Wyspiański. Aneks

Muzeum Narodowe w Krakowie

Ponad 104 tysiące widzów na wystawie „Wyspiański”

Wystawę Wyspiański w Muzeum Narodowym w Krakowie zobaczyło w ciągu 107 dni ponad 104 tysiące osób. Oznacza to, że tygodniowo zwiedza ją około 5800 osób. Tym samym ekspozycja prac autora Wesela wśród wystaw przygotowanych przez Muzeum w XXI wieku ustępuje popularnością tylko ekspozycji Od Maneta do Gauguina. Impresjoniści i postimpresjoniści z Musee d’Orsay w Paryżu, którą w 2001 roku w krótszym czasie (od 4 czerwca do 5 sierpnia) zobaczyło 141 000 zwiedzających (blisko 13 000 widzów tygodniowo). Wysoką – lecz niższą niż Wyspiański – frekwencją mogą się poszczycić kolejni rekordziści po roku 2000, wystawy: #dziedzictwo (75 000 zwiedzających, 2 600 widzów tygodniowo) Turner. Malarz żywiołów (67 000 zwiedzających, 5 900 widzów tygodniowo), Olga Boznańska (64 500 zwiedzających, 4 450 widzów tygodniowo) czy Maria Mater Misericordiae (51 200 zwiedzających, 3 270 widzów tygodniowo). Od blisko roku w Gmachu Głównym gości także Dama z gronostajem. Bezcenny obraz odwiedziło 185 tys. miłośników twórczości Leonarda da Vinci (oznacza to, że Damę ogląda ponad 3 100 osób tygodniowo).

– Wszyscy w Krakowie i nie tylko w Krakowie czekali na Wyspiańskiego. Popularność naszej ekspozycji jest dowodem na to, jak bardzo potrzebna jest w mieście stała prezentacja dzieł tego artysty – mówi pan Łukasz Gaweł, zastępca dyrektora ds. strategii, rozwoju i promocji.

By urozmaicić eksponowany zbiór dzieł pochodzących wyłącznie z kolekcji Muzeum i depozytów od lat tu przechowywanych, w przestrzeniach wystawy czterokrotnie w tym roku pojawią się obiekty z kolekcji obcych. Cykl pokazów zatytułowany Wyspiański. Aneks zainaugurowała 15 marca prezentacja dwóch pastelowych portretów sióstr Pareńskich: Marii, która była pierwowzorem Maryny z Wesela, oraz Zofii, żony Tadeusza Boya-Żeleńskiego, „weselnej” Zosi. Od Nocy Muzeów – 18 maja 2018 roku – zwiedzający wystawę będą mogli zobaczyć kolejne nowości: pochodzące ze zbiorów prywatnych, nieprezentowane publicznie od 1958 roku projekty Stanisława Wyspiańskiego do dekoracji wnętrz Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego. Pastele: Liście i kwiat kasztanowca oraz Wieniec róż były wzorem do malarskich fryzów zdobiących ściany westybulu i sufit czytelni Domu Lekarskiego w Krakowie. Obie kompozycje Wyspiański wykonał jesienią 1904 r. na zlecenie profesora Juliana Nowaka.

Wystawa prac plastycznych uczniów Zespołu Szkół Specjalnych nr 11 w Krakowie

Już po raz trzeci Muzeum gości wystawę prac powstających w ramach tzw. zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w krakowskim Zespole Szkół Specjalnych nr 11. W Kamienicy Szołayskich można oglądać 19 prac młodych artystów, wykonanych w różnych technikach i z różnych materiałów: bibuły, kartonu, liści, za pomocą farb i kredek, z wykorzystaniem fotografii. Każdemu dziełu towarzyszy zdjęcie autora i jego krótki opis. Prace będą dostępne do 27 maja. Wstęp wolny.

