Jesteś tutaj: Ogłoszenia i aktualności » Konferencje i prelekcje » Warszawa: Tron królów Polski w Pałacu na Wyspie / Symbole wolności bałtyckiej

Tron królów Polski w Pałacu na Wyspie / Symbole wolności bałtyckiej

Muzeum Łazienki Królewskie

Tron królów Polski w Pałacu na Wyspie

Bogato rzeźbiony, złocony tron audiencyjny z pierwszej połowy XVIII w., z którego korzystali August II oraz August III, prezentowany będzie w Pałacu na Wyspie od 2 lutego do 31 maja 2021 r. Barokowy mebel, ozdobiony herbami Rzeczypospolitej i Saksonii, jest jednym z niewielu zachowanych foteli tronowych z okresu unii polsko-saskiej.

Elekcja Augusta II na króla Polski w 1697 r. rozpoczęła ponad sześćdziesięcioletni okres ścisłych związków politycznych, gospodarczych i kulturalnych Rzeczypospolitej i Saksonii. Unia personalna obu państw zakończyła się wraz ze śmiercią w 1763 r. jego syna, Augusta III.

Czasy unii polsko-saskiej przywołuje ikonografia wielu dzieł sztuki, tworzonych dla dworu Wettynów. Jednym z nich jest bogato rzeźbiony, złocony tron audiencyjny z około 1720 r. Fotel powstał dla Augusta II i przeznaczony był do jednej z siedzib króla w Warszawie lub Dreźnie, mógł być również tronem podróżującym wraz z dworem. Korzystał z niego także August III, o czym świadczą rokokowe herby Rzeczypospolitej i Saksonii, wyrzeźbione ok. 1734 r. w tylnej części oparcia.

Dworski ceremoniał w XVIII w.

Reprezentacyjny mebel, obecnie w prywatnych zbiorach, artystyczną i stylistyczną formą odpowiada tradycjom późnego baroku. Wykonany został w jednym z ważniejszych warsztatów snycersko-stolarskich, pracujących dla dworu drezdeńskiego, u nadwornego rzeźbiarza Jana Beniamina Thomaego (1651–1732). Fotel Augusta II i Augusta III może wzbogacić naszą wiedzę o ceremoniale dworskim z pierwszej połowy XVIII w.

Audiencje udzielane przez monarchę wymagały odpowiedniej oprawy, określonej przepisami ceremoniału dworskiego. W XVIII w. pod pojęciem tronu rozumiano cały zestaw elementów, składający się m.in. z fotela tronowego, podium, baldachimu i zaplecka. Ponadto pomieszczenie recepcyjne dekorowano symbolicznymi treściami, odwołującymi się do cnót i powinności panującego monarchy. Jak czytamy w leksykonie Jana Henryka Zedlera z 1733 r., gdy nie odbywały się audiencje, fotel tronowy stał odwrócony do ściany, aby ci, którzy zwiedzają te pokoje, z braku szacunku albo też z ciekawości, nie mogli na nim usiąść i sprofanować tego świętego siedziska.

Kształt fotela tronowego podkreśla jego przeznaczenie dla monarchy z łaski Bożej. Podwyższenie oparcia za pomocą kartusza z palmetą, umieszczoną poniżej wolut i zwiniętych kwiatów akantu, ma za zadanie wywyższyć siedzącą osobę i uczynić ją widoczną z daleka. Wysokie zwieńczenie oparcia skontrastowane jest z masywnym stelażem nóg i wspornikami w formie kariatyd. Na głowach kobiecych figur opierają się potężne poręcze fotela, zwinięte w woluty; kariatydy ujmują też siedzisko. Tylne nogi tronu są mocno wygięte w kształcie litery „S” i zakończone szerokimi wolutami. To właśnie w sposobie ukształtowania nóg fotela i poręczy czy w miękkim modelunku ciał kariatyd z wyraźnie zarysowaną talią widoczne są cechy charakterystyczne dla drezdeńskiego baroku.

