Armia Andersa — Szlak Nadziei

Muzeum Łazienki Królewskie

Od 14 sierpnia do 4 września 2017 roku w Galerii Plenerowej przy al. Ujazdowskich prezentowana będzie wystawa poświęcona Armii Andersa – historii jej powstania oraz losom żołnierzy i cywilów, którzy przeszli Szlakiem Nadziei. Wernisaż wystawy odbędzie się 14 sierpnia o godz. 12.00 (wstęp wolny). Zaprezentowane zostaną wówczas trzy zabytkowe pojazdy należące do Armii Andersa.

Bogaty materiał zdjęciowy i faktograficzny ekspozycji to efekt pracy wielu instytucji naukowych – historycznych oraz archiwistycznych, m.in.: Archiwum Akt Nowych, Centralnej Biblioteki Wojskowej, Instytutu Polski i Muzeum gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, Muzeum Wojska Polskiego, Narodowego Archiwum Cyfrowego i Ośrodka KARTA.

Wystawa przybliża genezę Armii Andersa, począwszy od przedstawienia losów Polaków, którzy po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow i agresji na Polskę w 1939 r. znaleźli się pod okupacją sowiecką. Setki tysięcy z nich zostało zesłanych do syberyjskich łagrów i w głąb Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich. Dziesiątki tysięcy wymordowano m.in. w Katyniu w 1940 r. Inni ginęli w tzw. białych krematoriach na dalekiej północy.

Wybuch wojny niemiecko-sowieckiej w 1941 r. sprawił, że ZSRS wszedł do koalicji antyfaszystowskiej. Umożliwiło to polskiemu rządowi na emigracji podpisanie w Londynie układu Sikorski-Majski (30 lipca 1941 r.), dzięki któremu na terenie ZSRS miała powstać Armia Polska. Na jej czele stanąć miał więziony wówczas przez NKWD w Moskwie generał Władysław Anders.

Do nowo tworzonej Armii Andersa z głębi ZSRS przybywały tysiące Polaków – żołnierze i ludność cywilna. Była to dla nich jedyna szansa na uratowanie się od niechybnej śmierci w sowieckich łagrach. Wielu zmarło z wycieńczenia w drodze do armii, inni już na szlaku jej przemarszu zarówno w Azji Środkowej (Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan), jak i w Persji oraz na Bliskim Wschodzie (Irak, Palestyna).

Dzięki Armii Andersa cywile – w tym tysiące dzieci – byli w stanie rozpocząć nowe życie w wolnym świecie. Żołnierze mogli zaś walczyć o wolną Polskę. Niestety, mimo wielkiej ofiarności nie dane im było wówczas wrócić do ojczyzny, która po zakończeniu II wojny światowej znalazła się pod okupacją ZSRS. Dla Polaków, którzy szli z Armią Andersa, był to początek emigracyjnej tułaczki. Większość z nich osiedliła się w Wielkiej Brytanii, gdzie do 1989 r. istniał urząd prezydenta oraz rząd RP na uchodźstwie.

Muzeum Łazienki Królewskie, ul. Agrykola 1, Warszawa