Dom Kawalerów w Książu po remoncie

Zamek Książ

Liczący ponad 300 lat Dom Kawalerów doczekał się kompleksowego remontu elewacji. Budynek, znany bardziej jako Oficyna Południowa, mieści dziś hotel i restaurację. W ramach remontu wymieniono stolarkę okienną, a odtworzone zostały historyczne, przeszklone drzwi wejściowe z przodu budynku. Na powrót można podziwiać także barokowe rzeźby atlantów, które wyeksponowano przy tylnym wyjściu z restauracji.

Budynek powstał na początku XVIII wieku podczas barokowej przebudowy zamku zainicjowanej przez hrabiego Konrada Ernesta Maksymiliana von Hochberga (1682–1742), jako tzw. Dom Kawalerów. Mieli w nim zamieszkiwać oczekujący na schedę lub nieżonaci z wyboru członkowie rodziny hrabiowskiej. W odróżnieniu od Oficyny Północnej, w której do 1910 roku znajdowały się stajnie, a następnie mieszkania dla służby, Oficyna Południowa miała o wiele ściślejsze powiązania z zamkiem i jego mieszkańcami. Na planach zamkowych z XIX i początku XX wieku figuruje jako muzeum zamkowe (Museumsgebäude). Było to małe muzeum rodzinne przeznaczone tylko dla domowników i dostojnych gości odwiedzających rodzinę książęcą. Zorganizowano je w największym pomieszczeniu budynku – sieni, w której dziś znajduje się Restauracja Książęca. Tylne wyjście z budynku udekorowano po obu stronach barokowymi rzeźbami atlantów trzymających tarcze, które do 1910 roku zdobiły nieistniejący dziś taras nad Salą Maksymiliana. W budynku znajdowały się pierwotnie dwa duże apartamenty, w których z oryginalnego wystroju przetrwały do dziś oryginalne kominki. Mieszkanie w części wschodniej (dzisiejszy Apartament Prezydencki) zajmował na początku XX wieku Hausmarschall des Fürsten von Pless auf Schloss Fürstenstein, czyli ochmistrz książęcego dworu. Za czasów księcia Jana Henryka XV (1861–1938) funkcję tę pełnił pochodzący z Czech drobny szlachcic Rudolf von der Hagen. W Książu mieszkał z żoną i synem. Po spowodowanym kryzysem finansowym rozwiązaniu dworu w 1928 roku rodzina Hochbergów von Pless zdecydowała się udostępnić Książ dla turystów. Książę Jan Henryk XV wraz z drugą żoną Klotyldą (1898–1978) opuścili zamek i z powodów oszczędnościowych przenieśli się do Domu Kawalerów. W apartamencie po stronie zachodniej budynku przyszli na świat ostatni Hochbergowie urodzeni w Książu, hrabianka Beatrycze (1929–2021) oraz hrabia Konrad Józef (1930–1934). W oficynie mieli mieszkania także dziedzic, książę Jan Henryk XVII (1900–1984) z żoną Katarzyną (1896–1994), oraz najmłodszy syn Jana Henryka XV, hrabia Bolko (1910–1936). Jednak najsłynniejszą przedstawicielką rodziny Hochbergów, która przez pięć lat mieszkała w pokojach z widokiem na zamek, była pierwsza żona Jana Henryka XV, legendarna księżna Daisy von Pless (1873–1943). W październiku 1940 roku schorowana arystokratka była ostatnią przedstawicielką Hochbergów, która po 430 latach opuszczała Książ i tym samym zamknęła finalny rozdział dziejów tego rodu w najważniejszej rezydencji Dolnego Śląska.

Po wojnie Dom Kawalerów popadał w ruinę. W latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia funkcjonował przez jakiś czas jako ośrodek kolonijny dla dzieci i młodzieży. Pomieszczenia po stronie zachodniej zajęła pod koniec tej samej dekady Polska Akademia Nauk, której przedstawiciele użytkują je do dziś. W dawnym mieszkaniu księżnej Daisy mieszka emerytowana pracownica PAN, w 2023 roku uhonorowana tytułem zasłużonej dla miasta Wałbrzycha, pani Dorota Stempowska (z domu Wawrzyczek, ur. 1935 w Książu), której całe życie jest związane z Książem. Córka trenera koni wierzchowych w stadninie księcia von Pless jest bowiem ostatnią osobą w Wałbrzychu, która znała osobiście i pamięta księżną Daisy. Jej przodkowie mieszkali na terenie Książa i pracowali dla Hochbergów od początku XIX wieku.

Po utworzeniu spółki Zamek Książ budynki dawnych oficyn, w tym Domu Kawalerów, zaadaptowano na hotel „Książ”. W najpiękniejszym, luksusowym Apartamencie Prezydenckim w grudniu 2019 roku spędziła noc poślubną Jej Znakomitość hrabianka Karolina Alexandra von Hochberg (ur. 1986) z linii na Roztoce. Jej ślub z panem Kacprem Schulzem był pierwszym po prawie stu latach mariażem członka rodziny Hochbergów, który dokonał się w Książu.

opracowanie: Mateusz Mykytyszyn