„Fotografia czy antyfotografia? Materiały z sympozjum naukowego...”

Muzeum w Gliwicach

Pokaz zamknięty – wystawa, jaką Zdzisław Beksiński, Jerzy Lewczyński i Bronisław Schlabs otworzyli 20 czerwca 1959 roku w siedzibie Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego, przeszła do legendy. W 2019 roku, w którym minęło 60 lat od słynnego Pokazu…, Czytelnia Sztuki – Muzeum w Gliwicach zorganizowało ekspozycję przywołującą twórczość nieformalnej grupy trzech artystów, której działania w istotny sposób wpłynęły na myślenie o miejscu i roli fotografii w sztuce. Wystawie towarzyszyło dwudniowe sympozjum naukowe, które odbyło się w Czytelni Sztuki 18 i 19 czerwca. Nakładem Muzeum w Gliwicach w serii Czytelnia Sztuki właśnie ukazuje się zbiór referatów, jakie zostały wygłoszone w jego ramach.

Redaktorem publikacji jest Krzysztof Jurecki. We Wstępie do zbioru pisze on: Wspólnie z dyrektorem Muzeum w Gliwicach Grzegorzem Krawczykiem do sympozjum pt. „Fotografia czy antyfotografia” zaprosiliśmy specjalistów zainteresowanych historią fotografii polskiej lat 50. XX wieku. Sympozjum towarzyszyło wystawie „Fotografia czy antyfotografia? Zdzisław Beksiński, Jerzy Lewczyński, Bronisław Schlabs – 60-lecie Pokazu zamkniętego” (10.05–5.07.2019). Historia polskiej fotografii lat 50. wydaje się obszarem określonym badawczo, gdzie realizm socjalistyczny po 1956 roku ustąpił miejsca nowoczesnemu reportażowi oraz tradycji awangardowej, która zdominowała dyskurs artystyczny fotografii. (…) Za kilka czy kilkanaście lat przekonamy się, czy teksty zawarte w wydawnictwie po sympozjum będą cytowane i czy staną się odniesieniem do kolejnych reinterpretacji w niełatwym temacie antyfotografii, której znaczenie, moim zdaniem, będzie rosło wraz z badaniami na temat modernizmu i postmodernizmu oraz ustaleniem ich jakże płynnych granic. Sympozjum i opublikowane materiały są też poniekąd zachętą i wyzwa­niem dla polskich muzeów posiadających najważniejsze kolekcje fotograficzne (Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Fotografii w Krakowie) oraz dla uniwersytetów i ASP do podjęcia badań historii i współczesności fotografii polskiej, gdyż takich profesjonalnych sympozjów wciąż brakuje. Stanowią one oczywiście podstawę do opracowania kolejnych – w tym syntetycznych i całościowych – historii. Co dało sympozjum? Pokazało twórczość głównie Beksińskiego i Lewczyńskiego w różnych, czasem przeciwstawnych wizjach i w konsekwencji interpre­tacjach. Zarysowało też nowy wątek związku literatury i sztuk wizualnych, kryzysu wartości i człowieczeństwa.