Generał (Carlos) Hugo BÁNZER Suárez

Jacek Bartyzel

Boliwijski wojskowy i polityk. Urodził się w 1926 roku w Concepción koło Santa Cruz, w rodzinie czystej krwi hiszpańskiej (lecz pochodzenia niemieckiego), co w tym, typowo indiańskim, regionie Boliwii jest rzadkością. Mając piętnaście lat wstąpił do Szkoły Wojskowej w La Paz, gdzie – z powodu niskiego wzrostu – nazywano go el Peliso („Mały”). Studia militarne kontynuował w Buenos Aires i w amerykańskiej Szkole Wojskowej w Panamie.

W 1964 roku wziął udział w przewrocie wojskowym, który obalił lewicowy reżim Narodowego Ruchu Rewolucyjnego (MNR), istniejący od rewolucji boliwijskiej z 1952 roku. Nowy prezydent, René Barrientos, mianował go ministrem oświaty i kultury. W latach 1967-69 był attaché wojskowym w Waszyngtonie, a następnie komendantem Akademii Wojskowej w La Paz.

W 1971 roku, zagrożony zesłaniem do prowincjonalnego garnizonu, a następnie zmuszony szukać azylu w ambasadzie argentyńskiej, stanął na czele cywilno-wojskowego zamachu stanu, który obalił lewicowego prezydenta, gen. Juana José Torresa. Został wówczas po raz pierwszy prezydentem Republiki. Trzy lata później dokonał odgórnego zamachu (autogolpe), ustanawiając rządy dyktatorskie, wzorowane na brazylijskim modelu umiarkowanego autorytaryzmu, stąd też nazywane dictablanda („miękki dyktat”). Zwalczał lewicową partyzantkę, ekspulsował wszystkich sowieckich „dyplomatów” uprawiających szpiegostwo oraz – wespół z rządami wojskowymi Chile, Argentyny, Paragwaju, Urugwaju i Brazylii – uczestniczył w „operacji Kondor”, wymierzonej w terrorystów komunistycznych. Prywatyzacja znacjonalizowanych w poprzednich dekadach przedsiębiorstw oraz wzrost cen ropy na rynkach światowych po 1973 roku zaowocowały także gospodarczą prosperity tego najbiedniejszego dotąd kraju kontynentu.

W 1977 roku Bánzer anulował autogolpe, przywracając rządy konstytucyjne, a rok później ustąpił z urzędu i wyraził zgodę na przeprowadzenie wyborów. W 1979 roku utworzył partię Narodowa Akcja Demokratyczna (Acción Democrática Nacionalista; ADN), która głosiła hasło: „Porządek, Pokój, Praca” (Orden, Paz y Trabajo), za podstawę swojego programu uznawała nacjonalizm, demokrację i humanizm, odwoływała się do doktryny społecznej Kościoła i postulowała przejście od kapitalizmu państwowego do ekonomii rynkowej. Z ramienia ADN Bánzer kandydował trzykrotnie (1985, 1989, 1993) w wyborach prezydenckich, a w 1985 zawarł z MNR „Pakt dla Demokracji”, który przyczynił się do pacyfikacji tego najbardziej niestabilnego kraju na kontynencie (189 zamachów stanu w ciągu 154 lat niepodległej historii!).

W 1997 roku został ponownie prezydentem, desygnowanym przez parlament, jako kandydat pięciu głównych partii, które zawarły „kompromis dla Boliwii”. Tym samym, był pierwszym byłym dyktatorem latynoamerykańskim, który powrócił do władzy drogą konstytucyjną. Po zachorowaniu na raka płuc podał się w 2001 roku do dymisji. Zmarł w 2002 roku w Santa Cruz de la Sierra.

Położenie geograficzne Boliwii, w sercu regionu, wyznacza jej naturalne powołanie, nakłaniając ją do integrowania Ameryki Południowej, jako najwyższego priorytetu jej polityki zewnętrznej.