził najcenniejsze dzieła sztuki z podbitych ziem, na listę priorytetów tuż obok Leonarda da Vinci i Rafaela Santi wpisał nazwisko Jana Suessa von Kulmbacha. Dlaczego dziś ten znakomity malarz, jeden z najzdolniejszych uczniów Albrechta Dürera, uległ zapomnieniu? Jego sylwetkę i prace przypomni wystawa w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka. – Wystawa buduje narrację wokół jednego dzieła i jest swego rodzaju studium dotyczącym zagadnień transmisji wzorców i wpływów, migracji i przewrotów artystycznych. Jest zarazem świadectwem jedności kulturowej Europy Środka w pierwszej połowie XVI wieku – mówi dyrektor Muzeum, pan dr hab. Andrzej Betlej.

– Sercem wystawy jest sześć kwater z ołtarza w Bazylice Mariackiej, obrazujących życie św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Niedawno zakończyła się ich konserwacja prowadzona przez Wydział Konserwacji i Restauracji Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie dzięki grantowi Fundacji J. Paula Getty’ego. Efekt to świadectwo potencjału naukowego i umiejętności środowiska krakowskich konserwatorów – mówi kurator ekspozycji ze strony Muzeum, pan dr hab. Mirosław P. Kruk.

Malowidła z Bazyliki Mariackiej zestawione zostały z fragmentami innych dzieł Jana Suessa z Kulmbachu wykonanych dla Krakowa: rozproszonego dziś tryptyku maryjnego (kwatera Ucieczka do Egiptu przechowywana jest w klasztorze Paulinów na Skałce, kwatera z postacią św. Katarzyny Aleksandryjskiej – w Muzeum Książąt Czartoryskich) oraz ołtarza św. Janów (części malarskie zostały zrabowane przez Niemców w czasie II wojny światowej, zachowała się fragmentarycznie grupa Chrztu Chrystusa oraz wykonane w XIX w. znakomite kopie zniszczonych przez czas kwater rzeźbiarskich). Na ekspozycji w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka zobaczymy także przypisywane Kulmbachowi malowane tablice z tryptyku św. Stanisława z Pławna ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Uzupełnienie dzieł Jana Suessa stanowią prace innych norymberczyków, m.in. Michała Lancza (Św. Hieronim z Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu) oraz Jerzego Pencza (Koronacja Matki Bożej od krakowskich dominikanów). Godny uwagi jest Portret Zygmunta I Starego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, uznawany niekiedy za dzieło Mistrza z Kulmbachu.

Ekspozycję wzbogacają najwyższej klasy dzieła malarskie, złotnicze oraz tkaniny, zamawiane w warsztatach norymberskich przez króla Zygmunta Starego oraz krakowskich patrycjuszy. To m.in. kielichy, ornaty i krzyże relikwiarzowe.

Wielką wartością wystawy będzie prezentacja recepcji dzieł Jana z Kulmbachu wśród krakowskich artystów z późniejszych wieków. Na ekspozycji obejrzymy m.in. bazujące na pracach wczesnorenesansowego Mistrza studia kostiumologiczne Jana Matejki, rysunki Stanisława Wyspiańskiego i przerysy Waleriana Krycińskiego. Bogaty zestaw archiwalnych zdjęć Ignacego Kriegera pozwoli zobaczyć prace zniszczone lub zaginione podczas II wojny światowej.

Okazji do zapoznania się z metodami pracy Jana z Kulmbachu dostarczą zdjęcia w podczerwieni z cyklu o żywocie św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ujawniające tajniki warsztatu artysty, oraz rysunki przygotowawcze, w tym studium rysunkowe z paryskiego Luwru oraz szkic do witrażu ze sceną Męczeństwo św. Stanisława z Kunsthalle w Bremie.

To pierwsza i być może jedyna okazja, by wymienione wspaniałe dzieła można było zobaczyć zestawione razem. Ekspozycji towarzyszy bogato ilustrowana publikacja, która jest nie tylko katalogiem wystawy, ale przede wszystkim podsumowaniem najnowszych badań nad twórczością Jana z Kulmbachu dla Krakowa oraz losami jego dzieł stworzonych dla tego miasta.

(MB)

Informacje dla zwiedzających:

Mistrz i Katarzyna. Hans von Kulmbach i jego dzieła dla Krakowa

Pałac Biskupa Erazma Ciołka, ul. Kanonicza 17

27 września 2018 – 27 stycznia 2019 roku

poniedziałki: nieczynne, wtorek-piątek: godz. 9.00-16.00, sobota: godz. 10.00-18.00, niedziela: godz. 10.00-16.00

Kuratorzy: Mirosław P. Kruk (Muzeum Narodowe w Krakowie), Marek Walczak (Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Bazylika Mariacka), Aleksandra Hola (Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie)

Aranżer: Łukasz Sarnat, Koordynator: Aleksandra Kłaput

Organizatorzy: Muzeum Narodowe w Krakowie, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (Bazylika Mariacka) w Krakowie