Poznając Amerykę

Adrian Nikiel

Opublikowana jako pierwszy tom serii Bibliotheca Erasmiana xiążka p. Artura Ławniczaka to przekrojowa, bogata w szczegóły prezentacja rzeczywistości prawno-ustrojowej państw Ameryki Łacińskiej. Na ponad 230 stronach autor wyczerpująco przedstawił modele polityczne zaistniałe na przestrzeni ostatnich dwóch wieków na południe od Rio Grande: monarchię (Mexyk, Brazylia, Haiti), wojskową dyktaturę i zróżnicowane odcienie demokracji – liberalną, socjalistyczną, czy z silną pozycją prezydenta. Zabrakło, niestety, krótkotrwałego Królestwa Araukanii i Patagonii, być może właśnie ze względu na jego efemeryczność (www.araucania.org).

Tom otwiera omówienie historycznej specyfiki ustrojów latynoamerykańskich oraz wpływu współczesnych wzorców ustrojowych USA i Europy Zachodniej. Następnie dociekliwy miłośnik Nowego Świata ma możliwość zapoznania się z zagadnieniami jedności i podziału władzy państwowej, konfrontacyjnego pluralizmu, miejsca głów państw, parlamentarzystów, sędziów i innych urzędników państwowych w systemach władzy. Autor wskazuje też na dwie podstawowe formy organizacji państw: unitaryzm i federalizm, ich zmienność na przestrzeni dziesięcioleci i ciągły brak stabilizacji wewnętrznej. Ten brak to wynik zarówno bardzo częstych bezpośrednich interwencyj wojska w sytuacjach kryzysowych, jak też licznych zmian ustaw konstytucyjnych.

Ostatnia część xiążki przybliża wybrane „Wyraziste modele ustrojowe”: mexykański, kubański, kostarykański, kolumbijski, urugwajski i paragwajski.

Należy podkreślić, że dzieło dr. Ławniczaka, znanego przede wszystkim jako znakomity publicysta, to pierwsza polska monografia prezentująca polityczno-prawne aspekty powstania i funkcjonowania reżimów południowoamerykańskich. Będzie zapewne pasjonującą lekturą dla politologów i prawników.