EUROPEUM nagrodzone za dostępność dla osób niepełnosprawnych

9 maja w Pałacu Prezydenckim przedstawiciele Muzeum odebrali nagrodę 3. edycji Konkursu Architektoniczno-Urbanistycznego „Lider Dostępności”. Celem konkursu jest promowanie najlepszych rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych, pomagających w dostosowaniu budynków do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM został laureatem nagrody w kategorii „obiekt zabytkowy”. W uzasadnieniu możemy przeczytać, że jury doceniło modelowy przykład modernizacji obiektu zabytkowego, przy której wzięto pod uwagę potrzeby osób z niepełnosprawnościami, oraz sukcesywne działania Muzeum Narodowego w Krakowie zmierzające do udostępnienia oferty muzealnej jak najszerszej grupie odwiedzających. Osiągnięciem EUROPEUM jest wprowadzenie do zabytkowej przestrzeni budynku nowoczesnych rozwiązań. Na chodniku przy wejściu zbudowana została pochylnia niwelująca próg; lady recepcji, szatni oraz sklepu muzealnego pozwalają na swobodny dostęp osobie na wózku; przejścia pomiędzy salami są bezprogowe. W toaletach dla osób z niepełnosprawnością uchwyty i przyciski są wygodne także dla osób ze spastycznością rąk. Szczególną atrakcją dla osób niewidomych jest atlas Europy zawierający wypukłe grafiki zabytków. Muzeum zadbało także o potrzeby osób głuchych, umożliwiając (po wcześniejszym umówieniu się) zwiedzenie z tłumaczem języka migowego.

Zapraszamy do Wielkiej Zbiórki Książek

Zapraszamy do udziału w organizowanej przez Fundację Zaczytani IV edycji Wielkiej Zbiórki Książek. Zebrane tomy trafią do tworzonych w szpitalach bibliotek dla pacjentów – dzieci i dorosłych. Przyniesione książki można składać do 20 maja w oznaczonych przez Fundację kartonach, które zostały wystawione w następujących oddziałach: EUROPEUM, Kamienicy Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego, Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, Pawilonie Józefa Czapskiego, Gmachu Głównym, Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Zaczytani – oddaj książkę, stwórz bibliotekę, zainspiruj innych – to ogólnopolska kampania społeczna, dzięki której tworzone są biblioteki w szpitalach, domach dziecka, hospicjach oraz promowane jest czytelnictwo.

Projekt witraża Józefa Mehoffera trafił do kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie

Z przyjemnością informujemy, że Muzeum otrzymało dofinansowanie ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Kolekcje muzealne” na zakup kolejnego projektu witraży Józefa Mehoffera dla katedry św. Mikołaja we Fryburgu. W 2018 roku do kolekcji Muzeum dołączy karton Św. Katarzyna i św. Barbara (1899) – najsłynniejszy i najbardziej rozpoznawalny spośród wszystkich kartonów fryburskich.

To sztandarowe dzieło polskiej sztuki dekoracyjnej okresu modernizmu, które wraz kartonem Św. Sebastian i św. Maurycy współtworzy projekt witraża Męczennicy, nagrodzonego złotym medalem na Wystawie Powszechnej w Paryżu w roku 1900. Przyznanie nagrody miało przełomowe znaczenie dla kariery artystycznej Józefa Mehoffera. Święte wyobrażone na projekcie witraża to chrześcijańskie męczennice z czasu panowania cesarzy Dioklecjana i Maksymiana, które dobrowolnie poniosły śmierć, odmawiając wyrzeczenia się wiary. Mehoffer przedstawił je w momencie podejmowania tej heroicznej decyzji.

Św. Katarzyna Aleksandryjska, wyobrażona po lewej stronie, za głoszenie chrześcijaństwa i krytykę cesarza została skazana na tortury łamania kołem; wyrok śmierci wykonano na niej przez ścięcie mieczem. Katarzynie towarzyszy atrybut jej męczeństwa – ogromne koło tortur.

Św. Barbara (Barbara z Nikomedii), wyobrażona w prawej części kartonu, wbrew swemu ojcu, poganinowi Dioskurosowi, nie wyparła się wiary. Była za to więziona w wieży, gdzie przed śmiercią objawił się jej anioł z kielichem i hostią. Poniosła śmierć ścięta mieczem. W poświęconej jej kwaterze artysta nieco szerzej niż w pozostałych rozbudował narrację, a wieżę więzienną Barbary przedstawił jako krakowską basztę stolarzy z przylegającym do niej Arsenałem, fragmentami murów obronnych i Plant.

Moment agonii męczennic Mehoffer wyobraził w dolnej partii witraża – ich nagie ciała okalają splątane, wyolbrzymione kwiaty orchidei. Umierającym asystują wyłaniające się z gąszcza roślin kobiety: upostaciowienia Thanatosa – śmierci.