Tron audiencyjny królów Polski prezentowany będzie w Sali Salomona w Pałacu na Wyspie (ul. Agrykola 1). Wstęp z biletem do wszystkich obiektów (30 zł – bilet normalny, 15 zł – ulgowy, 1 zł – dzieci i młodzież od 7. do 26. roku życia).

Symbole wolności bałtyckiej

Ordery państw bałtyckich z okresu międzywojennego pochodzące ze zbiorów wybitnego litewskiego kolekcjonera Wilhelma Kavaliauskasa, prezentowane są na wystawie w Podchorążówce.

Wystawę można zwiedzać do 9 maja (godz. 10.00-16.30). Wstęp: 10 zł – bilet normalny, 5 zł – bilet ulgowy, 1 zł – dzieci i młodzież od 7. do 26. roku życia, w piątki wstęp wolny. Ekspozycję zwiedzać można również z biletem do wszystkich obiektów (30 zł – normalny, 15 zł – ulgowy).

Na wystawie jednocześnie przebywać może do pięciu osób. Obowiązuje limit czasu zwiedzania – 20 minut.

Historia orderów państw bałtyckich

Na wystawie, której celem jest przybliżenie historii państw nadbałtyckich oraz zacieśnienie współpracy między Polską a tymi krajami, wyeksponowanych jest około trzystu odznaczeń z Litwy, Łotwy i Estonii z lat 1918-1940.

Okres międzywojnia to niezwykle ciekawy wycinek historii orderów państw bałtyckich, czas tworzenia systemów orderowych służących nie tylko do uhonorowania zasług, lecz także będących atrybutem niepodległości i jednym z elementów polityki państwa.

W 1918 r. Litwa, Łotwa, Estonia i Polska odzyskały niepodległość. Wkrótce każde z tych państw zbudowało własny system orderowy. Polska wprowadziła dwa ordery powstałe w okresie przedrozbiorowym: Order Orła Białego i Order Wojskowy Virtuti Militari, natomiast Litwa, Łotwa i Estonia utworzyły swoje systemy całkowicie od nowa, odwołując się do doświadczeń i historii swoich narodów.

Pierwsze odznaczenia w państwach bałtyckich zostały nadane za zasługi w odzyskaniu suwerenności. Wśród odznaczonych byli także Polacy, którzy szczególnie zasłużyli się w walkach o niepodległość Łotwy. Kres niepodległości Polski, Litwy, Łotwy i Estonii przyniosło podpisanie 23 sierpnia 1939 r. paktu Ribbentrop-Mołotow. Pakt na podstawie tajnego protokołu podzielił Polskę między III Rzeszę i ZSRS, Litwę umiejscowił w obszarze wpływów Rzeszy, a Łotwę i Estonię w strefie sowieckiej.

Polska zajęta przez obu najeźdźców, utraciła niepodległość, chociaż nie państwowość, rząd polski i wojsko istniały na emigracji i w okupowanym kraju. W 1940 r. los okupowanej II RP podzieliły republiki bałtyckie.

W czasie II wojny światowej rządy państw bałtyckich nadawały jeszcze odznaczenia za zasługi w walce z Sowietami. Zakończenie wojny usankcjonowało włączenie tych krajów do Związku Sowieckiego i przyniosło kres ich systemom orderowym. Dopiero walka o niepodległość w latach 1990–1991 zmieniła mapę tej części Europy – ponownie pojawiły się na niej Litwa, Łotwa i Estonia. Powróciły ich systemy orderowe jako atrybut niepodległego państwa.

Jak podkreśla Wilhelm Kavaliauskas, litewskie ordery i medale, tak jak łotewskie czy estońskie, nie były wykonywane ze złota; o ich wartości nie stanowi więc materiał, z którego są wykonane. Odznaczenia te nadawane były znanym, zasłużonym czy też wykazującym się odwagą ludziom. Byli to twórcy państw bałtyckich z 1918 r., obrońcy suwerenności w wojnie niepodległościowej, budowniczowie potencjału gospodarczego, stróże pokoju w objętej wojną Europie.

PMK Design
© Organizacja Monarchistów Polskich 1989–2024 · Zdjęcie polskich insygniów koronacyjnych pochodzi z serwisu replikiregaliowpl.com.