Jesteś tutaj: prof. Jacek Bartyzel » Hasła encyklopedyczne i słownikowe » Słownik Prawicy Współczesnej » Marcello (José das Neves Álves) CAETANO

Marcello (José das Neves Álves) CAETANO

Jacek Bartyzel

Portugalski prawnik, publicysta i polityk. Urodził się w Lizbonie w 1906 roku. Od młodości działał w organizacjach katolickich propagujących naukę społeczną Kościoła. Współpracował też z dziennikiem A Nação Portuguesa („Naród Portugalski”), który był organem monarchistyczno-narodowego Integralizmu Luzytańskiego. W 1927 roku założył własny dziennik A Voz („Głos”), a w 1931 objął katedrę prawa administracyjnego na Uniwersytecie Lizbońskim.

Od 1929 roku był jednym z najbliższych współpracowników dyktatora Portugalii, premiera Antónia de Oliveiry Salazara – również jako teoretyk wprowadzonego przezeń systemu politycznego, który określił mianem „prezydencjalizmu premiera”. Stał na czele Młodzieży Portugalskiej (Mocidade Portuguesa), a następnie przewodniczył prosalazarowskiej Unii Narodowej (União Nacional). W 1940 roku opracował nowy Kodeks Administracyjny. Następnie piastował kolejno urzędy: podsekretarza w urzędzie prezydenckim (1940-1944), ministra ds. terytoriów zamorskich (1944-1947), przewodniczącego Izby Korporacyjnej parlamentu (1949-1955) i ministra spraw wewnętrznych (1955-1958). Redagował też pismo prawnicze O Direito i wykładał gościnnie na papieskim Gregorianum w Rzymie. Jako zwolennik częściowej liberalizacji systemu autorytarnego został jednak w 1959 roku odsunięty przez Salazara z funkcji państwowych i mianowany rektorem Uniwersytetu Lizbońskiego; w 1962 podał się do dymisji również z tej funkcji na znak protestu przeciwko interwencji policji tłumiącej rozruchy studenckie.

26 września 1968, kiedy wylew krwi do mózgu uniemożliwił Salazarowi dalsze sprawowanie władzy, prezydent Amerigo Tomas powierzył mu urząd premiera. Rzuciwszy hasło „odnowy w ramach konstytucji”, Caetano podjął szereg działań liberalizujących: ogłosił amnestię dla emigrantów, zlikwidował policję polityczną (PIDE), wzmocnił gwarancje nietykalności osobistej, a Unię Narodową przekształcił w Akcję Narodowo-Ludową (Acção Nacional Popular). Przeprowadzone w 1969 oraz w 1973 roku, demokratyczne wybory parlamentarne przyniosły ANP całkowite zwycięstwo, co i tak nie na wiele się zdało, gdyż kres istnieniu korporacyjnego Nowego Państwa położyła 25 kwietnia 1974 rebelia ultralewicowego „ruchu kapitanów” (propagandowo upoetyzowana jako „rewolucja goździków”). Prezydent i premier zostali deportowani na Maderę; Caetano, zwolniony we wrześniu, uzyskał azyl polityczny w Brazylii, gdzie został dyrektorem Instytutu Prawa Porównawczego na Uniwersytecie w Rio de Janeiro. Zmarł tamże w 1980 roku.

Na dorobek naukowy Caetano składają się m.in.: Kodyfikacja administracyjna w Portugalii (1935), Perspektywy polityczne, ekonomiczne i życiowe kolonii (1936), Podręcznik prawa administracyjnego (1-2; 1937, 1973[10]), System korporacyjny (1938), Portugalia i międzynarodowe prawo kolonialne (1948), Nauka polityczna i prawo konstytucyjne (1955), Portugalia i umiędzynarodowienie problemów afrykańskich (1963), Konstytucje portugalskie (1968), Historia prawa portugalskiego (1981). Pozostawił także Moje wspomnienia o Salazarze (1977).

Sądzimy, że zmiana ustroju nie będzie możliwa ani płodna, jeżeli natychmiast nie zaistnieje elita zdolna do narzucenia Narodowi zbawczych zasad, arystokracja myśli i czynu.
PMK Design
© Organizacja Monarchistów Polskich 1989–2024 · Zdjęcie polskich insygniów koronacyjnych pochodzi z serwisu replikiregaliowpl.com.