Nowe dzieło do zbiorów sztuki polskiej XX i XXI wieku

Z przyjemnością informujemy, że Muzeum otrzymało dofinansowanie ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Kolekcje muzealne” na zakup obrazu Eugeniusza Zaka Kobieta w zielonej sukni (Portret matki). Autor to jeden z najważniejszych malarzy związanych z kręgiem artystów École de Paris, współtwórca Stowarzyszenia Artystycznego „Rytm”.

Dzieło należy do unikatowej grupy najwcześniejszych znanych paryskich obrazów Eugeniusza Zaka, takich jak Portret poety (Bolesław Leśmian), Portret młodego mężczyzny oraz Portret Leopolda Gottlieba. Pokazuje źródła twórczości artysty i jego udane próby poszukiwania własnego stylu.

Portret kobiety w zielonej sukni uchodzi za portret matki artysty Adeliny z Kroneblechów-Zakowej. Można w nim znaleźć odniesienia zarówno do kolorów Boznańskiej, jak i do form i sposobu operowania płaskimi plamami barwnymi charakterystycznymi dla Ślewińskiego. Wyrafinowana kolorystyka, idąca w parze ze stylizacją formy, uproszczeniem ludzkiej postaci, jest zapowiedzią stylu Zaka, wyraźnie odwołującego się do tradycji renesansu, twórczości Piotra Puvis de Chavannes’a i malarstwa z kręgu École de Pont-Aven. Obraz odbiega od kojarzonych z Zakiem syntetycznych portretów czy idyllicznych scen inspirowanych twórczością Puvis de Chavannes’a i Pawła Cézanne’a.

Na uwagę zasługuje historia obrazu. Kobieta w zielonej sukni była wystawiona w roku 1905 w paryskim Salonie Jesiennym (Salon d’Automne) wraz z dziesięcioma pracami młodego twórcy. Na rynku antykwarycznym obraz pojawił się w 1971 roku, kiedy to został sprzedany w Paryżu w Hotel Drouot, a pośredniczącym w sprzedaży był dom aukcyjny Pierre Cornette de Saint Cyr; następnie portret notowany był w prowadzonej przez Zbigniewa Legutkę nowojorskiej Lipert Gallery, gdzie zakupiła go lekarka polskiego pochodzenia dr Stefania Irwin-Zarecka. W 2012 roku pojawił się na aukcji w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku, a następnie na rynku antykwarycznym w Polsce.

Wydarzenia edukacyjne

10 maja

Rembrandt jako biblista i pejzażysta. Wokół „Krajobrazu z miłosiernym Samarytaninem”

cykl: Dyskusja nad obrazem i nie tylko

Ośrodek Kultury Europejskiej EUROPEUM, pl. Władysława Sikorskiego 6, godz. 17.00

prowadzenie: pp. prof. dr hab. Juliusz A. Chrościcki, Filip Chmielewski, ks. dr hab. Stanisław Wronka, wstęp wolny

***

Akwarele Jana Matejki

cykl: Czwartki u Matejków

Dom Jana Matejki, ul. Floriańska 41, godz. 18.00

prowadzenie: p. Agnieszka Zagrajek, wstęp wolny

11 maja

Oprowadzanie po Galerii Rzemiosła Artystycznego

Gmach Główny, al. 3 Maja 1, godz. 16.30

prowadzenie: p. Magdalena Schuster, wstęp z biletem na wystawę

***

Oprowadzanie kuratorskie po wystawie „Teraz komiks!”

Gmach Główny, godz. 16.00

prowadzenie: p. Artur Wabik, wstęp z biletem na wystawę

***

Spotkanie w języku angielskim przy obrazie Leonarda da Vinci „Dama z gronostajem”

Gmach Główny, godz. 17.00

prowadzenie: p. Marta Witoń, wstęp z biletem na wystawę

***

Historia zaczyna się w Jankówce

cykl: Ogrody Józefa Mehoffera

Dom Józefa Mehoffera, ul. Krupnicza 26, godz. 18.00

prowadzenie: p. dr Zofia Malinowska, wstęp wolny

12 maja

Motywy roślinne

cykl: 10+Sztuka / Z natury rzeczy (warsztaty plastyczne dla dzieci w wieku od 10 do 13 lat)

