José María AZNAR López

Jacek Bartyzel

Polityk hiszpański. Urodził się w 1953 roku w Madrycie, w konserwatywnej rodzinie, mocno związanej z państwem frankistowskim: jego dziadek, uczestnik „Krucjaty”, był dyplomatą i ambasadorem, a ojciec – Manuel Aznar – dyrektorem Szkoły Filmowej i szefem państwowej rozgłośni radiowej. Sam Józef Maria odcinał się jednak od dziedzictwa autorytaryzmu, określając się jako konserwatysta liberalny i demokrata. Ukończył Kolegium Naszej Pani pod Krzyżem oraz studia prawnicze. Po ukończeniu studiów pracował jako inspektor finansowy. Doświadczenie polityczne zdobywał u boku założyciela i pierwszego szefa Sojuszu Ludowego (Alianza Popular) – Manuela Fragi Iribarne; do partii tej wstąpił w 1979 roku, a od 1982 był deputowanym z jej ramienia do Kortezów. Przez dwa lata był stał na czele lokalnego rządu regionu Kastylia-Léon.

Wraz ze zmianą nazwy stronnictwa (1989) na Partia Ludowa (Partido Popular) został jej przewodniczącym. Dwukrotnie (1989, 1993) był jej kandydatem na szefa rządu w wyborach parlamentarnych, jednak socjalistów (PSOE) F. Gonzáleza udało się mu pokonać i odsunąć od władzy (po 14 latach rządów) dopiero w marcu 1996 roku. Jego rządy – zwłaszcza na tle stagnacji, chaosu i korupcji pod rządami lewicy – oceniane były jako nadzwyczaj udane. Do swoich sukcesów Aznar mógł zaliczyć wzrost gospodarczy (wskaźnik PKB 3,7 % w 2000 roku), spadek inflacji do 2% i radykalne obniżenie bezrobocia – z rekordowego w Unii Europejskiej wskaźnika 22% do 13,4 %, a w niektórych regionach nawet do 7% oraz przywrócenie pokoju społecznego między pracodawcami a pracobiorcami dzięki wynegocjowaniu zgody na liberalizację kodeksu pracy i redukcję przywilejów związków zawodowych.

W polityce zewnętrznej Aznar tworzył wraz z premierami Włoch (S. Berlusconi) i Anglii (T. Blair) nieformalny „triumwirat” przeciwstawiający się dominacji Francji i Niemiec oraz dążący do liberalizacji gospodarek państw Unii Europejskiej. Jego proamerykański kurs, wyrażający się udziałem Hiszpanii w okupacji Iraku, doprowadził do nieoczekiwanej klęski prawicy w wyborach z marca 2004 roku, odbywających się tuż po zamachu terrorystów islamskich w Madrycie; sam Aznar wszelako dużo wcześniej zapowiedział swoje wycofanie się z życia politycznego, kiedy jeszcze sukces jego partii wydawał się pewny.

Hiszpania konstytucyjna proponuje nam najwięcej wolności w ramach instytucji, z Koroną jako wierzchołkiem, z władzami współpracującymi ze sobą i z radami pracowniczymi dla osiągnięcia satysfakcjonujących kompromisów oraz dla uformowania społeczeństwa zintegrowanego, otwartego i dającego więcej szans wszystkim.