Cztery pory roku na Wawelu

Zamek Królewski na Wawelu

Zima – nowa wystawa stała

Gabinet Porcelanowy – 15 lutego / Kuratorka: Dorota Gabryś

Ekspozycja XVII-wiecznej porcelany miśnieńskiej w nowej aranżacji. Zaprezentowane zostaną również XVII- i XVIII-wieczne srebra, obrazy i meble. Wystawa będzie zlokalizowana w północnym skrzydle I piętra Zamku Królewskiego w ramach Apartamentów Prywatnych.

Celem ekspozycji jest prezentacja nie tylko najwybitniejszych, kunsztownie wykonanych obiektów z porcelany pochodzących z Królewskiej Manufaktury w Miśni, lecz także kultury materialnej XVIII wieku. Tak zaprezentowana kolekcja będzie największym zbiorem w Europie Środkowej. Pałacowe wnętrza pierwszej galerii, ze ścianami pokrytymi zjawiskową wykładziną, zdobioną wystawnymi elementami rokokowymi, przeniosą zwiedzających w czasie, pozwalając doświadczyć XVIII-wiecznej atmosfery. Zobaczymy tu przykłady najlepszych sreber augsburskich oraz wybitne obrazy i meble, co złoży się na pełnię doświadczenia sztuki najwyższej klasy.

Jedną z największych atrakcji będzie przestrzeń poświęcona porcelanie miśnieńskiej zaaranżowana na kształt gabinetu luster, w których odbijać się będą prezentowane obiekty. Obejrzymy je dokładnie z każdej strony. Tu również zaprezentujemy jedne z najcenniejszych nabytków, które w minionym roku wzbogaciły kolekcję Zamku: Lisa (jeden z czterech zachowanych na świecie egzemplarzy) i dwa Mopsy, które dziś – to możemy zdradzić – doczekały się gromady przyjaciół tego samego gatunku.

Trzecia przestrzeń należeć będzie do arcydzieła Jana Joachima Kaendlera – głównego modelera w Królewskiej Manufakturze w Miśni w XVIII wieku. Jego Ukrzyżowanie (zwane także Golgotą) – to monumentalna kompozycja rzeźbiarska. Dzieło wykonane jest z białej, szkliwionej porcelany, w części z krzyżem wysokość wynosi 130 cm, pozostałe segmenty, w liczbie piętnastu, mają wysokość 40 cm. Osią dzieła jest krzyż osadzony w trawiastym gruncie, na którym widać postać Chrystusa przybitego do krzyża czterema gwoździami. Obok krzyża widoczne są czaszka i kości. Wokół zgromadzono jedenaście postaci.

Gabinet Porcelanowy antycypuje majową wystawę na Wawelu Wspaniałość rokoka. Miśnieńskie figurki porcelanowe Johanna Joachima Kaendlera. Obie ekspozycję będą dopełnieniem historii o manufakturze w Miśni.

Wiosna/lato – Wyspiański i Kaendler, jakich nie znacie

Wawel Wyspiańskiego – 21 marca – 22 lipca / Kuratorka: Agnieszka Janczyk

To wielka, jubileuszowa, wielowymiarowa ekspozycja dzieł artysty o tematyce wawelskiej. Sto dwadzieścia lat wcześniej, w 1904 roku, Wyspiański opublikował dramat Akropolis, rozgrywający się w katedrze, a także rozpoczął, wraz z architektem Władysławem Ekielskim, pracę nad projektem Akropolis. Projekt łączył się ściśle z odzyskiwaniem wzgórza wawelskiego przejętego przez zaborcę, a zarazem utrwalał XIX-wieczną koncepcję Wawelu jako serca Polski. Na wystawie będą też prezentowane inne wątki, przede wszystkim dotyczące niezrealizowanych witraży katedralnych oraz Wawelu w utworach literackich Wyspiańskiego. Wawel Wyspiańskiego jest pierwszą wystawą pokazującą w tak pełny sposób wątki wawelskie w twórczości artysty. Zobaczymy niemal 300 obiektów, a wśród nich m.in. pastele wyobrażające królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta oraz aktorów grających w dramacie Bolesław Śmiały – rzadko pokazywane ze względów konserwatorskich, a także duży zespół rysunków do projektu Akropolis, zarówno ze zbiorów muzealnych, jak i prywatnych. Pokażemy prace nigdy wcześniej nieeksponowane, odnalezione, a w niektórych przypadkach wręcz sensacyjne.