Gmach Główny, wystawa Wyspiański, godz. 10.30

prowadzenie: p. Izabela Lechowicz, wstęp: 80 zł za cykl zajęć, 20 zł za jednorazowy udział w warsztatach

konieczna rezerwacja, tel. 12 433 57 44

***

Wyspiański prywatnie. O relacjach i przyjaźniach artysty z przedstawicielami krakowskiego świata kultury

spacer po Krakowie

Gmach Główny, wystawa Wyspiański, godzina 10.00

prowadzenie: p. Joanna Świtała, wstęp: 10 zł

konieczna rezerwacja, tel. 12 433 57 44

***

Cenniejsza od złota. O tym, że nie zawsze to, co rzadkie, jest tym, co niezbędne

cykl: Latający dywan. Opowieści przedmiotów (spotkania z aktorem dla dzieci w wieku od 4 do 7 lat)

Gmach Główny, godz. 12.00

prowadzenie: p. Cieszka Żółtko, wstęp: 10 zł

zakup biletów

***

Zrób zabawkę dla swojego dziecka

warsztaty dla dorosłych

Gmach Główny, wystawa Z drugiej strony rzeczy. Polski dizajn po roku 1989, godz. 15.00

prowadzenie: p. Małgorzata Bojanowska, wstęp: 30 zł

konieczna rezerwacja, tel. 12 433 57 44

13 maja

Głowy do góry!

cykl: Konik muzealny (warsztaty dla dzieci w wieku od 4 do 7 lat)

Dom Jana Matejki, godz. 11.00

prowadzenie: pp. Weronika Moskwa, Martyna Majsterek, wstęp: 15 zł od dziecka (dla opiekuna wstęp bezpłatny), uczestnicy mogą dołączyć do godz. 13.00

***

Oprowadzanie po wystawie „Wyspiański”

Gmach Główny, godz. 12.00 i 14.00

prowadzenie: pp. Magdalena Schuster, Zuzanna Buchholz, wstęp z biletem na wystawę 

15 maja

Mamy, zwiedzamy!

oprowadzanie dla opiekunów dzieci do lat trzech po wystawie Teraz komiks!

Gmach Główny, godz. 11.00

prowadzenie: p. Anna Sokulska, wstęp z biletem na wystawę

***

Spotkanie u Wyspiańskiego

cykl: Muzeum Przyjazne (spotkanie dla osób z niepełnosprawnością wzroku)

Gmach Główny, wystawa Wyspiański, godz. 16.00

prowadzenie: p. Katarzyna Szczygieł, wstęp: 1 zł

***

Medale Radziwiłłów w kolekcji Gabinetu Numizmatycznego MNK

cykl: Numizmatyka, czyli co?

Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, ul. Józefa Piłsudskiego 12, godz. 18.00

prowadzenie: p. Paulina Taradaj, wstęp wolny

16 maja

Stanisław Wyspiański i sztuka użytkowa

Gmach Główny, godz. 18.00

prowadzenie: p. Marta Romanowska, wstęp wolny

***

Sytuacja się zmieniła to czasowa wystawa sztuki polskiej XX i XXI wieku. Prezentuje wybór stu najważniejszych dzieł powstałych od końca XIX wieku (projekty witraży Józefa Mehoffera z 1899, Śnieg Juliana Fałata z 1907 r.) do dziś (najmłodsza praca to Wota Natalii Wiernik z 2017 r.). Wystawa ma przypominać o Galerii Sztuki Polskiej XX wieku, która była ważną częścią Muzeum, a w związku z wielkim pokazem twórczości Stanisława Wyspiańskiego została zamknięta.

– Ta ekspozycja jest swego rodzaju szkicem, przybliżeniem do nowej stałej Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku, jaką Muzeum zamierza otworzyć w 2020 roku – mówi dyrektor MNK, pan dr hab. Andrzej Betlej. – Bardzo się cieszę, że zespół kustoszy i edukatorów wspólnie przygotował wystawę, która zrywa z konwencją narracji historycznej o sztuce, dając widzom możliwość samodzielnych poszukiwań. Wystawa jest więc swego rodzaju eksperymentem, ale zarazem dzięki niej można zobaczyć najważniejsze dzieła z kolekcji sztuki współczesnej naszego Muzeum.

