Weekend seniora z kulturą / „Puste ramy” w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zapraszamy seniorki i seniorów na spacer po wilanowskim pałacu. W historycznych komnatach przybliżymy postacie słynnych mieszkanek rezydencji: Marii Kazimiery, Elżbiety Sieniawskiej, Izabeli Lubomirskiej i Aleksandry Potockiej. Opowiemy też o historii higieny w epoce nowożytnej oraz przyjrzymy się pomieszczeniom i obiektom związanym z zabiegami kosmetycznymi.

godz. 14.00: Panie na Wilanowie

Opowieść osnujemy wokół mieszkanek pałacu wilanowskiego i ich wpływu na rezydencję. Niezależne, mądre, silne, piękne duchem – oto najkrótsza charakterystyka kobiet, których losy splotły się nierozerwalnie z pałacem wilanowskim. Nie było wśród nich niewiast przeciętnych i nijakich, choć ich niezwykłość manifestowała się różnymi cechami. Łączył je przekazywany z pokolenia na pokolenie szacunek do miejsca i jego historii.

godz. 14.30: Nieczyste sprawki

Pawilon Łazienkowy w pałacu w Wilanowie powstał w ostatniej ćwierci XVIII wieku na zlecenie księżnej Izabeli Lubomirskiej. Stanowił przede wszystkim miejsce zabiegów pielęgnacyjno-odmładzających właścicielki Wilanowa. Jednak odbywały się w nim również spotkania towarzyskie, dlatego cechuje go luksusowy wystrój. W czasach Jana III kąpieli zażywano w wannach wnoszonych tymczasowo do apartamentów, a czystość uważana była za osobliwość. Podczas spaceru zapoznamy się z historią higieny, dawnymi, niekiedy zatrważającymi, zaleceniami dotyczącymi kąpieli oraz przybliżymy nieczyste sprawki minionych wieków.

1 i 2 października 2022 roku, godz. 14.00 i 14.30

Wstęp wolny. Bezpłatne bilety można pobrać w kasie muzeum lub online. Spotykamy się w pałacu przy szatni.

*****

Początki muzeum wilanowskiego sięgają 1805 r., kiedy to Stanisław Kostka Potocki udostępnił swoje zbiory publiczności. Kolekcja rozrastała się stopniowo, a po wybuchu II wojny światowej szybko stała się obiektem zainteresowania niemieckich władz okupacyjnych.

Już w październiku 1939 r. Niemcy przejęli inwentarze muzealne. Do lutego 1940 r. wybrali i skonfiskowali ponad 330 dzieł z kolekcji wilanowskiej, a muzeum zostało zamknięte dla publiczności. Wiosną 1941 r. z polecenia władz okupacyjnych opiekę nad zbiorami wilanowskimi objęło Muzeum Narodowe. Część zbiorów przewieziona została do MNW, część – zapakowana w skrzynie – pozostała w pałacu. Jesienią 1943 r. do MNW przewieziona została kolejna partia zabytków.

Razem z pozostałymi zdeponowanymi tam zbiorami, zabezpieczonymi przez Urząd Pełnomocnika Specjalnego do Sporządzenia Spisu i Zabezpieczenia Dzieł Sztuki i Zabytków Kultury (Dienststelle des Sonderbeauftragten für die Erfassung und Sicherung der Kunst- und Kulturschätze), przetransportowane zostały na Wawel. Po kilku miesiącach, w związku z przesuwaniem się frontu wschodniego, rozlokowane zostały w składnicach na Dolnym Śląsku, a następnie część z nich wywieziono w głąb Rzeszy.

Powstanie warszawskie przyniosło zasadnicze zmiany w rezydencji oraz kolekcji, która tam pozostała: rabunki wnętrz i zbiorów, dewastację zabytkowego wyposażenia przez żołnierzy niemieckich i węgierskich oraz pośpieszną wywózkę ocalałych dzieł.

Ostatni akt grabieży miał miejsce w grudniu 1944 r., kiedy to według relacji świadków mjr Weizenstein (?) z Muzeum Wojskowego w Monachium wywiózł m.in. Portret konny Stanisława Kostki Potockiego pędzla Jakuba Ludwika Davida, słynny namiot turecki oraz wyroby z brązu, zabytkowe meble i kilkadziesiąt innych obrazów.

Mimo powojennych restytucji nadal poszukiwanych jest niemal 300 dzieł zidentyfikowanych jako straty wojenne. Szacuje się, że zaginionych jest kolejnych kilkaset obiektów, ale z powodu niszczenia i rekwizycji przedwojennej dokumentacji nie są one na tym etapie badań możliwe do jednoznacznej identyfikacji.

Najcenniejsze straty wojenne z kolekcji:

Kabinet, według tradycji dar Innocentego XI dla Jana III przekazany po zwycięstwie pod Wiedniem w 1683 r., Włochy, drewno hebanowe, kość słoniowa, masa perłowa, szylkret, rzeźbienie, inkrustacja, intarsja, 205 × 162 × 58 cm, nr w bazie strat wojennych: 12108;

Architektura, rzeźba i malarstwo, Pompejusz Batoni, ok. 1741, olej, płótno 123 × 93 cm, nr w bazie strat wojennych: 2229;

Portret małżonków, Piotr Nason, 1648, olej, deska, 83 × 65 cm, nr w bazie strat wojennych: 2244;

Portret mężczyzny z kielichem w ręku, Dirck Dircksz van Santvoort, olej, deska, 82 × 71 cm, nr w bazie strat wojennych: 2251;

Portret Augusta III Sasa, miniatura na porcelanie saskiej, Jan Marcin Heinrici, Jan Joachim Kändler (?), wysokości około 45 cm, nr w bazie strat wojennych: 2238.

Po 1989 r. dzięki działaniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego odzyskano:

w 1996 r. – obraz Pompejusza Batoniego Apollo i dwie muzy;

w 2012 r. – obraz mistrza flamandzkiego Szewc;

w 2016 r. – osiemnastowieczne meble: kabinet i biurko.

Przeczytaj o stratach wojennych w zbiorach malarstwa w Wilanowie.

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, ul. Stanisława Kostki Potockiego 10/16, Warszawa