Wspaniałość rokoka. Miśnieńskie figurki porcelanowe Johanna Joachima Kaendlera – 23 maja – 29 września / Kuratorki: Dorota Gabryś, dr Claudia Bodinek; konsultacje: dr Dirk Syndram

Wyjątkowa na skalę światową prezentacja około dwustu porcelanowych figur autorstwa Jana Joachima Kaendlera wyprodukowanych przez Królewską Manufakturę Porcelany w Miśni, które pochodzą z prywatnych europejskich kolekcji, na co dzień niedostępnych dla zwiedzających. Wystawę projektuje światowej sławy artysta z Włoch Piotr Ludwik Pizzi (reżyser operowy, projektant kostiumów teatralnych, pracuje m.in. dla La Scali) wraz z Maksymem Pizzim Gasparonem Contarinim. Spektakularna aranżacja będzie nawiązywać do najkunsztowniejszych tradycji teatralnej sceny operowej.

W 1731 roku dwudziestopięcioletni rzeźbiarz Jan Joachim Kaendler został zatrudniony przez króla Augusta Mocnego jako nadworny rzeźbiarz i modeler w manufakturze miśnieńskiej, gdzie pracował aż do śmierci w roku 1775. Najświetniejszy okres działalności Miśni jest nierozerwalnie związany z nazwiskiem Kaendlera, odpowiedzialnego za wszystkie poszukiwane przez kolekcjonerów projekty, co więcej – stanowiące do dziś najważniejszą część oferty wytwórni.

Wczesne rzeźby Kaendlera nawiązują do zainteresowań drezdeńskiej socjety: polowań, teatru – szczególnie commedii dell’arte i opery – oraz… Zakonu Mopsa, który po roku 1738 zastąpił zakazaną przez Kościół katolicki masonerię.

W 1736 Kaendler rozpoczął pracę nad serią grup figuralnych znanych obecnie jako „krynolinowe”. Te wspaniałe, wielobarwne kompozycje dam i kawalerów w bogatych strojach dworskich przedstawiają normowaną etykietą codzienność ówczesnej elity – kurtuazyjne rozmowy i pełne zmysłowości zaloty.

Wystawa przygotowana we współpracy z Galerią Röbbig München.

Jesień, czyli część najważniejszego muzeum na świecie – Państwowych Zbiorów Sztuki w Dreźnie przenosi się na Wawel

Niech żyje Król! Koronacje Sasów na Wawelu – 19 września 2024 – 9 lutego 2025 roku / Zespół kuratorski: Marta Golik-Gryglas, dr Rafał Ochęduszko

Bezprecedensowy wspólny pokaz królewskich pamiątek, w wielu przypadkach powracających na Wawel po około trzystu latach, będzie okazją do opowiedzenia nie tylko o dwóch ostatnich wawelskich koronacjach. Poszczególne wydarzenia uroczystości koronacyjnych obu Augustów będą bowiem ilustrować również opowieść o polskim ceremoniale koronacyjnym.

Wystawa zorganizowana przy współpracy z Państwowymi Zbiorami Sztuki w Dreźnie i Muzeum Narodowym w Warszawie, skąd zostaną wypożyczone pamiątki związane z koronacjami polskich królów z dynastii saskiej, Augusta II w 1697 i Augusta III w 1734, w tym wybór sreber z królewskiego bufetu, eksponowanych na co dzień w skarbcu Zielone Sklepienie. Uzupełnieniem tego dużego zespołu zabytków będą obiekty zachowane w polskich zbiorach, zwłaszcza insygnia koronacyjne Augusta III i Marii Józefy z Muzeum Narodowego w Warszawie.

***

Dziedzictwo i współczesność. Interwencje

Pokaz obrazów Łukasza Stokłosy – 15 lutego / Kuratorka: dr Agnieszka Jankowska-Marzec (Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie)

Pokaz dzieł Łukasza Stokłosy w Reprezentacyjnych Komnatach Zamku Królewskiego na Wawelu.

Wystawa rzeźb Pawła Orłowskiego w Ogrodach Królewskich – 25 kwietnia – 29 września / Kuratorka: dr Bogumiła Wiśniewska

Pokaz obrazów Romana Opałki – 10 października

Pokaz dzieł Romana Opałki w Reprezentacyjnych Komnatach Zamku Królewskiego na Wawelu.

***

Drugie sezony

Emocje. Lwowska rzeźba rokokowa. Część II – I połowa 2024 r. / Kuratorki: dr Agata Dworzak (Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego), Joanna Pałka

Zamek Królewski na Wawelu zaprasza na kolejną odsłonę wystawy prezentującej arcydzieła lwowskiej rzeźby rokokowej, stanowiące prawdziwy fenomen w sztuce europejskiej XVIII wieku. W drugiej osłonie twórczości Jana Jerzego Pinsla pojawią się obiekty wypożyczone z Lwowskiej Galerii Sztuki, a także Przykarpackiego Muzeum Sztuki w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsku), pochodzące pierwotnie z kościoła misjonarzy w Horodence.

Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich. Część II – 24 października / Kuratorka: dr Joanna Winiewicz-Wolska

Wystawa będzie prezentacją siedmiu obrazów z dawnej kolekcji Karola Lanckorońskiego, sprzedanych przez spadkobierców na rynku antykwarskim po II wojnie światowej. Po sukcesie wystawy z 2022 roku, na której zaprezentowane były trzy obrazy z muzeów w Londynie, Amsterdamie i Chapel Hill, zobaczymy dzieła pochodzące z rozproszonej wiedeńskiej kolekcji hrabiego – tym razem wypożyczone z Brisbane, Fryburga, Paryża, Nowego Jorku, Los Angeles oraz San Francisco.

***

Wawel odkrywa (nie)znanych

Oko malarza. Tadeusz Kuntze (1727–1793) – 30 listopada / Kuratorki: Natalia Koziara-Ochęduszko, Katarzyna Chrzanowska

Wystawa twórczości barokowego malarza Tadeusza Kuntzego – jednego z najbardziej znaczących twórców pracujących dla polskich zleceniodawców w drugiej połowie XVIII wieku. Ekspozycja będzie pierwszą monograficzną wystawą poświęconą temu niezwykłemu twórcy. Główny nacisk zostanie położony na ukazanie warsztatu artystycznego Kuntzego. Wśród prezentowanych dzieł znajdą się zarówno jego prace malarskie, jak i rysunki, gwasze oraz akwarele, które przybliżą publiczności sam sposób wykonywania przez niego dzieł oraz wprowadzą do zagadnień związanych z praktyką malarską artystów, którzy edukację zdobywali w Wiecznym Mieście. Tytułowe Oko malarza ma nas poprowadzić przez inspiracje artysty, które czerpał z otaczającego go świata: życia mieszkańców Rzymu, a także nowej sztuki – rokokowej i klasycystycznej, wiodących prym w trakcie jego wieloletniej praktyki artystycznej. To trzecia wystawa [po prezentacjach dorobku Andrzeja Radwańskiego (2021) oraz Jakuba Mertensa (2023)] z cyklu wystaw studyjnych, odkrywających nieznane lub mało znane oblicze sztuki polskiej.

***

Projekty specjalne

Magazyn – maj / Kuratorki: Justyna Osuch, Lidia Brzyska

Projekt ma na celu udostępnienie publiczności obiektów znajdujących się na stałe w wawelskich magazynach muzealnych i ukazanie różnorodności kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu poprzez prezentację dzieł sztuki, które z różnych przyczyn nie mogą być eksponowane. Projekt zakłada zmienne ekspozycje, trwające po ok. 3 miesiące, podczas których prezentowane będą obiekty dobrane zgodnie z określonym kluczem (obiekty w różnorodny sposób powiązane hasłem, tzw. tematem wiodącym) lub też pojedyncze dzieła o dużym znaczeniu artystycznym lub historycznym.

Projekt powstaje we współpracy z Wydziałem Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Mała baszta. Miasteczko wawelskie – jesień / Kuratorka: Magdalena Młodawska

Nowa przestrzeń stanowiąca łącznik pomiędzy Zamkiem Królewskim a budynkiem nr 5, z najpiękniejszym widokiem na zakole Wisły. Zamysł wystawy powstał wokół fragmentów pozostającej na marginesie zainteresowań, lub niekiedy całkiem zapomnianej, historii miasteczka wawelskiego.

Na Wawelu od wczesnego średniowiecza zarysował się podział wzgórza na dwie części: rezydencjonalną, należącą do świeckiego władcy, i (od 1000 roku) siedzibę i katedrę biskupa krakowskiego. Wymagało to utworzenia dla nich odpowiedniego zaplecza. Stało się nim podzamcze, zajmujące położony na zachód od zamku teren wzgórza. Funkcjonowało przez wieki, równolegle z zamkiem i katedrą, aż po czasy rozbiorów Polski i połowę XIX wieku, gdy ostatnie budowle miasteczka zostały rozebrane.

Nowa wystawa opowie o ludziach, którzy zamieszkiwali miasteczko wawelskie, poprzez przedmioty odkryte w czasie licznych prac archeologicznych. Nasi Goście po jej zwiedzeniu będą mogli zobaczyć wzgórze wawelskie z udostępnionego po raz pierwszy tarasu widokowego.

***

Wystawy zagraniczne

Wystawa arrasów w Brukseli – koniec 2024 / początek 2025 r. / Kuratorka: Magdalena Ozga

Zamek Królewski na Wawelu we współpracy z Królewskimi Muzeami Sztuk Pięknych planuje wystawę arrasów, która ma na celu podkreślenie licznych związków łączących nasz kraj z centrum artystycznym, jakim była Bruksela. Tematem wiodącym będzie natura w jej różnych aspektach. Zostaną pokazane tkaniny z kolekcji wawelskiej, dopełnione tkaninami z Królewskich Muzeów Sztuk Pięknych oraz dziełami polskich artystek współczesnych, w tym Małgorzaty Mirgi-Tas. Wystawa ma uświetnić polską prezydencję w Unii Europejskiej.

opracowanie: UWD