Ekspozycję przygotował zespół ośmiu kuratorów: pp. Anna Budzałek, Magdalena Czubińska, Dorota Jędruch, Urszula Kozakowska-Zaucha, Światosław Lenartowicz, Agata Małodobry, Maria Masternak, Andrzej Szczerski. Wystawa zaczyna się od zagadnienia meta-muzeum, dotykającego związku instytucji tego typu z życiem codziennym w kontekście społecznym. Reprezentatywny dla tej części ekspozycji jest obraz Jacka Sroki Ruiny Muzeum Narodowego w Krakowie (1999). Inne tematy, które porządkują przestrzeń wystawy, to: portret, bryła, materia, pejzaż, martwa natura, forma.

W każdej części ekspozycji dzieła wchodzą we wzajemny dialog ze sobą i z widzem. Psychologiczne portrety Leona Wyczółkowskiego i Olgi Boznańskiej zostały zestawione z symbolizmem Jacka Malczewskiego i ekspresją Witkacego, harmonijne przedstawienia ludzkiego ciała Katarzyny Kobro i Marii Jaremy kontrastują z fragmentarycznymi Kazimierza Mikulskiego czy Zbyluta Grzywacza.

Prezentowana na wystawie martwa natura znakomicie ilustruje poszukiwanie nowego malarskiego języka – od formistycznych prac Tytusa Czyżewskiego i Jana Hrynkowskiego po abstrakcyjne kompozycje, zawierające jedynie aluzje do form, które były dla nich inspiracją (prace Jana Tarasina i Tadeusza Kantora). Podobnie dział „Krajobraz” jest fascynującą ilustracją malarskiego myślenia o pejzażu – od nastrojowych płócien Jana Stanisławskiego i Ferdynanda Ruszczyca przez eksperymenty Władysława Strzemińskiego i Jana Cybisa po prace Stanisława Rodzińskiego.

Współczesna rzeźba nie tylko przestaje imitować rzeczywistość, ale przekracza definicję materiału rzeźbiarskiego: artyści używają nietypowych tworzyw, nadając bryle miękkość i zaskakujące faktury (Magdalena Abakanowicz, Maria Pinińska-Bereś), mierząc się z tradycyjnym materiałem, czynią go optycznie lżejszym przez zastosowanie ażurowych wydrążeń (Katarzyna Kobro), dodają ekspresji dzięki technikom nieakademickim (Barbara Zbrożyna).

– Zamysłem wystawy jest prezentacja polskiej sztuki XX i XXI wieku w sposób nieortodoksyjny – piszą we wstępie do publikacji towarzyszącej pokazowi kuratorki: pani Magdalena Czubińska, pełnomocnik dyrektora MNK ds. działalności wystawienniczej, i pani Urszula Kozakowska-Zaucha. – Nie chodzi o układ chronologiczny czy dydaktyczny wywód o prądach artystycznych. Wiek XX zasadniczo odmienił i formę, i treść. Kierunki powstawały co kilka lat, czasem równolegle, prądy artystyczne znalazły się w niemal chaotycznym, bezustannym ruchu. Kolejne „izmy” pączkowały, nawarstwiały się, wpadały w kolizje. Rozpad, groteska, przypadek, absurd, paradoks, a nade wszystko krytyka – to pojęcia, które zaabsorbowały artystów. Wierzymy, że udało nam się pokazać inność polskiej sztuki XX i XXI wieku na tle historii sztuki.

Jedna ze ścian na wystawie została przeznaczona na czasowe pokazy dzieł sztuki. Obecnie można tam oglądać drzeworyty Jerzego Panka. Ekspozycja jest także okazją do prezentacji najnowszych nabytków Muzeum Narodowego.

Informacje dla zwiedzających:

Sytuacja się zmieniła

20 kwietnia 2018 – 22 grudnia 2019 roku

Gmach Główny, al. 3 Maja 1, II piętro

poniedziałki: nieczynne, wtorek-sobota: godz. 10.00-18.00, niedziela: godz. 10.00-16.00

Bilet normalny: 20 zł

Bilet ulgowy: 15 zł

Bilet rodzinny: 40 zł

Bilet grupowy ulgowy: 5 zł

Organizator: Muzeum Narodowe w Krakowie

Kuratorzy: Anna Budzałek, Magdalena Czubińska, Dorota Jędruch, Urszula Kozakowska-Zaucha, Światosław Lenartowicz, Agata Małodobry, Maria Masternak, Andrzej Szczerski, koordynatorzy: Alicja Głuszek, Aleksandra Kłaput, aranżacja: Magdalena Bujak