Wersal Marii Leszczyńskiej. Sztuka dworska we Francji XVIII wieku

Zamek Królewski w Warszawie

Wersal Marii Leszczyńskiej. Sztuka dworska we Francji XVIII wieku

Zamek Królewski w Warszawie

Plac Zamkowy 4

Galeria Wystaw Czasowych (II piętro)

21 września 2013 r. – 5 stycznia 2014 r.

Wystawa zorganizowana przez Zamek Królewski w Warszawie we współpracy z pałacem w Wersalu.

Maria Leszczyńska na tronie Francji – to historia niemal jak z bajki. Któż mógł się spodziewać, że córka przebywającego na emigracji króla Stanisława, elekcyjnego władcy Polski, pozbawionego tronu i panowania, zostanie wybrana spośród dziewięćdziesięciu dziewięciu xiężniczek krwi, kandydujących do łoża i ręki Ludwika XV, a tym samym do najbardziej pożądanej w Europie korony Królestwa Francji? Prawnuk Ludwika XIV i jedyny męski potomek głównej linii Burbonów, młody Ludwik XV w wieku piętnastu lat nie cieszył się dobrym zdrowiem. Istniały poważne obawy o przyszłość dynastii, toteż należało szybko znaleźć dla niego żonę w wieku dającym nadzieję na potomstwo, aby zabezpieczyć trwanie Burbonów na tronie Francji. Wybór padł na starszą od niego o siedem lat Marię. Ślub odbył się 5 września 1725 roku w Fontainebleau. W ciągu pierwszych dwunastu lat małżeństwa Maria urodziła Ludwikowi i Francji osiem córek, w tym bliźniaczki, oraz dwóch synów. Przyszłość dynastii była zabezpieczona. Ludwik XV, początkowo zakochany i przywiązany do żony, z czasem odwrócił się od niej, nawiązując romanse z licznymi kochankami, z których najsłynniejsza była markiza de Pompadour. Maria Leszczyńska dobrowolnie odsunęła się w cień prywatności, ograniczając przyjemności życia towarzyskiego do kręgu najbliższych przyjaciół i poświęcając wiele czasu życiu religijnemu oraz dwóm zamiłowaniom, które odziedziczyła po ojcu: muzyce i uprawianiu malarstwa.

Jan Chrzciciel van Loo, Portret Marii Leszczyńskiej

Wystawa – zorganizowana we współpracy z pałacem w Wersalu – stawia sobie za cel nie tylko pokaz niezwykłych losów polskiej królewny, babki trzech królów Francji, ale także wysmakowanej sztuki dworskiej czasów Ludwika XV. Expozycja otwiera perspektywę na kilka problemów i tematów: ślub Marii Leszczyńskiej i jej macierzyństwo, kochanki króla Ludwika XV, krąg najbliższych przyjaciół królowej Marii, jej zamiłowanie do muzyki i malarstwa, dekoracje i wyposażenie jej apartamentów, wreszcie życie codzienne i odświętne na dworze królewskim oraz jego przyjemności.

Piotr Gobert, Portret Marii Ludwiki Elżbiety i Anny Henrietty, najstarszych córek Ludwika XV i Marii

Na tę wielowątkową prezentację składają się starannie wyselekcjonowane, znakomite portrety, oryginalne fragmenty dekoracyj apartamentu królowej – w tym cykl obrazów Pięć zmysłów pędzla Jana Chrzciciela Oudry’ego, a także inne płótna, które powstały według zamysłu królowej, a niektóre również przy jej udziale, jak Gabinet Chiński – wreszcie wyrafinowane dzieła rzemiosła, jak znakomita komoda znanego ebenisty Roberta Antoniego Gaudreausa, zamówiona do jednego z jej salonów.

Na wystawie pokazanych zostanie przeszło sto obiektów, pochodzących niemal wyłącznie z kolekcyj francuskich – publicznych i prywatnych. Sam pałac w Wersalu użyczy na wystawę sześćdziesięciu wyjątkowej klasy dzieł ze swoich stałych expozycyj, a wśród nich ośmiu znakomitych płócien Jana Marka Nattiera, przedstawiających królewskie córki, w tym świetny Portret Madame Henrietty jako Flory. Spośród innych artystów trzeba wymienić Jana Chrzciciela Oudry’ego, Jana Chrzciciela van Loo, Hiacynta Rigauda, Alexandra Roslina, Piotra Goberta, Alexego Szymona Belle’a, Franciszka Huberta Drouaisa, czy Józefa Marię Viena.

Jan Marek Nattier, Madame Adelajda z wachlarzem

Wśród innych instytucyj francuskich, które użyczyły swych dzieł na wystawę, należy wspomnieć o Departamencie Malarstwa i Departamencie Grafiki w Luwrze, Zamku w Fontainebleau, Muzeum l’Ile-de-France w Sceaux, Państwowym Muzeum Ceramiki w Sèvres, Państwowym Muzeum Porcelany im. Adriana Dubouché w Limoges, Muzeum Cognacq-Jay, Bibliotece Narodowej Francji, Archiwach Państwowych, Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Bibliotece Miejskiej w Wersalu oraz o właścicielach prywatnych. Instytucje polskie reprezentują: Biblioteka PAN w Kórniku, Fundacja Xiążąt Czartoryskich w Krakowie, Fundacja Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie i Zamek Królewski w Warszawie.

Jan Marek Nattier, Madame Ludwika w opactwie Fontevrault

Wystawa Wersal Marii Leszczyńskiej otwiera przed publicznością szerokie możliwości lepszego poznania tej uroczej i lubianej Polki, która została królową Francji, a także wysmakowanej sztuki francuskiej czasów Ludwika XV. Mamy nadzieję, że dzięki wyjątkowej klasie artystycznej prezentowanych dzieł, stanie się ona wydarzeniem kulturalnym o pierwszorzędnym znaczeniu.

 Alexander Roslin, Portret Ludwika Ferdynanda, delfina Francji

Komisarze wystawy:

Julietta Trey – Muzeum Państwowe Pałaców w Wersalu i w Trianon

Anita Chiron-Mrozowska – Zamek Królewski w Warszawie

Do 30 września wystawa czynna codziennie: w poniedziałki, wtorki, czwartki i soboty w godz. 10.00–18.00; we środy w godz. 10.00–20.00; w niedziele od godz. 11.00 do 18.00.

Od 1 października wystawa czynna: we wtorki, czwartki, piątki, soboty w godz. 10.00–16.00; we środy w godz. 10.00–20.00 ; w niedziele od godz. 11.00 do 16.00.

Ceny biletów: bilet normalny 15 zł, bilet ulgowy 8 zł, bilet rodzinny 10 zł. Wystawa płatna także w niedziele.

Zdjęcia: Zamek Królewski w Warszawie, Fot. © RMN-Grand Palais (Château de Versailles) / Gérard Blot